Viêm dạ dày thể teo: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Bài viết của Thạc sĩ, Bác sĩ Mai Viễn Phương - Bác sĩ nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Viêm dạ dày thể teo thường do vi khuẩn H. pylori gây ra. Viêm dạ dày thể teo thường khó chẩn đoán vì không có triệu chứng đặc biệt. Tuy nhiên, nếu bị nhiễm H. pylori, các triệu chứng phổ biến bao gồm đau bụng, buồn nôn và ói mửa, sụt cân bất thường...

Viêm dạ dày thể teo (AG) phát triển khi niêm mạc dạ dày bị viêm trong vài năm. Viêm thường là kết quả của nhiễm trùng do vi khuẩn H. pylori gây ra. Vi khuẩn phá vỡ hàng rào bảo vệ niêm mạc dạ dày của bạn khỏi nước trái cây có tính axit giúp tiêu hóa. Nhiễm trùng sẽ dần dần phá hủy các tế bào trong niêm mạc dạ dày nếu nó không được điều trị.

Trong một số trường hợp, viêm dạ dày thể teo xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các tế bào khỏe mạnh trong niêm mạc dạ dày. Điều này được gọi là viêm dạ dày teo tự miễn.

Viêm dạ dày thể teo thường do vi khuẩn H. pylori gây ra. Nhiễm vi khuẩn thường xảy ra nhất trong thời thơ ấu và trở nên tồi tệ hơn theo thời gian nếu nó không được điều trị. Các nguyên nhân khác bao gồm:

• Tiếp xúc trực tiếp với phân, chất nôn hoặc nước bọt của người bị bệnh có thể lây truyền viêm dạ dày thể teo từ người này sang người khác.
• Viêm teo niêm mạc dạ dày cũng có thể do thức ăn hoặc nước uống bị nhiễm vi khuẩn.
• Viêm dạ dày thể teo niêm mạc tự miễn phát triển khi cơ thể bạn sản xuất ra các kháng thể tấn công nhầm tế bào dạ dày khỏe mạnh. Kháng thể là các protein giúp cơ thể bạn nhận biết và chống lại nhiễm trùng. Chúng thường tấn công các chất độc hại như vi khuẩn và vi rút. Tuy nhiên, các kháng thể ở những người bị viêm dạ dày thể teo tự miễn dịch nhắm nhầm vào tế bào dạ dày chịu trách nhiệm sản xuất nước trái cây có tính axit giúp tiêu hóa.
• Các kháng thể cũng có thể tấn công một chất được gọi là yếu tố nội tại. Yếu tố nội tại là một loại protein do tế bào dạ dày tiết ra giúp hấp thụ vitamin B12. Thiếu yếu tố nội tại có thể gây ra một căn bệnh gọi là thiếu máu ác tính. Trong bệnh này, sự thiếu hụt B12 khiến cơ thể bạn khó hoặc không thể tạo đủ tế bào hồng cầu khỏe mạnh.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến viêm dạ dày thể teo đó là:

• Bạn có nhiều khả năng phát triển viêm dạ dày thể teo nếu bị nhiễm H. pylori. Đây là loại nhiễm trùng khá phổ biến trên khắp thế giới. Phổ biến hơn ở các khu vực nghèo đói và đông đúc.
• Viêm teo niêm mạc dạ dày tự miễn khá hiếm gặp, nhưng những người rối loạn tuyến giáp hoặc bệnh tiểu đường có nhiều khả năng bị tình trạng này.
• Bạn cũng có nhiều rủi ro hơn nếu là người Mỹ gốc Phi hoặc Bắc Âu.
• Viêm dạ dày thể teo phổ biến hơn ở những người gốc Tây Ban Nha hoặc gốc Á.

Tuy niên, cả 2 loại viêm dạ dày thể teo và viêm dạ dày thể teo tự miễn đều có thể làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư dạ dày.

Viêm dạ dày thể teo thường khó chẩn đoán vì không có triệu chứng đặc biệt. Tuy nhiên, nếu bị nhiễm H. pylori, các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau bụng
• Buồn nôn và ói mửa
• Ăn mất ngon
• Giảm cân bất ngờ
• Viêm loét dạ dày
• Thiếu máu do thiếu sắt (lượng tế bào hồng cầu khỏe mạnh thấp)

Viêm dạ dày thể teo tự miễn dịch có thể dẫn đến thiếu hụt B-12, gây ra các triệu chứng thiếu máu, bao gồm:

• Mệt mỏi
• Lâng lâng
• Chóng mặt
• Đau ngực
• Tim đập nhanh
• Ù tai (ù tai)

Sự thiếu hụt B12 cũng có thể gây ra tổn thương thần kinh, có thể dẫn đến:

• Tê và ngứa ran
• Không vững khi đi bộ
• Rối loạn tâm thần

Chẩn đoán viêm dạ dày thể teo thường kết hợp giữa quan sát và xét nghiệm lâm sàng. Khi khám sức khỏe, bác sĩ sẽ kiểm tra độ căng của dạ dày bằng cách ấn nhẹ vào một số vùng nhất định, đồng thời tìm kiếm các dấu hiệu của sự thiếu hụt B-12, chẳng hạn như xanh xao, mạch nhanh và suy nhược thần kinh.

Bác sĩ có thể yêu cầu bạn làm xét nghiệm máu để kiểm tra:

• Mức độ pepsinogen thấp, một loại protein được sản xuất bởi các tế bào dạ dày
• Mức độ cao của gastrin, một loại hormone kích thích sản xuất axit dạ dày
• Mức B-12 thấp (đối với những người có thể có viêm dạ dày thể teo tự miễn dịch)
• Kháng thể tấn công tế bào dạ dày và yếu tố nội tại (đối với những người có thể có viêm dạ dày thể teo tự miễn dịch).

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cần thực hiện sinh thiết. Bác sĩ sẽ đưa một ống nội soi (dụng cụ dài, mảnh có gắn đèn) xuống cổ họng và vào dạ dày của bạn. Sau đó, bác sĩ sẽ lấy một mẫu mô từ dạ dày của bạn để tìm kiếm bằng chứng về viêm teo niêm mạc dạ dày. Mẫu mô dạ dày cũng có thể chỉ ra các dấu hiệu của nhiễm trùng H. pylori.

Hầu hết những người bị viêm dạ dày thể teo sẽ thấy các triệu chứng được cải thiện sau khi điều trị. Việc điều trị thường tập trung vào việc loại bỏ nhiễm H. pylori bằng cách sử dụng kháng sinh. Bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc làm giảm hoặc trung hòa axit trong dạ dày. Môi trường ít axit hơn sẽ giúp niêm mạc dạ dày lành lại.

Những người có viêm dạ dày thể teo tự miễn dịch cũng có thể được điều trị bằng cách tiêm B-12.

Viêm dạ dày thể teo rất khó ngăn ngừa, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ bị nhiễm H. pylori bằng cách thực hành vệ sinh tốt. Điều này bao gồm:

• Rửa tay sau khi sử dụng phòng tắm và trước và sau khi xử lý thực phẩm.
• Cha mẹ hoặc người chăm sóc trẻ nhỏ nên đảm bảo rửa tay sau khi xử lý tã hoặc khăn bị bẩn.
• Dạy con bạn những cách vệ sinh tốt để tránh vi khuẩn lây lan.

Tóm lại, viêm dạ dày thể teo thường do vi khuẩn H. pylori gây ra. Mặc dù tỷ lệ người nhiễm vi khuẩn H. pylori tiến triển thành ung thư không quá cao nhưng đây cũng là tình trạng đe dọa lớn đến sức khỏe người bệnh. Mỗi người nên có cách chủ động phòng tránh và điều trị vi khuẩn H. pylori Nhất là với những trường hợp người có tiền sử về bệnh liên quan đến tiêu hóa hoặc có người thân trong gia đình từng nhiễm vi khuẩn H. pylori Phát hiện sớm vi khuẩn H. pylori giúp quá trình điều trị hiệu quả hơn.

Tài liệu tham khảo:

• Atrophic gastritis. (n.d.)
  medical-dictionary.thefreedictionary.com/atrophic+gastritis
• Mayo Clinic Staff. (2014, May 14). Gastritis
  mayoclinic.com/health/gastritis/DS00488
• Rouse, R. V. (2009, September 9). Autoimmune atrophic gastritis
  surgpathcriteria.stanford.edu/gi/autoimmune-atrophic-gastritis/
• Vakil, N. (2016, December). Autoimmune metaplastic atrophic gastritis
  merckmanuals.com/professional/gastrointestinal-disorders/gastritis-and-peptic-ulcer-disease/autoimmune-metaplastic-atrophic-gastritis