Cây kế sữa và lá gan: Những điều cần biết

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng ThS.BSCKII Phan Thị Minh Hương - Bác sĩ Nội tiêu hóa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Cây kế sữa có tên khoa học là Silybum marianum, đây là cây có thân dài, mảnh, lá có gai và có bông màu đỏ tím ở đỉnh. Nhóm các thành phần hoạt tính có trong cây kế sữa được gọi chung là silymarin có đặc tính chống oxy hóa, kháng vi-rút và chống viêm. Cây kế sữa được sử dụng như một loại thảo dược để điều trị các bệnh về gan và túi mật.

Cây kế sữa là một loại cây có nguồn gốc từ châu Âu và được thực dân đầu tiên đưa đến Bắc Mỹ. Cây kế sữa hiện được tìm thấy trên khắp miền đông Hoa Kỳ, California, Nam Mỹ, Châu Phi, Úc và Châu Á. Cây kế sữa được đặt tên dựa trên nhựa của cây như sữa chảy ra từ lá khi chúng bị bẻ gãy. Tất cả các bộ phận lộ trên mặt đất và hạt giống đều được sử dụng để làm thuốc. Silymarin là thành phần hoạt chất chính trong cây kế sữa, đây là chất vừa chống viêm, chống oxy hóa và có tác dụng hạ đường huyết. Hạt giống cây kế sữa có thể bảo vệ các tế bào gan khỏi các hóa chất và thuốc độc hại.

Hiện nay, cây kế sữa được dung bằng đường uống là phổ biến nhất cho các rối loạn gan, bao gồm tổn thương gan do hóa chất, rượu và hóa trị liệu, cũng như tổn thương gan do ngộ độc nấm Amanita, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, bệnh viêm gan cấp tính, xơ gan và viêm gan mạn tính.

Một số người bôi cây kế sữa trực tiếp lên da để làm giảm tổn thương da do bức xạ.

Trong thực phẩm, lá và hoa cây kế sữa được ăn như một loại rau cho món salad và thay thế cho rau bina. Hạt cây kế sữa được rang để sử dụng như cà phê.

Tuy nhiên đừng nhầm lẫn cây kế sữa với cây kế thiêng (có tên tiếng Anh là Cnicus benedictus)

Theo các nhà khoa học, hợp chất Silymarin giữ cho độc tố trong máu không bám vào tế bào gan, giúp giải độc cho gan và trung hòa các gốc tự do, đây là những phân tử không ổn định có nguồn gốc từ các sản phẩm phụ của quá trình chuyển hóa các chất trong cơ thể và chúng có thể gây hại cho các tế bào khỏe mạnh, cuối cùng dẫn đến các vấn đề sức khỏe.

Nghiên cứu y học về cây kế sữa và sức khỏe gan cho thấy, silymarin giúp giảm viêm và thúc đẩy sửa chữa tế bào, từ đó giúp giảm bớt các triệu chứng do các bệnh gan như vàng da, xơ gan, ung thư gan và bệnh gan nhiễm mỡ.

Tuy nhiên, các nghiên cứu khác không cho thấy bất kỳ tác dụng chống lại bệnh gan truyền nhiễm như viêm gan C, đó là một bệnh nhiễm trùng do virus. Một nghiên cứu lớn cho thấy những người mắc bệnh viêm gan C không được hưởng lợi ngay cả khi dùng silymarin với liều cao hơn bình thường do không tìm thấy sự thay đổi về tải lượng virus hoặc chất lượng cuộc sống ở những người dùng cây kế sữa, so với những người dùng giả dược.

Cho đến nay, không có bổ sung thảo dược đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại viêm gan C.

Hiện nay, silymarin đang được ghi nhận tốt khi điều trị một loại ngộ độc nấm nhất định. Như nấm Amanita phalloides còn được gọi là nấm tử thần và nấm này là nguyên nhân cho hầu hết các trường hợp tử vong do ăn nấm trên toàn thế giới mỗi năm. Ăn Amanita phalloides có thể dẫn đến tổn thương gan và thậm chí suy gan và khi được điều trị bằng silymarin rất hữu ích, nhưng vẫn đang được tiếp tục thử nghiệm lâm sàng.

Nói chung, cây kế sữa rất an toàn khi dùng đúng với liều lượng khuyến cáo. Một số người đã báo cáo buồn nôn, đầy bụng, tiêu chảy hoặc chán ăn. Những người khác đã báo cáo đau đầu hoặc ngứa sau khi sử dụng.

Cây kế sữa có thể gây ra phản ứng dị ứng, đặc biệt là nếu bạn bị dị ứng với các loại cây khác trong cùng một gia đình với cây kế sữa, bao gồm ragweed, cúc vạn thọ và hoa cúc.

Những người mắc bệnh tiểu đường nên nói chuyện với bác sĩ trước khi họ uống cây kế sữa vì nó có thể làm giảm lượng đường trong máu.

Không sử dụng cây kế sữa nếu bạn bị ung thư vú, tử cung hoặc buồng trứng; lạc nội mạc tử cung hoặc u xơ tử cung. Do hợp chất Silymarin có thể bắt chước estrogen nên sẽ làm nặng hơn tình trạng bệnh của bạn. Nếu bạn có thai hoặc cho con bú, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi bạn uống cây kế sữa hoặc bất kỳ chất bổ sung thảo dược nào có chứa Silymarin.

Xin ý kiến của bác sĩ trước khi bạn sử dụng cây kế sữa do nó có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của một số loại thuốc sau:

• Thuốc trị tiểu đường
• Thuốc trị viêm gan C
• Metronidazole
• Diazepam (Vali)
• Warfarin (Coumadin, Jantoven)
• Sirolimus (thuốc ức chế miễn dịch)

Cây kế sữa có dạng bột, viên nang, thuốc viên hoặc dạng lỏng. Bạn có thể pha bột kế sữa vào ly sinh tố hoặc khuấy nó vào nước lọc. Dạng viên nang thì chỉ cần uống với nước lọc và dạng lỏng pha cùng nước.

Luôn luôn nói chuyện với bác sĩ trước khi bạn dùng bất kỳ chất thảo dược để bổ sung.

Nguồn tham khảo: Webmd.com; Healthline.com