Nong mạch vành và đặt stent: Chỉ định, quy trình thực hiện, biến chứng có thể xảy ra

Nong và đặt stent mạch vành là kỹ thuật can thiệp mạch vành qua da, giúp mở rộng lòng động mạch vành nhằm cải thiện tình trạng thiếu máu cơ tim do mảng xơ vữa gây hẹp lòng mạch. Sau khi nong rộng mạch vành bằng bóng, thường tiến hành đặt giá đỡ (hay gọi là stent) giúp chống đỡ, giảm cơ hội thu hẹp động mạch vành.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Võ Thành Nhân - Trung tâm Tim mạch - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Hệ thống mạch máu vành - mạch máu quan trọng cung cấp máu cho cơ tim, có thể bị tắc nghẽn bởi sự tích tụ của các mảng bám bên trong. Điều này gây ra hiện tượng xơ vữa mạch vành, làm cho mạch máu trở nên hẹp hơn và làm giảm lượng máu cung cấp cho cơ tim. Khi mức hẹp trở nên nghiêm trọng, có thể gây ra cơn đau thắt ngực.

Đặc biệt, nếu mảng xơ vữa không ổn định, nó có thể bong ra và gây tắc nghẽn hoàn toàn, một tình trạng gọi là nhồi máu cơ tim cấp. Nhồi máu cơ tim cấp có thể gây ra nguy cơ đe dọa đến tính mạng của bệnh nhân nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Đặt stent mạch vành là một trong số những phương pháp phổ biến để điều trị tình trạng này.

Đặt stent là một thủ thuật y khoa trong đó một thiết bị được gọi là stent, được đặt vào mạch máu để mở rộng hoặc thông mạch máu bị tắc nghẽn hay hẹp lại. Quá trình đặt stent mạch vành thường được thực hiện để điều trị các bệnh mạch vành hoặc xử trí trường hợp nhồi máu cơ tim cấp hay các vấn đề liên quan đến mạch máu. Stent có thể là loại không có thuốc hoặc có thuốc, tùy thuộc vào mục tiêu của việc sử dụng nó.

Stent được đặt vào mạch máu thông qua đặt một ống thông, gọi là tạo hình mạch hoặc thủ thuật cấy stent. Mục tiêu của việc đặt stent là mở rộng mạch máu bị tắc nghẽn, cải thiện dòng máu và giảm nguy cơ các biến chứng như đau thắt ngực. Stent giúp thông mạch máu sau khi đã loại bỏ tắc nghẽn, giúp duy trì dòng máu đến các khu vực quan trọng như cơ tim.

Đặt stent giá bao nhiêu là câu hỏi được bệnh nhân và người nhà bệnh nhân rất quan tâm. Giá đặt stent tim thường dao động từ khoảng 40 triệu đến 120 triệu đồng cho một lần can thiệp. Sự chênh lệch lớn trong chi phí có thể là kết quả của nhiều yếu tố như: bệnh viện và địa điểm, loại stent, số lượng, tính năng và nơi sản xuất stent,... Do đó, khi bệnh nhân xem xét việc đặt stent cần tham khảo ý kiến của bác sĩ chỉ định để hiểu rõ về loại stent phù hợp cũng như tìm hiểu kỹ về tất cả các yếu tố để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả trong điều trị.

Stent kim loại trần còn được gọi là stent kim loại không phủ thuốc do không có lớp thuốc bên ngoài. Tuy nó có khả năng tăng tỷ lệ tái hẹp sau khi được đặt, nhưng điều quan trọng là bệnh nhân không cần phải sử dụng thuốc chống kết tập tiểu cầu trong thời gian dài. Do đó, stent kim loại thường được coi là lựa chọn phù hợp cho những người có nguy cơ cao về việc chảy máu.

Tuy nhiên, do tỷ lệ tái hẹp cao và sự phát triển của các loại stent phủ thuốc thế hệ mới, sử dụng stent kim loại trần hiện không phổ biến.

Stent phủ thuốc là loại stent phổ biến nhất và được sử dụng rộng rãi trong quá trình đặt stent tim hiện đại. Nhờ việc phủ một lớp thuốc bên ngoài, stent này giảm hiệu quả sự hình thành mô sẹo bên trong stent. Phương pháp này giúp giảm nguy cơ tái hẹp mạch máu do DES sẽ giải phóng thuốc, làm chậm sự phát triển quá mức của mô mạch máu vào stent.

Stent tự tiêu có giá đỡ tạm thời và được phủ thuốc để ngăn tái hẹp. Sau khi tình trạng tắc nghẽn mạch vành được cải thiện và lưu lượng máu được phục hồi, stent sẽ tự phân giải và tan chảy trong cơ thể, trả lại trạng thái tự nhiên cho động mạch mà không cần thủ thuật nào khác.

Ưu điểm lớn nhất của stent tự tiêu là giảm nguy cơ hình thành huyết khối muộn và giảm thời gian sử dụng thuốc chống kết tập tiểu cầu. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng thích hợp để sử dụng loại stent này, nên mức độ sử dụng chưa phổ biến như stent phủ thuốc.

Để điều trị bệnh mạch vành, phương pháp đặt stent thường được áp dụng cho bệnh nhân. Stent là một ống kim loại nhỏ được đặt vào động mạch vành bị hẹp hoặc tắc nghẽn, giúp mở rộng lòng mạch và cải thiện lưu thông máu.

Sau đây là một số hình ảnh đặt stent mạch vành:

Đặt stent mạch vành không phải là một phương pháp chữa hoàn toàn bệnh động mạch vành, mà là một phần của quá trình điều trị và quản lý bệnh động mạch vành.

Đặt stent giúp duy trì mạch máu mở rộng sau khi loại bỏ tắc nghẽn, nhưng nó không chữa trị triệt hạ nguyên nhân gốc rễ của bệnh động mạch vành. Các nguyên nhân gốc rễ của bệnh động mạch vành thường liên quan đến lối sống và yếu tố di truyền. Điều trị toàn diện của bệnh này thường bao gồm:

• Thay đổi lối sống: Điều này bao gồm tập thể dục thường xuyên, có chế độ ăn lành mạnh, giảm căng thẳng, và ngừng hút thuốc lá.
• Dùng thuốc: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kiểm soát huyết áp, cholesterol, và đặc biệt là thuốc chống đông máu để giảm nguy cơ hình thành cục máu.
• Thăm khám định kỳ: Bệnh nhân cần thường xuyên kiểm tra tim và mạch vành để theo dõi tiến triển của bệnh và điều chỉnh điều trị.

Các tình huống chỉ định đặt stent mạch vành bao gồm:

• Tắc nghẽn mạch vành nghiêm trọng: Động mạch vành bị hẹp đến mức 90% hoặc nhiều hơn, được xác định trên hình ảnh chụp mạch vành.
• Đau thắt ngực ổn định không được kiểm soát bằng điều trị nội khoa: Trường hợp bệnh nhân trải qua đau thắt ngực ổn định và triệu chứng không được kiểm soát bằng các biện pháp điều trị nội khoa tối ưu.
• Đau thắt ngực ổn định với bằng chứng thiếu máu cơ tim: Bệnh nhân có triệu chứng đau thắt ngực ổn định, có bằng chứng về thiếu máu cơ tim và tổn thương ở động mạch vành cung cấp máu cho một khu vực lớn của cơ tim.
• Đau thắt ngực không ổn định và nguy cơ cao: Bệnh nhân trải qua đau thắt ngực không ổn định, những tình huống như nhồi máu cơ tim không có chênh lên ST, có nguy cơ cao.
• Nhồi máu cơ tim cấp với chênh lên ST: Bệnh nhân gặp nhồi máu cơ tim cấp chênh ST, một tình trạng khẩn cấp.
• Cơn đau thắt ngực sau phẫu thuật làm cầu nối chủ vành: Đau thắt ngực xuất hiện sau khi bệnh nhân đã phẫu thuật để làm cầu nối chủ vành, có thể cần đặt stent để xử lý tình trạng này.
• Triệu chứng tái hẹp mạch vành sau can thiệp động mạch vành qua da: Bệnh nhân có triệu chứng của sự tái hẹp mạch vành sau khi can thiệp động mạch vành qua da.

Các tình huống chống chỉ định đặt stent mạch vành bao gồm:

• Tổn thương mạch vành không phù hợp đặt stent: Đây bao gồm các tình huống như tổn thương nặng trong mạch vành, tổn thương nhiều nhánh của mạch vành, hoặc tổn thương ở đoạn xa vị trí đặt stent.
• Nguy cơ tử vong cao nếu mạch vành bị tái tắc: Tổn thương mạch vành có nguy cơ cao dẫn đến tử vong nếu động mạch vành đó bị tái tắc nghẽn trong quá trình can thiệp.
• Thể trạng dễ chảy máu: Trong trường hợp bệnh nhân có rối loạn đông máu hoặc số lượng tiểu cầu thấp, đặt stent có thể gây ra nguy cơ chảy máu không kiểm soát.
• Nong mạch vành và đặt stent: Khi bệnh nhân mắc bệnh mạch vành, quyết định đặt stent sẽ cần xem xét kỹ lưỡng, bao gồm các chỉ định cụ thể, quy trình thực hiện, và các biến chứng có thể xảy ra.
• Không tuân thủ điều trị trước và sau can thiệp: Bệnh nhân không tuân thủ với các chỉ định và quy trình điều trị trước và sau khi làm thủ thuật can thiệp.
• Bệnh nhân bị tái hẹp nhiều vị trí sau can thiệp: Nếu bệnh nhân đã trải qua can thiệp và xuất hiện sự tái hẹp ở nhiều vị trí, quá trình đặt stent có thể không hiệu quả trong tình huống này.

• Trước khi tiến hành thủ thuật, bệnh nhân cần được thông tin đầy đủ về quá trình can thiệp và các rủi ro tiềm năng sau thủ thuật. Điều này bao gồm:
• Giải thích toàn diện về quá trình can thiệp và những tác động tiềm năng sau thủ thuật.
• Kiểm tra tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, bao gồm các vấn đề về rối loạn đông máu và dị ứng với thuốc cản quang.
• Đánh giá các tình trạng bệnh lý đi kèm, chẳng hạn như bệnh về thận và bệnh phổi mạn tính.
• Đối với bệnh nhân, việc sử dụng thuốc chống ngưng kết tiểu cầu trước khi can thiệp có thể được thực hiện để giảm nguy cơ tạo cục máu đông trong stent.

Bước 1: Mở đường vào mạch máu

• Sát trùng vị trí, tạo đường vào mạch máu để đảm bảo sự sạch sẽ và ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Thực hiện mở đường vào mạch máu của bệnh nhân thông qua động mạch quay hoặc động mạch đùi.

Bước 2: Đặt ống thông can thiệp

• Sau khi đã chụp động mạch vành chọn lọc để xác định vị trí cần can thiệp.
• Đặt ống thông can thiệp vào lòng động mạch vành.
• Kết nối đuôi ống thông can thiệp với đường đo áp lực để theo dõi tình trạng.

Bước 3: Tiến hành can thiệp mạch vành

• Tiến hành nong bóng để mở rộng lòng mạch ở vị trí tổn thương.
• Thực hiện đặt stent để ngăn ngừa sự hẹp trở lại của lòng động mạch vành sau khi nong bóng.
• Kiểm tra xem stent đã nở đúng cách hay chưa.
• Sau khi đã đặt stent, thực hiện chụp lại động mạch vành để đảm bảo không có biến chứng.
• Cuối cùng, rút dây dẫn ra khỏi động mạch vành.

Sau khi đặt stent mạch vành, có thể xảy ra các biến chứng sau:

• Rối loạn nhịp tim: Sự không đều trong nhịp tim có thể xảy ra sau can thiệp stent.
• Tái thu hẹp lòng động mạch: Đôi khi, mạch vành có thể tái thu hẹp sau khi đặt stent.
• Chảy máu: Sự xuất hiện của chảy máu có thể xảy ra ở vị trí can thiệp.
• Tràn máu màng tim do tách, vỡ động mạch vành, thủng mạch vành: Các biến chứng này có thể xảy ra nếu có sự tổn thương đối với màng tim hoặc động mạch vành trong quá trình can thiệp.
• Tắc mạch não, tắc mạch đùi, mạch quay...: Sự tắc nghẽn của các mạch khác trong cơ thể, chẳng hạn như mạch não, đùi hoặc mạch quay, cũng có thể xảy ra.
• Tách thành động mạch chủ do thành động mạch: Sự tách của thành động mạch có thể xảy ra, gây ra nguy cơ nghiêm trọng.
• Nhồi máu cơ tim cấp sau thủ thuật: Đây là tình trạng nguy hiểm khi có sự nhịp tim bất thường hoặc tái hẹp mạch vành sau can thiệp.
• Suy thận cấp do thuốc cản quang: Sự suy thận cấp có thể xuất hiện do sử dụng thuốc cản quang trong quá trình can thiệp.
• Nhiễm trùng hiếm gặp: Mặc dù hiếm, nhưng nhiễm trùng sau can thiệp cũng có thể xảy ra và cần được theo dõi cẩn thận.

Chăm sóc người bệnh sau khi đặt stent mạch vành là quá trình quan trọng để đảm bảo họ phục hồi một cách tốt và ngăn ngừa các biến chứng. Dưới đây là một số thông tin về cách chăm sóc người bệnh sau khi đặt stent:

• Theo dõi tại bệnh viện: Sau khi đặt stent, bệnh nhân thường được giám sát trong khoảng thời gian ngắn 2-3 ngày tại bệnh viện để đảm bảo không có biến chứng nguy hiểm xảy ra ngay lập tức.
• Thuốc: Bệnh nhân thường được kê đơn thuốc để kiểm soát huyết áp, cholesterol, và ngăn tạo cục máu. Nếu bệnh nhân đã được dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu trước can thiệp, họ sẽ tiếp tục sử dụng thuốc này sau thủ thuật.
• Theo dõi triệu chứng: Bệnh nhân cần tự quan sát và báo cáo ngay lập tức nếu có triệu chứng bất thường như đau ngực, khó thở, hoặc nhịp tim bất thường.
• Lối sống lành mạnh: Bệnh nhân cần tuân thủ các chỉ định về lối sống lành mạnh, bao gồm việc duy trì chế độ ăn lành mạnh, tập thể dục đều đặn, ngừng hút thuốc lá và quản lý căng thẳng.
• Điều trị nội khoa: Bệnh nhân cần duy trì việc theo dõi bởi bác sĩ nội khoa để điều chỉnh thuốc và theo dõi tiến trình phục hồi.
• Tập thể dục: Tập thể dục đều đặn có thể giúp bệnh nhân phục hồi sức khỏe tim mạch và cải thiện tình trạng chung.
• Kiểm tra định kỳ: Bệnh nhân cần tuân thủ lịch trình kiểm tra định kỳ với bác sĩ để theo dõi tiến trình và điều chỉnh điều trị theo cách phù hợp.
• Tuân thủ thuốc: Tuân thủ đúng lịch sử dụng thuốc và không ngừng thuốc mà không được sự hướng dẫn của bác sĩ.

Chăm sóc sau khi đặt stent rất quan trọng để đảm bảo bệnh nhân có thể sống một cuộc sống lành mạnh và ngăn ngừa tái phát triển các vấn đề mạch máu. Bác sĩ sẽ cung cấp hướng dẫn cụ thể dựa trên tình trạng cụ thể của từng bệnh nhân.