Hình ảnh mô phỏng trực quan về các vấn đề của gan

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phạm Mạnh Chung - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long

Có rất nhiều nguyên nhân khiến gan bị tổn thương. Nhưng thường thì gan sẽ bị tổn thương theo cùng tiến trình: Đầu tiên, gan bị sưng lên, sau đó hình thành sẹo (xơ gan). Khi được điều trị, gan có thể lành. Nhưng nếu không được điều trị, qua thời gian, các vết sẹo này sẽ tiến triển thành chai gan, khiến gan mất chức năng. Cuối cùng là suy gan, tức gan ngừng hoặc sắp ngừng hoạt động, rất nguy hiểm cho tính mạng.

Ban đầu, các dấu hiệu bệnh rất khó nhận biết, nhưng khi tình trạng tiến triển nặng hơn, bạn có thể thấy ngứa da hoặc dễ bị bầm. Mắt và da có thể bị vàng, hay còn gọi là vàng da. Một số bệnh nhân có triệu chứng đau bụng, chán ăn hoặc rối loạn tiêu hoá. Ngoài ra người bệnh có thể bị phù chân, cổ chân và chướng bụng.

Hầu hết bệnh lý của gan là bệnh lý mãn tính, diễn biến chậm qua nhiều năm. Nhưng trong một số trường hợp, bệnh diễn biến rất nhanh. Dù có các triệu chứng giống nhau – bao gồm vàng da, đau, rối loạn tiêu hoá – bệnh suy gan cấp chỉ diễn tiến trong vài tuần hay thậm chí vài ngày. Bệnh lý này rất nguy hiểm. Hãy khám bác sĩ ngay khi bạn có bất kỳ triệu chứng nào.

Béo phì

Thực tế là khi cân nặng của dân số chung đang tăng lên, tỷ lệ người mắc bệnh lý về gan cũng tăng lên. Cân nặng vượt mức tăng nguy cơ mắc các bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, khi mỡ tích tụ trong gan. Hầu hết các trường hợp, gan nhiễm mỡ không quá nguy hiểm, tuy nhiên, nếu không thay đổi chế độ ăn và tập luyện kịp thời, tình trạng sẽ ngày càng nặng hơn và dẫn đến xơ gan hoặc các vấn đề sức khoẻ khác.

Rượu bia

Uống nhiều bia rượu hoàn toàn không tốt cho sức khỏe. Quá trình hoạt động lọc cồn khỏi máu gan tạo ra các chất có hại. Vì vậy khi bạn uống quá nhiều bia rượu một lúc, những chất này sẽ phá hủy gan. Giai đoạn đầu của thương tổn gan do cồn khi lượng mỡ tích tụ trong gan vượt mức được gọi là gan nhiễm mỡ do cồn. Nếu bạn tiếp tục uống bia rượu không kiểm soát, bạn có nguy cơ mắc phải viêm gan do rượu, xơ gan và thậm chí suy gan.

Thuốc và hóa chất

Thuốc đôi khi có thể gây tổn thương gan cấp tính, bao gồm một số loại kháng sinh, acetaminophen, và thuốc giảm đau kháng viêm không steroid như ibuprofen hoặc naproxen. Thường thì tình trạng này xảy ra chỉ khi bạn dùng liều quá cao hoặc uống chung các loại thuốc này với cồn và các loại thuốc khác. Các chất cấm như heroin và cocain cũng gây tổn thương gan. Các chiết xuất từ thảo dược và thuốc bổ, cũng như các hoá chất sử dụng trong nhà máy hoặc hoá chất làm sạch trong máy hấp tẩy khô cũng có nguy cơ tương tự.

Nhiễm trùng

Viêm gan siêu vi, bao gồm viêm gan A, B và C và các loại vi rút khác có thể khiến gan bị tổn thương cấp tính hoặc mãn tính. Nguy cơ mắc viêm gan siêu vi tăng lên khi sử dụng chung kim tiêm khi sử dụng chất ngây nghiện, quan hệ tình dục không an toàn, quan hệ với nhiều người và sống trong vùng dịch tễ có nguồn nước và nguồn thức ăn không đảm bảo.

Bệnh tự miễn

Khi hệ miễn dịch hoạt động quá mức, nó có thể quay ngược lại tấn công vào các bộ phận khỏe mạnh của cơ thể, bao gồm cả gan, như bệnh viêm gan tự miễn và xơ gan mật tiên phát. Lúc này, phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc khống chế các phản ứng của hệ miễn dịch.

Ống mật và tắc nghẽn ống mật

Viêm ống mật xơ cứng tiên phát tạo sẹo trong các ống mật, vốn có vai trò vận chuyển dịch mật từ gan vào ruột. Qua thời gian, nó có thể tổn thương nghiêm trọng tới gan. Một hội chứng hiếm gặp là Hội chứng Budd-Chiari, khi các tĩnh mạch trong gan bị tắc nghẽn cũng gây tổn thương cho gan tương tự. Sỏi túi mật làm tắc ống mật gây vàng da và các vấn đề khác. Nguy cơ có sỏi túi mật cũng tăng lên khi người bệnh mắc các bệnh lý về gan.

Ung thư

Có nhiều dạng ung thư khác nhau có thể ảnh hưởng đến gan, mặc dù phần lớn các dạng ung thư này di căn từ các bộ phận khác trong cơ thể. Nguy cơ mắc phải ung thư gan, tức ung thư nguyên phát từ gan – tăng lên khi gan của bạn bị tổn thương do gan nhiễm mỡ, xơ gan, viêm gan, suy gan và các bệnh lý khác. Trong những trường hợp này, bác sĩ sẽ khuyến cáo kiểm tra thường xuyên để kịp thời phát hiện ung thư sớm.

Di truyền

Một số người bẩm sinh đã mang các yếu tố gây tổn thương gan. Một số được phát hiện triệu chứng ngay từ khi còn bé, nhưng một số người không có triệu chứng gì cho đến 40-50 năm sau. Thiếu men Alpha-1 antitrypsin (A1AD) nghĩa là cơ thể không đủ khả năng sản xuất loại protein đặc biệt để bảo vệ gan trước tổn thương. Bệnh ứ sắt mô làm sắt tích tụ trong gan. Tương tự, một số người mắc phải bệnh Wilson có gan chứa quá nhiều đồng.

Bước đầu, bác sĩ sẽ kiểm tra bằng xét nghiệm máu chức năng gan để kiểm tra hoạt động của gan. Các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính và Cộng hưởng từ có thể được chỉ định để kiểm tra mức độ tổn thương. Một số người có thể được chỉ định tiến hành sinh thiết, là khi bác sĩ sử dụng kim nhỏ để lấy một mẫu gan nhỏ và tiến hành xét nghiệm mô bệnh học.

Đối với các bệnh lý gan được phát hiện sớm trong giai đoạn đầu, thay đổi lối sống có thể cải thiện tình trạng gan triệt để. Thậm chí khi đã trong giai đoạn nặng, thay đổi lối sống có thể hạn chế giảm thiểu tổn thương gan.

Ngừng uống bia rượu

Dù tình trạng bệnh nặng hay không, gan sẽ rất vui nếu bạn ngừng tiêu thụ các sản phẩm chứa cồn. Ngưng uống rượu bia các tế bào gan sẽ không bị tổn thương, giúp nhanh khỏi bệnh.

Ăn uống lành mạnh và tập luyện thường xuyên

Nếu bạn đang thừa cân, hãy cố gắng giảm cân, để cải thiện sức khỏe gan và thậm chí chữa khỏi một số bệnh lý gan giai đoạn sớm. Tập thể dục thường xuyên dù bạn có gặp vấn đề với cân nặng hay không. Ăn uống cân bằng chất dinh dưỡng, ăn nhiều ngũ cốc lành mạnh, trái cây, rau tươi và thịt nạc. Ăn nhiều chất xơ và hạn chế nạp thức ăn nhiều dầu mỡ như đồ chiên xào.

Hãy đọc kỹ nhãn thuốc trước khi uống

Hãy uống thuốc theo hướng dẫn. Không được uống nhiều hơn liều quy định. Và tuyệt đối không được uống thuốc chung với cồn. Khi bạn đã có bệnh lý về gan, hãy luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi uống bất kỳ loại thuốc, thuốc bổ và vitamin nào.

Bảo vệ sức khỏe bản thân

Kiểm tra sức khỏe thường xuyên để bác sĩ theo dõi sự tiến triển của bệnh nếu có. Luôn làm theo hướng dẫn điều trị như cao huyết áp hoặc tiểu đường được khuyến cáo vì các bệnh lý này có thể khiến tình trạng gan nặng hơn. Tham khảo ý kiến bác sĩ về việc tiêm chủng ngừa viêm gan để bảo vệ gan khỏi viêm gan siêu vi.

Bài viết tham khảo nguồn: Webmd.com