Có thể sử dụng thuốc nội tiết cho bà bầu?

Trong một số trường hợp, các bà bầu mắc phải hội chứng đa nang sẽ được chỉ dùng hormone thai kỳ, thường là estrogen và progesterone để ngăn ngừa sảy thai. Vậy việc sử dụng thuốc điều hòa nội tiết tố nữ trong thai kỳ tiềm ẩn những nguy cơ gì và sử dụng như thế nào để đạt hiệu quả cao nhất?

Lượng hormone trong cơ thể nữ giới bị ảnh hưởng rất lớn khi mang thai. Một số hormone đóng vai trò quan trọng trong thai kỳ như:

• Hormone gonadotropin màng đệm ở người (hCG): Hormone này chỉ được tạo ra khi mang thai. Nồng độ hormone hCG có trong máu và nước tiểu của mẹ bầu tăng lên rất nhiều trong tam cá nguyệt đầu tiên và góp phần gây ra cảm giác buồn nôn và nôn mửa liên quan đến thai kỳ.
• Lactogen nhau thai người (HPL): Hormone này còn được gọi là somatomammotropin màng đệm ở người, được tạo ra bởi nhau thai, cung cấp dinh dưỡng cho thai nhi, kích thích tuyến sữa trong vú khi người mẹ cho con bú.
• Estrogen: nhóm hormone này giúp phát triển các đặc điểm sinh dục nữ, thường được hình thành trong buồng trứng và được tạo ra bởi nhau thai trong thai kỳ để duy trì một thai kỳ khỏe mạnh.
• Progesterone: Hormone này được tạo ra bởi buồng trứng và nhau thai trong thai kỳ, kích thích sự dày lên của niêm mạc tử cung để trứng thụ tinh vào làm tổ.

Các thuốc điều hòa nội tiết tố nữ chính hỗ trợ mang thai là progesterone và estrogen . Đây là những loại thuốc bổ sung hormone được kê đơn phổ biến nhất, giúp hỗ trợ sự tăng trưởng và phát triển của thai nhi. Không hiếm phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang bị mất cân bằng hormone giới tính, đặc biệt là mức progesterone thấp.

Nếu thai phụ có thai nhờ vào các phương pháp điều trị vô sinh, bác sĩ có thể tiếp tục việc duy trì kê đơn bổ sung thuốc nội tiết cho bà bầu như một phần của phác đồ điều trị, đây là một nhu cầu điều trị tiêu chuẩn của thụ tinh trong ống nghiệm, chuyển phôi đông lạnh hoặc dùng cho các bà bầu sử dụng trứng của người hiến tặng hoặc thai phụ tiêm gonadotropin.

Bác sĩ có thể đo nồng độ estrogen và progesterone của thai phụ và quyết định khi nào thì bắt đầu bổ sung thuốc nội tiết cho bà bầu như một biện pháp phòng ngừa rủi ro trong thai kỳ

3.1. Bổ sung progesterone

Thuốc bổ sung progesterone có nhiều dạng, phổ biến nhất là tiêm bắp hoặc đặt âm đạo (thuốc đạn, viên nén hoặc gel). Cách dùng progesterone tùy thuộc vào chỉ định của bác sĩ.

• Nếu bà bầu đang dùng progesterone dạng tiêm, hãy dùng thuốc theo quy định, bà bầu có thể chườm lạnh vùng da trước đó để làm tê da, sau đó chườm nóng và xoa bóp nhẹ nhàng để thuốc được thẩm thấu.
• Đối với bà bầu dùng thuốc đạn hoặc viên nén đặt âm đạo cần phải nằm nghỉ ít nhất nửa giờ sau khi đặt thuốc để đảm bảo thuốc được hấp thụ vào niêm mạc âm đạo, mặc một chiếc quần lót để ngăn “rò rỉ” thuốc.

3.2. Bổ sung Estrogen

Estrogen cũng được điều chế ở một số dạng khác nhau, cụ thể là miếng dán và thuốc viên. Tiêm bắp estrogen cũng có thể được sử dụng nhưng ít phổ biến hơn. Nếu được chỉ định sử dụng miếng dán chứa thuốc, bà bầu cần đảm bảo về số lượng và tần suất thay miếng dán. Hỏi ý kiến bác sĩ về vị trí cụ thể để dán miếng dán hoặc có thể dán ở bất cứ đâu mà bà bầu cảm thấy thoải mái.

Thuốc bổ sung nội tiết tố an toàn để sử dụng trong thời kỳ đầu mang thai khi được các bác sĩ có kinh nghiệm điều trị vấn đề về nội tiết tố kê đơn.

Một nghiên cứu được thực hiện nhằm mục đích khảo sát việc sử dụng thuốc kích thích tố sinh dục nữ trong thời kỳ mang thai có phải là một yếu tố nguy cơ dẫn đến ung thư vú và các bệnh ung thư sau này liên quan đến estrogen ở bà mẹ và các dị tật bộ phận sinh dục ở trẻ sinh ra hay không. Một nhóm gồm 2052 bà mẹ tiếp xúc với thuốc kích thích tố, 2038 bà mẹ đối chứng và 4130 trẻ sơ sinh của họ được thu thập từ các trung tâm phụ sản ở Helsinki từ năm 1954 đến năm 1963. Các trường hợp ung thư được tìm kiếm thông qua các hồ sơ.

Mức độ phơi nhiễm được kiểm tra theo loại thuốc (estrogen, progestin) và theo thời gian sử dụng thuốc (đầu thai kỳ, cuối thai kỳ). Kết quả không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa các nhóm đối với bệnh ung thư của bà mẹ, cả về tổng thể hoặc các bệnh ung thư phụ thuộc vào hormon. Tổng số dị tật trẻ em đã được ghi lại, trong đó dị tật bộ phận sinh dục ở bé trai cao hơn trong những trẻ được sinh ra. Số lượng ung thư của những đứa trẻ này không có sự khác biệt nào giữa các nhóm là có ý nghĩa thống kê.

Có thể thấy, nghiên cứu ủng hộ giả thuyết rằng liệu pháp điều trị bằng thuốc nội tiết bà bầu estrogen hoặc progestin trong thời kỳ mang thai có thể gây ra dị tật ở những đứa trẻ bị phơi nhiễm trong tử cung nhưng không ủng hộ giả thuyết rằng thuốc có thể gây ung thư ở người mẹ sau này.

Có thể sử dụng thuốc nội tiết tố cho bà mẹ đang mang thai, tuy nhiên, trước khi sử dụng các thai phụ cần được thăm khám, làm xét nghiệm định lượng để được cân nhắc sử dụng thuốc với liều lượng phù hợp nhất. Tùy từng trường hợp bác sĩ sẽ có chỉ định khác nhau.

Việc sử dụng thuốc khi mang thai cần được chú ý và theo dõi với bác sĩ chuyên khoa. Với nhiều năm kinh nghiệm trong việc thăm khám và điều trị các bệnh lý sản phụ khoa, hiện nay tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đã trở thành một trong các trung tâm chăm sóc sức khỏe lớn, có khả năng thăm khám, sàng lọc và điều trị nhiều bệnh lý chuyên sâu về sản phụ khoa. Vì thế, trong các trường hợp thai phụ bị mắc hội chứng buồng trứng đa nang cũng như các bệnh lý khác trong thai kỳ thì có thể đến Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để thăm khám, theo dõi và nhận được chỉ định sử dụng thuốc phù hợp, bảo vệ sức khỏe toàn diện cho cả mẹ và bé.

Nguồn tham khảo: ncbi.nlm.nih.gov, verywellhealth.com, hopkinsmedicine.org, msdmanuals.com