Lưu ý khi dùng thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em

Điều kiện thời tiết khí hậu thường xuyên thay đổi, ô nhiễm môi trường gia tăng là những điều kiện thuận lợi cho bệnh lý tai-mũi-họng phát triển ở nước ta, đặc biệt với trẻ em. Bên cạnh việc dùng thuốc toàn thân, việc dùng các thuốc nhỏ mũi tại chỗ đóng vai trò quan trọng trong điều trị. Vậy cha mẹ cần lưu ý khi dùng thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em như thế nào?

Thuốc nhỏ mũi kháng sinh ngoài chưa thành phần kháng sinh thì còn có thêm các tác dụng chống viêm, giảm phù nề, giảm xung huyết. Những loại thuốc thường nhỏ mũi kháng sinh sử dụng phổ biến bao gồm kháng sinh nhóm aminosid như Neomycin sulfate, kháng sinh thuộc nhóm fluoroquinolone như Moxifloxacine hydrochloride, Tobramycin.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dễ bị cảm lạnh nhiều hơn người lớn. Các triệu chứng của cảm lạnh thường đạt đỉnh điểm trong vòng 2 đến 3 ngày và có thể bao gồm: hắt xì, nghẹt mũi, sổ mũi, đau họng, ho khan, chất nhầy chảy xuống cổ họng của bạn (chảy nước mũi sau), chảy nước mắt và có thể sốt. Nếu nhận thấy trẻ khó thở hoặc thở nhanh, mất nước nhiều, sốt ho kéo dài, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ để điều trị, tránh các biến chứng nghiêm trọng hơn.

XEM THÊM: Cảm lạnh: Khi nào dùng thuốc kháng sinh?

Mũi tiết chất nhầy là biểu hiện phổ biến nhất khi virus hoặc vi khuẩn gây cảm lạnh xâm nhập vào cơ thể. Đầu tiên, mũi sẽ tạo ra chất nhầy trong suốt để giúp rửa sạch virus khỏi mũi và xoang. Sau 2 hoặc 3 ngày, chất nhầy có thể chuyển sang màu trắng, vàng hoặc xanh. Do đó, mặc dù chảy nước mũi vàng xanh là triệu chứng của nhiễm khuẩn đường mũi nhưng đây không phải là căn cứ để xác định có cần sử dụng thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em hay không?

Để biết có cần dùng thuốc kháng sinh cho trẻ bị cảm lạnh hay không, cần phải xác định cảm lạnh có kèm theo nhiễm khuẩn hay không. Nếu có kèm nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em để tiêu diệt và phòng ngừa nhiễm khuẩn đường hô hấp tại chỗ.

Ngoài ra, thuốc nhỏ mũi kháng sinh thường được chỉ định trong những trường hợp viêm mũi xoang do vi khuẩn, nấm hoặc viêm mũi xoang dị ứng có tình trạng bội nhiễm.

XEM THÊM: Cẩn trọng khi dùng thuốc nhỏ mũi Naphazolin cho trẻ

Các công trình nghiên cứu đều chưa khẳng định được tính vô hại thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em. Việc thuốc kháng sinh thấm qua niêm mạc mũi vào máu, hấp thu toàn thân là có thể xảy ra mặc dù với nồng độ rất thấp (< 1%).

Với trẻ chưa biết nói (thường dưới 2 tuổi) cũng nên thận trọng khi sử dụng thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em có cơ địa nhạy cảm bởi chỉ cần một lượng nhỏ cũng có khả năng gây ngộ độc như gây độc ốc tai - tiền đình dẫn tới mất thính lực và không hồi phục.

Khi dùng kéo dài thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em cũng như người lớn, khả năng tạo ra các chủng vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh tuy rất hiếm nhưng vẫn có thể xảy ra. Nếu bội nhiễm xuất hiện phải ngưng thuốc và chuyển sang phương pháp điều trị thích hợp khác.

Sử dụng thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em cũng giống các kháng sinh đường uống hay tiêm truyền, chúng đều có khả năng gây các tác dụng không mong muốn. Thuốc nhỏ mũi kháng sinh có thể gây ra phản ứng dị ứng tại chỗ bao gồm cảm giác như kim châm, ngứa mũi, sưng mũi, đỏ cánh mũi, đau nhức dọc theo sống mũi. Hiếm gặp hơn, trẻ có thể gặp phản ứng dị ứng nặng toàn thân như phù da, niêm mạc vùng mặt, thậm chí có thể gây phù Quincke. Trong trường hợp này phải ngưng dùng thuốc ngay và trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị để có điều chỉnh hợp lý.

XEM THÊM: Dùng thuốc nhỏ mũi trị nghẹt mũi an toàn

Khi sử dụng thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em hoặc dùng thuốc nhỏ mũi nói chung, để thuốc phát huy tối đa hiệu quả, có một số điều cần lưu ý như sau:

• Cần hút hết chất dịch nhầy ứ đọng trong hốc mũi (có thể sử dụng ống hút mũi) trước khi dùng thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em.
• Tốt nhất hãy nhỏ mũi khi trẻ ở tư thế nằm ngửa hoặc ngồi và ngửa đầu tối đa.
• Lọ thuốc nhỏ mũi nên được hướng đầu ống nhỏ ra ngoài và cố gắng không để chạm vào mũi và mỗi lần nhỏ từ 1 đến 2 giọt.
• Khoang mũi thông với nhau nên hãy nhỏ cho cả hai bên mũi.
• Sau khi nhỏ dùng tay ráy vào hai bên mũi hoặc hít nhẹ để thuốc ngấm sâu.

Ngoài sử dụng thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ em khi bị cảm lạnh do vi khuẩn, cha mẹ nên để trẻ nghỉ ngơi, uống nhiều nước, sử dụng máy làm ẩm sạch hoặc máy phun sương làm mát, dùng nước muối sinh lý xịt hoặc nhỏ mũi, dùng bầu hút cao su để hút sạch chất nhầy, hít hơi từ một bát nước nóng hoặc vòi hoa sen, ngậm viên ngậm (trừ trẻ em dưới hai tuổi), sử dụng mật ong để giảm ho (trẻ em từ 1 tuổi trở lên).

Phòng bệnh là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Theo đó hãy hướng dẫn trẻ làm sạch tay, che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi, tránh chạm tay vào mắt, mũi và miệng, tránh cho trẻ tiếp xúc gần với khói thuốc và những người bị cảm lạnh hoặc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên.

Để phòng ngừa các biến chứng không mong muốn, đặc biệt là hạn chế nguy cơ dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh vô cùng nguy hiểm, cha mẹ nên đưa trẻ đến các trung tâm y tế để thăm khám và được chỉ định sử dụng loại thuốc nhỏ mũi kháng sinh cho trẻ phù hợp.

Nguồn tham khảo: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov