Bệnh quai bị hiếm khi bị lại

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ. Bác sĩ Nguyễn Thị Nhật - Bác sĩ Chuyên khoa truyền nhiễm - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng. Bác sĩ đã có hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thận nhân tạo, và trong lĩnh vực truyền nhiễm, khám và quản lý các bệnh nhân mắc bệnh thận và các bệnh truyền nhiễm.

Quai bị là một bệnh khá phổ biến ở Việt Nam. Bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ với biểu hiện là nhiễm trùng tuyến nước bọt. Quai bị có thể có nguy cơ biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời.

Quai bị (bệnh má chàm bàm) là bệnh truyền nhiễm nhưng lành tính. Bệnh do siêu vi trùng paramyxovirus gây ra, khiến cho tuyến nước bọt bị sưng đau. Bệnh có khả năng lây lan qua đường hô hấp. Đối tượng dễ mắc quai bị là trẻ nhỏ nhưng người lớn cũng nên chú ý, không được coi thường.

Nếu không được chữa trị kịp thời, bệnh quai bị có thể gây viêm tuyến sinh dục, viêm màng não, viêm tụy và một số biến chứng khác. Đa số trẻ nhỏ, trẻ vị thành niên tại Việt Nam đều đã từng mắc căn bệnh này. Giai đoạn đông - xuân chính là thời điểm dễ xảy ra dịch quai bị.

Với trẻ em, thời gian lành bệnh quai bị là từ 10-12 ngày, bệnh thường tự khỏi. Đối với mẹ bầu, mắc bệnh quai bị có thể là mối nguy hiểm, đặc biệt trong 12 tuần đầu của thai kỳ, nguy cơ sảy thai khá cao.

Bệnh quai bị thời kỳ đầu, tức là khoảng từ 14-24 ngày ủ bệnh thường không có bất cứ triệu chứng lâm sàng nào.

Khi chuyển sang thời kỳ khởi bệnh, bệnh nhân sẽ có những dấu hiệu như:

• Cơ thể bị suy nhược, ăn uống kém;
• Khó chịu, đau đầu, mệt mỏi;
• Sốt khá cao, kéo dài khoảng từ 3-4 ngày;
• Bị chảy nước bọt và tuyến nước bọt bị sưng ở gần khu vực mang tai, sau đó sưng má (một bên hoặc cả hai bên);
• Nuốt nước bọt bị đau, đau góc hàm;
• Đau tinh hoàn, sưng bìu
• Đau họng;
• Sợ gió, sợ ánh sáng.

Sau khoảng 1 tuần, tuyến mang tai giảm đau và sẽ nhỏ dần, các triệu chứng của bệnh như khó nuốt, đau họng sẽ giảm dần và từ từ khỏi hẳn.

Quai bị là bệnh truyền nhiễm nhưng lành tính. Bệnh ít gây biến chứng nguy hiểm, và ngay cả khi có xảy ra biến chứng thì chúng cũng có thể được chữa khỏi và ít khi đe dọa tới tính mạng của người bệnh.

Biến chứng thường gặp nhất là viêm màng não với biểu hiện là những cơn đau đầu, nôn ói, mệt mỏi... Người bệnh cảm thấy cứng cổ, khó gập người xuống.

Một số biến chứng khác của quai bị gồm:

• Viêm não;
• Viêm tinh hoàn và viêm mào tinh hoàn với biểu hiện như sốt cao, ớn lạnh, nôn ói, đau bụng, đau và cứng ở tinh hoàn, tinh hoàn bị sưng to, da bìu đỏ. Biến chứng này có thể gây vô sinh ở nam;
• Viêm tụy cấp: Biến chứng này thường có diễn tiến lành tính, với biểu hiện như sốt cao, nôn ói...
• Viêm buồng trứng: Biến chứng này ít xảy ra với biểu hiện là đau bụng. Trường hợp này phải siêu âm mới xác định được;
• Một số cơ quan khác như tuyến lệ, tuyến ức, tuyến giáp, tuyến vú... cũng có thể bị ảnh hưởng;
• Giảm thính lực ở trẻ em.

Hầu hết mọi người chỉ mắc quai bị 1 lần trong đời. Đây là bệnh ít có khả năng tái phát. Thường 2 bệnh dễ bị nhầm với bệnh quai bị đó là viêm tuyến nước bọt do vi khuẩn và sỏi tuyến nước bọt. Đây là những bệnh dễ tái phát, cản trở tuyến nước bọt nên dễ gây sưng phù. Bệnh sẽ tái phát nếu sỏi vẫn còn. Chính vì vậy, người bệnh thường nhầm tưởng rằng mình bị tái phát quai bị nhiều lần.

Để phòng ngừa bệnh quai bị, cần thực hiện một số biện pháp sau:

• Tránh tiếp xúc với bệnh nhân bị quai bị;
• Khi bị quai bị, tránh tiếp xúc, lây lan cho người khác;
• Trước khi chăm trẻ nhỏ cần rửa tay, vệ sinh sạch sẽ;
• Dạy trẻ che miệng khi ho hoặc hắt xì;
• Cho trẻ tiêm phòng đầy đủ theo lịch tiêm chủng mở rộng;
• Lúc trẻ được 12-15 tháng, tiêm vắc xin 3 trong 1 và nhắc lại liều 2 khi trẻ được 4-6 tuổi. Người lớn tiêm 1 liều duy nhất;
• Nên uống nhiều nước;
• Không dùng chung đồ dùng cá nhân với người bị bệnh.

Quai bị là bệnh truyền nhiễm có thể gặp ở mọi lứa tuổi. Tuy bệnh lành tính nhưng cũng có thể xảy ra nguy cơ biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời, vì vậy người bệnh cần chú ý các dấu hiệu của bệnh để sớm có biện pháp xử lý. Bên cạnh đó, cần chủ động tiêm phòng vắc xin ngừa quai bị nhằm bảo vệ sức khỏe của bản thân cũng như gia đình.