Chụp cắt lớp cho đối tượng nghi có khối u trong phổi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Trịnh Lê Hồng Minh - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 23.667 ca mới mắc và 20.170 ca tử vong do bệnh ung thư phổi. Việc phát hiện sớm khối u ở phổi và đặc biệt là ung thư phổi có vai trò đặc biệt quan trọng. Chụp cắt lớp phổi được coi là biện pháp hữu hiệu trong xác định khối u ở phổi.

U phổi là kết quả của sự phân chia và phát triển bất thường của những tế bào trong mô phổi, hoặc trong đường hô hấp dẫn đến phổi. Quá trình tế bào phân chia nhanh chóng, tuy nhiên, không chết đi, dẫn tới sự tích tụ của khối u.

Nếu khối u có kích cỡ 3cm hoặc ít hơn thì thường được gọi là nốt phổi. Khối u có đường kính lớn hơn 3cm thì được gọi là một khối.

Đặc điểm của khối u phổi:

• Không phải là ung thư phổi, vì vậy sẽ không lây lan đến các bộ phận khác của cơ thể.
• Khối u phổi phát triển chậm, hoặc thậm chí có thể ngừng phát triển hay thu nhỏ.
• Khối u phổi thường không nguy hiểm và không đe dọa tính mạng.
• U phổi có thể mở rộng và đẩy lên các mô lân cận nhưng sẽ không xâm nhập, phá hoại, hoặc thay thế các mô khác.

Ung thư phổi là sự sinh sản và tăng trưởng một cách không kiểm soát của các tế bào bất thường trong phổi, thường là các tế bào lót ống dẫn khí. Khi các tế bào ung thư gia tăng, chúng gây cản trở đến chức năng của phổi. Các tế bào ung thư phổi có thể sẽ từ phổi lan dần đến các tuyến hạch quanh khí quản, sang phổi đối diện, đến xương, não, gan và đến các bộ phận khác trong cơ thể.

Ung thư phổi rất khó phát hiện vì không có dấu hiệu nhận biết bên ngoài. Nếu người bệnh không được điều trị kịp thời, tính di căn của bệnh ung thư phổi diễn ra rất nhanh. Đây là căn bệnh có thể xảy ra ở mọi giới tính, với mọi lứa tuổi, nghĩa là ai cũng có nguy cơ mắc bệnh và cũng là một trong các nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cao ở cả hai giới.

Chính vì vậy, sàng lọc ung thư phổi để phát hiện bệnh càng sớm thì hiệu quả chữa bệnh càng cao.

Chụp cắt lớp hay còn gọi là chụp CT là một phương pháp chụp hình sử dụng các tia X, quét theo chiều cắt ngang qua một bộ phận nào đó trên cơ thể người. Đối với chụp cắt lớp phổi hay còn gọi là chụp CT phổi thì vị trí khoanh vùng của tia X chính là lá phổi. Thông qua việc tận dụng các phép đo của tia X mà việc chụp cắt lớp sẽ cho ra nhiều kết quả hình ảnh từ các góc độ khác nhau trên bộ phận cần chụp. Đó là các lớp cắt ngang 2 hoặc 3 chiều.

Kết quả của việc chụp cắt lớp phổi được coi là căn cứ để bác sĩ có thể đưa ra những chuẩn đoán về tình hình phổi của người chụp, bao gồm cả bệnh ung thư nguy hiểm ở người.

Phổi giữ vai trò quan trọng trong việc điều hành hoạt động hô hấp, trường hợp lá phổi bị tổn thương là vô cùng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Bởi vậy việc chụp cắt lớp phổi sẽ giúp bạn đề phòng được những căn bệnh nguy hiểm. Theo đó chụp cắt lớp phổi có tác dụng quan trọng trong ngành y học như:

• Chẩn đoán bệnh có liên quan trực tiếp tới lá phổi như: ung thư, khối viêm, dị vật, lao phổi...
• Xác định vị trí của khối u, vị trí của dị vật.
• Định hướng trước khi tiến hành phẫu thuật, xạ trị tại vị trí lá phổi.
• Theo dõi bệnh nhân đang điều trị các bệnh liên quan đến phổi.

Việc chỉ ra những kết quả trên có tác dụng rất lớn đối với quá trình chẩn đoán, điều trị của các bác sĩ với những bệnh liên quan đến lá phổi. Đặc biệt đối với một quốc gia có tình trạng ô nhiễm không khí đáng báo động như ở Việt Nam thì việc phát hiện sớm những căn bệnh nguy hiểm như ung thư có tác dụng vô cùng lớn.

Theo đó chúng tôi cảnh báo một số nhóm người dễ bị tấn công bởi những căn bệnh liên quan đến phổi như: người hút nhiều thuốc, người tiếp xúc với khói bụi nhiều, người ở trong môi trường nhiễm phóng xạ, gia đình có tiền sử về bệnh phổi... những người này trong tương lai đều có thể sẽ phải tiến hành việc chụp cắt lớp phổi.

Chụp CT phổi liều thấp được khuyến nghị để sàng lọc ung thư phổi, là một hình thức chụp mới và cập nhập hơn so với chụp X - quang phổi truyền thống, phương pháp chụp này có ưu điểm vượt trội như:

Hình ảnh chính xác:

Cho biết khối ung thư phổi ở giai đoạn đầu khi kích thước còn rất nhỏ. Kỹ thuật chụp này có thể cho thấy bất thường phổi có kích thước bằng một hạt gạo, trong khi chụp X - quang truyền thống có thể xác định ung thư phổi có kích thước bằng một đồng xu. Đây là một sự khác biệt quan trọng vì khối u phổi càng nhỏ khi được phát hiện; các tế bào ung thư phổi càng ít có khả năng di căn sang các bộ phận khác của cơ thể. Điều này có nghĩa là nhiều lựa chọn điều trị hơn và cơ hội sống sót cao hơn.

Thời gian nhanh:

• Chụp cắt lớp vi tính phổi liều thấp là chụp cắt lớp ngực, với việc chụp nhanh, trong một lần hít vào tối đa, kéo dài không quá 25 giây.
• Quá trình quét thực tế chỉ mất chưa đầy một phút để hoàn thành và từ khi bắt đầu đến khi kết thúc, toàn bộ cuộc thăm khám mất khoảng 30 phút.

An toàn:

• Kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính phổi tiếp cận nhanh chóng, không đau và không xâm lấn.
• Không sử dụng thuốc cản quang, không tiêm nên không gây ra các phản ứng dị ứng (mẩn ngứa, sốc...).
• Liều bức xạ chụp thấp được đặt ở mức dưới 1mSv (so với liều chuẩn khoảng hơn 2mSv/năm), tức giảm nguy cơ tiếp xúc tia xạ nên an toàn và được khuyến cáo nên là phương pháp tốt nhất để sàng lọc, phát hiện ung thư phổi sớm.