Đối tượng nguy cơ và nguyên nhân gây tiền sản giật

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Hồng Ơn - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc.

Tiền sản giật là hội chứng bệnh lý thai nghén toàn thân do thai nghén gây ra trong 3 tháng cuối của thai kỳ (từ tuần thứ 20) với 3 triệu chứng: Tăng huyết áp, protein niệu và phù.

1. Thế nào là tiền sản giật?

Tiền sản giật là giai đoạn xảy ra trước khi lên cơn sản giật. Các trường hợp tiền sản giật nặng sẽ ảnh hưởng đến tim, gan, thận, phổi của thai phụ. Ngoài ra, có thể gây co giật (còn gọi là sản giật) khiến cho não bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Tiền sản giật còn làm giảm lượng máu đến bánh nhau, tình trạng này kéo dài khiến cho thai nhi bị suy dinh dưỡng, nước ối giảm và thậm chí chết lưu trong tử cung.

Hiện nay, chưa có phương tiện hay thuốc nào có thể điều trị được tiền sản giật.

Với tình trạng tiền sản giật nhẹ: (tức là tình trạng tiền sản giật chỉ có tăng huyết áp không vượt quá 160/110 mmHg kèm theo có đạm trong nước tiểu) có thể được điều trị ngoại trú, không cần nhập viện, nhưng cần được theo dõi sát sao.

Nếu tình có nguy cơ tiền sản giật cao, thì phương pháp điều trị tốt nhất, dứt điểm nhất là chấm dứt thai kỳ. Tuy nhiên, thời điểm chấm dứt thai kỳ cũng cần được đảm bảo yếu tố nguy cơ lên sức khỏe của mẹ và sức khỏe của bé.

Nếu quá sớm, bé sẽ gặp nhiều biến chứng gây ra do tình trạng sinh non, nếu quá muộn, thì tình trạng tiền sản giật có thể đe dọa tính mạng người mẹ, đặc biệt trong tiền sản giật nặng.

Do vậy, thời điểm chấm dứt thai kỳ vẫn là một bài toán nan giải cần cân nhắc kỹ lưỡng với cả bác sĩ và gia đình. Cho nên, để thai kỳ diễn ra trọn vẹn, an toàn, thai phụ cần được theo dõi thường xuyên, chặt chẽ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và con.

Đau — Quyết định thời điểm chấm dứt thai kỳ cho phụ nữ có nguy cơ tiền sản giật cao chưa bao giờ là dễ dàng

2. Nguyên nhân gây tiền sản giật

Cho đến nay, người ta vẫn chưa hiểu rõ nguyên nhân của bệnh của tiền sản giật một cách rõ ràng. Thực tế, bất cứ thai phụ nào cũng có thể bị tiền sản giật trong thai kỳ. Tuy nhiên, tỷ lệ bị bệnh sẽ cao hơn ở một số đối tượng có nguy cơ cao.

3. Nguy cơ tiền sản giật là gì?

Phụ nữ cần chú ý thăm khám sớm nếu có nguy cơ tiền sản giật thông qua các dấu hiệu bên ngoài như:

Huyết áp đột ngột tăng cao
Có protein trong nước tiểu, lượng nước tiểu ít.
Đau đầu, đau bụng trên, nôn và buồn nôn.
Thị lực giảm sút. Ví dụ: Tạm thời mất thị lực, mắt mờ đi, nhạy cảm với ánh sáng.
Giảm tiểu cầu trong máu.
Chức năng gan suy giảm.
Khó thở.
Phù toàn thân.

Yếu tố nguy cơ từ mẹ

Thai phụ bị một số chứng rối loạn như máu khó đông, có tiền sử mắc bệnh tiểu đường, bệnh thận, hội chứng kháng thể kháng phospholipid, hoặc bệnh tự miễn như lupus (lở ngoài da) trước đó,...
Thai phụ bị tăng huyết áp trước khi mang thai
Có người thân trong nhà như bà, mẹ, cô, dì hay chị em ruột... bị tiền sản giật.
Bản thân thai phụ từng bị mắc tiền sản giật.
Bị béo phì, thừa cân trong thai kỳ
Phản xạ trong căng tử cung trong đa thai, thai to.
Thiếu máu cục bộ tử cung- nhau
Phụ nữ đang mang thai lần đầu tiên
Phụ nữ mang thai ở độ 40 tuổi trở đi
Người mẹ có thói quen sinh hoạt không tốt cho sức khỏe: Hút thuốc lá, rượu bia,...

Yếu tố nguy cơ từ thai nhi

Nguy cơ tiền sản giật cũng cao hơn ở một số trường hợp như:

Đa thai đa ối
Chửa trứng, biểu hiện tiền sản giật thường biểu hiện sớm.
Phản xạ trong căng tử cung trong đa thai, thai to.
Thiếu máu cục bộ tử cung- nhau

Những căn bệnh có thể dẫn tới huyết áp thấp — Thai phụ bị tăng huyết áp từ trước khi mang thai có nguy cơ tiền sản giật cao hơn bình thường

4. Phải làm gì để biết chính xác nguy cơ tiền sản giật

Tiền sản giật là bệnh lý nguy hiểm, tuy nhiên có thể phát hiện sớm bằng cách đi thăm khám lâm sàng định kỳ tại cơ sở y tế và thực hiện một số xét nghiệm tầm soát, kiểm tra ngay ở quý I thai kỳ như:

Đo huyết áp
Xét nghiệm máu đo nồng độ PlGF (Placental growth factor - yếu tố tăng trưởng bánh nhau) và sFlt-1 trong máu mẹ. Thông thường PlGF tăng trong 2 quý đầu của thai kỳ và giảm dần ở quý 3 của thai kỳ. Ở các thai phụ có nguy cơ tiền sản giật, chất này sẽ giảm nhiều trong máu mẹ trong suốt thai kỳ.
Đo huyết áp động mạch trung bình
Siêu âm bụng đo chỉ số xung động mạch tử cung.

Tóm lại, tiền sản giật là một biến cố sản khoa nghiêm trọng xuất hiện từ tuần thứ 20 của thai kỳ, cần được theo dõi sát sao vì tiền sản giật có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hại cho cả mẹ và bé. Việc phòng ngừa biến chứng có thể diễn ra sớm nếu bạn tuân thủ khám thai đầy đủ và theo dõi thai kỳ theo sự tư vấn của bác sĩ.