Sẹo lồi và sẹo phì đại: Những điều cần biết

Sẹo lồi và sẹo phì đại gây mất thẩm mỹ, đặc biệt ở trẻ nhỏ, sẹo còn có thể gây ngứa khó chịu, đau và co rút trên da làm hạn chế trẻ vận động. Khi bị sẹo lồi hoặc sẹo phì đại, cần đánh giá sẹo đang ở giai đoạn nào để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.

• Sẹo lồi: Sẹo lồi là sẹo hình thành sau khi bị thương khoảng 6 tháng và trong quá trình lành vết thương sẹo phát triển lớn hơn vết thương ban đầu, không tự thoái triển do collagen được sản xuất quá mức và tích tụ.
• Sẹo phì đại: Sẹo phì đại là sẹo xuất hiện trong vòng 6 tháng bị thương và sẹo thường không phát triển ra bên ngoài vết thương. Mặc dù cũng do collagen phát triển quá mức nhưng sẹo phì đại có thể tự thoái triển theo thời gian

Nguyên nhân hình thành sẹo lồi và sẹo phì đại có thể là do:

• Bỏng nặng và sâu (từ độ 2 trở lên);
• Phẫu thuật, thủ thuật xâm lấn da;
• Tai nạn;
• Nhiễm trùng da.

Sẹo lồi và sẹo phì đại gây mất thẩm mỹ, đặc biệt ở trẻ nhỏ, sẹo còn có thể gây ngứa khó chịu, đau và co rút trên da làm hạn chế trẻ vận động.

Khi bị sẹo lồi hoặc sẹo phì đại, cần đánh giá sẹo đang ở giai đoạn nào để đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Có thể chia làm 02 giai đoạn để đánh giá, đó là giai đoạn sẹo bắt đầu hình thành khi vết thương vừa lành) và giai đoạn sẹo tiến triển.

2.1 Giai đoạn đầu của sẹo lồi và sẹo phì đại

• Bôi kem ngăn ngừa sẹo;
• Băng sẹo bằng miếng dán silicon;
• Áp dụng vật lý trị liệu massage vùng bị sẹo và sử dụng băng ép.

2.2 Giai đoạn tiến triển của sẹo lồi và sẹo phì đại

Thông thường, điều trị sẹo lồi và sẹo phì đại khi sẹo đã trong giai đoạn tiến triển. Một số phương pháp được dùng để điều trị sẹo ở giai đoạn này gồm có:

• Tiêm corticoid: Tiêm corticoid có tác dụng làm mềm tổ chức sẹo và phẳng bề mặt sẹo, được chỉ định trong những trường hợp sẹo lồi hoặc sẹo phì đại đang hoạt động gây ngứa, đau và đỏ. Tiêm corticoid làm ức chế sự tăng sinh của nguyên bào sợi và thường được phối hợp với phẫu thuật lạnh hoặc phẫu thuật cắt bỏ sẹo. Mặc dù có tỷ lệ điều trị thành công cao nhưng tiêm corticoid có thể gây ra các biến chứng như làm giảm sắc tố da, teo da. Ngoài corticoid, có thể tiêm Interferon, Bleomycin.

• Phẫu thuật cắt bỏ: Phẫu thuật cắt bỏ sẹo có tác dụng cắt đứt tình trạng collagen sản xuất làm dày sẹo, từ đó làm giãn sẹo, được chỉ định trong những trường hợp sẹo lồi hoặc sẹo phì đại co rút làm hạn chế sự vận động. Đặc biệt, với những trường hợp sẹo hình thành lâu (trên 1 năm) và gây mất thẩm mỹ, khi điều trị bằng những phương pháp khác không hiệu quả, phẫu thuật cắt bỏ được áp dụng. Tuy nhiên, cần chú ý điều trị hậu phẫu với trường hợp sẹo lồi tái phát bằng tiêm corticoid hoặc laser.
• Laser: Điều trị sẹo lồi hoặc sẹo phì đại bằng phương pháp laser gồm có laser xâm nhập hoặc không xâm nhập. Laser xâm nhập được áp dụng với sẹo phì đại không hoạt động, có tác dụng cắt bỏ tổ chức sẹo. Phương pháp này có thể làm mòn da, tiết dịch, đóng vảy, thay đổi sắc tố da sau khi điều trị. Trong khi đó, laser không xâm nhập có tác dụng hoại tử những mạch máu nuôi sẹo, từ đó làm sẹo thoái triển.
• Phẫu thuật lạnh: Phẫu thuật lạnh sử dụng nitơ dạng lỏng có tác dụng đông lạnh mạch máu, thiếu máu nuôi dưỡng tổ chức sẹo, từ đó làm chết tế bào. Phương pháp này có tác dụng tốt với sẹo phì đại hơn sẹo lồi nhưng có thể gây ra tác dụng phụ là mất sắc tố da và đau.

Có thể phòng ngừa sẹo lồi và sẹo phì đại hình thành bằng những biện pháp như:

• Khi bị thương nên chú ý chăm sóc vết thương cẩn thận để vết thương nhanh lành, không để lại sẹo.
• Khi vết thương bắt đầu lành cũng là thời điểm sẹo hình thành (thường khoảng từ 2 - 8 tuần sau khi bị thương), massage ngừa sẹo, băng ép sẹo theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
• Khi sẹo hình thành gây ngứa cần tránh gãi, cào hoặc kích thích vùng da bị sẹo lồi, sẹo phì đại, tránh mặc trang phục quá chật tác động đến sẹo.
• Hạn chế một số loại thực phẩm gây dị ứng, ngứa và chú ý bổ sung đầy đủ dưỡng chất để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể trong quá trình điều trị vết thương.

Tóm lại, sẹo lồi và sẹo phì đại có thể được điều trị bằng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp với nhau như tiêm thuốc, phẫu thuật, chiếu laser, ... tùy vào giai đoạn của sẹo cũng như kích thước, tính chất của sẹo. Để đảm bảo an toàn thì mọi người nên đến bệnh viện uy tín để được bác sĩ thăm khám và có phương pháp điều trị phù hợp nhất.