Thuốc Diltiazem: Công dụng, chỉ định và lưu ý khi dùng

Thuốc Diltiazem là một thuốc điều trị tăng huyết áp thuộc nhóm thuốc chẹn kênh canxi. Bên cạnh đó, thuốc Diltiazem còn có công dụng cải thiện tình trạng đau thắt ngực và hiện tượng Raynaud. Cơ chế của nhóm thuốc chẹn kênh canxi nói chung được sử dụng để giảm huyết áp trong điều trị tăng huyết áp, đau thắt ngực, rung nhĩ và chứng đau nửa đầu bằng cách làm giãn các mạch máu cho phép máu lưu thông dễ dàng hơn đến các bộ phận khác nhau của cơ thể.

1.Diltiazem là thuốc gì?

Diltiazem là thuốc chẹn kênh canxi, được sử dụng đơn trị liệu hoặc phối hợp cùng với các loại thuốc khác như thuốc điều trị tăng huyết áp và đau thắt ngực. Khi có tình trạng huyết áp cao sẽ làm tăng thêm tiền tải trên khối lượng công việc của tim và động mạch. Nếu tình trạng này kéo dài, tim và động mạch có thể không còn duy trì khả năng hoạt động bình thường, dẫn đến các vi tổn thương trên các mạch máu. Hệ quả là bệnh nhân sẽ tăng nguy cơ mắc phải biến cố đột quỵ, suy tim hoặc giảm chức năng thận. Hơn nữa, huyết áp cao cũng có thể làm tăng nguy cơ đau tim và nguy cơ này sẽ giảm đi nhanh chóng nếu huyết áp được kiểm soát.

Cơ chế hoạt động của thuốc Diltiazem là ức chế sự di chuyển của canxi vào các tế bào của tim và mạch máu. Kết quả là, diltiazem sẽ làm giãn các mạch máu, từ đó máu lưu thông dễ dàng, tăng cung cấp máu và oxy cho tim đồng thời giảm áp lực bơm máu của tim.

Các chỉ định sử dụng của thuốc Diltiazem trong thực hành lâm sàng:

Kiểm soát tăng huyết áp nguyên phát:

Thuốc Diltiazem dùng để điều trị tăng huyết áp nguyên phát hay vô căn mức độ nhẹ đến trung bình, được sử dụng một lần mỗi ngày vào giờ trước khi đi ngủ.

Bên cạnh đó, thuốc Diltiazem cũng có thể được sử dụng cho những bệnh nhân đang điều trị với thuốc lợi tiểu hoặc thuốc chẹn beta không hiệu quả hoặc có những tác dụng phụ không thể chấp nhận được.

Cải thiện tình trạng đau thắt ngực ổn định mãn tính:

Thuốc Diltiazem dùng để kiểm soát cơn đau thắt ngực ổn định mãn tính hay cơn đau thắt ngực do gắng sức mà không có bằng chứng về co thắt mạch ở những bệnh nhân vẫn có triệu chứng. Đổng thời, những bệnh nhân này là kháng trị với liều thuốc chẹn beta và hoặc nitrat hữu cơ tối ưu hoặc những người không thể dung nạp được các thuốc này.

Mặt khác, thuốc Diltiazem cũng có thể xem xét kết hợp với thuốc chẹn beta trong chứng đau thắt ngực ổn định mãn tính ở bệnh nhân chức năng tâm thất trái bình thường. Khi điều trị kết hợp hai nhóm thuốc này như vậy, bệnh nhân này phải được giám sát chặt chẽ về tần số tim và khả năng co bóp cơ tim.

2. Cách sử dụng thuốc Diltiazem như thế nào?

Luôn cần phải dùng thuốc Diltiazem theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc Diltiazem được bào chế dưới dạng viên và được dùng qua đường uống vào cùng một thời điểm trong ngày, đều đặn hằng ngày, có thể cùng lúc với thức ăn hoặc không. Tiếp tục dùng thuốc trong thời gian bác sĩ chỉ định, ngay cả khi cảm thấy khỏe mạnh hoàn toàn.

Thuốc Diltiazem có các dạng chế phẩm cụ thể và cách sử dụng phù hợp từng dạng như sau:

Viên nén 30mg: Không chia nhỏ hoặc làm vỡ viên thuốc

Viên nén tác dụng kéo dài và viên nang tác dụng 12 giờ: Nuốt toàn bộ viên thuốc. Không nhai, phá vỡ hoặc nghiền nát.

Viên nang tác dụng kéo dài 24 giờ: Nuốt toàn bộ viên thuốc. Không nhai, phá vỡ hoặc nghiền nát.

3. Các chống chỉ định của thuốc Diltiazem

Thuốc Diltiazem không được chỉ định cho bệnh nhân mắc phải một trong các trường hợp sau:

• Hội chứng nút xoang bệnh lý, ngoại trừ trường hợp đã có máy tạo nhịp tim cấy ghép
• Block dẫn truyền nhĩ thất độ hai hoặc độ ba, ngoại trừ trường hợp đã có máy tạo nhịp tim cấy ghép
• Đã biết có phản ứng quá mẫn với thuốc diltiazem từ trước
• Hạ huyết áp với huyết áp tâm thu dưới 90 mmHg
• Sau biến cố nhồi máu cơ tim
• Giảm chức năng thất trái
• Trong thời gian đang mang thai và ở phụ nữ có kế hoạch mang thai
• Sử dụng đồng thời với dantrolene hoặc ivabradine.

4. Các tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng thuốc Diltiazem

Mặc dù hiếm gặp, một số bệnh nhân có thể gặp phải tác dụng phụ rất xấu và đôi khi chết người khi dùng thuốc Diltiazem. Chính vì vậy, cần thông báo với bác sĩ hoặc đến ngay phòng cấp cứu nếu có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nghi ngờ mắc phải các tác dụng phụ của thuốc ức chế kênh canxi nào sau đây:

• Các dấu hiệu của phản ứng dị ứng, như phát ban, nổi mề đay, ngứa, đỏ, sưng, phồng rộp hoặc da bong tróc có hoặc không kèm theo sốt, thở khò khè, tức ngực hoặc cổ họng, khó thở, khó nuốt hoặc nói chuyện, khàn giọng bất thường hoặc sưng của miệng, mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng.
• Các dấu hiệu của tổn thương gan như nước tiểu sẫm màu, cảm thấy mệt mỏi, chán ăn, đau bụng hoặc đau dạ dày, phân màu nhạt, nôn trớ, vàng da hoặc vàng mắt.
• Chóng mặt hoặc ngất
• Nhịp tim chậm
• Nhịp tim bất thường mới xuất hiện hoặc nặng hơn
• Suy tim nặng hơn khi thấy tăng khó thở, tăng cân nặng hoặc phù ở tay hoặc chân.
• Phản ứng da nghiêm trọng biểu hiện bằng hội chứng Stevens-Johnson hoặc hoại tử biểu bì nhiễm độc bắt đầu bằng các dấu hiệu như đỏ da, sưng nề, phồng rộp hoặc bong tróc (có hoặc không kèm theo sốt), mắt đỏ hoặc dễ bị kích thích, lở loét trong miệng, cổ họng, mũi hoặc mắt.

Ngoài ra, một số tác dụng phụ khác của thuốc Diltiazem còn có thể gặp phải là đau đầu, cảm thấy chóng mặt, mệt mỏi hoặc yếu cơ.

5. Những vấn đề cần lưu ý khi dùng thuốc Diltiazem

Dẫn truyền điện học của tim

Thuốc Diltiazem kéo dài thời gian trơ của nút nhĩ thất mà không kéo dài đáng kể thời gian phục hồi của nút xoang, trừ trường hợp bệnh nhân có hội chứng xoang bệnh. Hiệu ứng này hiếm khi dẫn đến nhịp tim chậm bất thường (đặc biệt ở những bệnh nhân mắc hội chứng xoang bệnh) hoặc block nhĩ thất độ hai hoặc độ ba. Tuy nhiên, việc sử dụng đồng thời thuốc diltiazem với thuốc chẹn beta hoặc digitalis có thể gây ra bất thường dẫn truyền điện học của tim với các tác dụng nguy hiểm nêu trên.

Suy tim

Vì thuốc diltiazem không chỉ có ảnh hưởng đến sự dẫn truyền của tim mà còn có tác dụng ức chế co bóp cơ tim, thuốc chỉ nên được sử dụng thận trọng và dưới sự giám sát y tế cẩn thận ở bệnh nhân suy tim.

Những bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim có giảm phân suất tống máu sẽ có nguy cơ suy tim tiến triển sau đó nếu điều trị với thuốc diltiazem. Do đó, nên tránh dùng thuốc diltiazem ở những bệnh nhân về cơ bản đã sẵn có giảm phân suất tống máu.

Huyết áp thấp

Hạ huyết áp quá mức liên quan đến điều trị bằng thuốc diltiazem đôi khi có thể gây ra triệu chứng như hạ huyết áp tư thế, người bệnh chóng mặt, choáng váng và dễ té ngã.

Đái tháo đường

Theo dõi cẩn thận ở những bệnh nhân đang điều trị với thuốc diltiazem là cần thiết để phát hiện bệnh đái tháo đường mới khởi phát hoặc ở bệnh nhân đái tháo đường kém kiểm soát do tăng glucose trong máu.

Sau nhồi máu cơ tim

Sử dụng thuốc diltiazem phóng thích tức thì với liều 240 mg mỗi ngày bắt đầu từ 3 đến 15 ngày sau khi bị nhồi máu cơ tim có liên quan đến sự gia tăng các biến cố tim mạch, nhất là ở những bệnh nhân bị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Tổn thương gan cấp tính

Trong một số trường hợp hiếm hoi, có sự gia tăng đáng kể phosphatase kiềm, CPK, LDH, AST, ALT và các triệu chứng phù hợp với tổn thương gan đã được quan sát thấy trên các bệnh nhân đang được chỉ định thuốc diltiazem.

Những phản ứng tại gan này đã được ghi nhận khả năng đảo ngược khi ngưng điều trị mặc dù mối quan hệ nhân quả với thuốc diltiazem chưa được chứng minh trong tất cả các trường hợp nghi ngờ phản ứng quá mẫn.

Sử dụng đồng thời với thuốc Beta-Blockers

Nói chung, không nên dùng thuốc diltiazem cho bệnh nhân bị suy giảm chức năng thất trái nếu đã được chỉ định thuốc chẹn beta.

Trong trường hợp đặc biệt, sử dụng đồng thời thuốc diltiazem và thuốc chẹn beta có thể được xem xét nhưng sẽ đối diện nguy cơ tăng mắc phải các tác dụng phụ về nhịp tim, dẫn truyền tim, huyết áp hoặc chức năng thất trái. Do đó, các bệnh nhân này nên được theo dõi sát trong môi trường bệnh viện đến khi ổn định trước khi chuyển sang ngoại trú.

Tóm lại, thuốc Diltiazem là thuốc chẹn kênh canxi được sử dụng để điều trị tăng huyết áp, đau thắt ngực và một số rối loạn nhịp tim. Vì những tác dụng phụ có thể xảy ra, cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ cũng như khả năng nhận biết các triệu chứng bất thường. Tuy nhiên, ngoài các biện pháp dùng thuốc nói chung, người bệnh cũng nên thực hiện các biện pháp không dùng thuốc như tích cực thay đổi lối sống để đảm bảo chức năng tim mạch bền vững dài lâu.

Nguồn tham khảo: webmd.com, pdf.hres.ca, mskcc.org