Bệnh gan nhiễm mỡ ở trẻ em và những điều cha mẹ cần biết

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Trương Thành Tâm - Bác sĩ Nhi khoa - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Bệnh gan nhiễm mỡ là căn bệnh rất phổ biến ở độ tuổi trung và cao tuổi. Nhưng điều đó không có nghĩa rằng bệnh lý này không mắc phải ở những lứa tuổi khác. Đặc biệt bệnh gan nhiễm mỡ có thể bị ở trẻ em khiến nhiều bậc phụ huynh bất ngờ khi nhận được kết luận từ bác sĩ.

Gan nhiễm mỡ là tình trạng gan có quá nhiều mỡ tích tụ, lượng mỡ trong gan ở người bình thường là rất thấp khoảng từ 2 – 4% trọng lượng của gan. Khi lượng mỡ trong gan chiếm đến 5-10% trọng lượng của gan thì người bệnh sẽ bị gan nhiễm mỡ.

Đối với trẻ em, có nhiều nguyên nhân dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ, một số nguyên nhân còn xuất phát từ chính thói quen hàng ngày của trẻ mà cha mẹ không hề hay biết. Sau đây là những nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến gan nhiễm mỡ ở trẻ em hiện nay:

Đây là nguyên nhân được ghi nhận nhiều nhất, hầu hết các trường hợp gan nhiễm mỡ chuyển hóa ở trẻ em đều xuất phát từ trạng thái thừa cân hay béo phì của trẻ. Đặc biệt là những trẻ đang trong thời kỳ phát triển và tăng trưởng mạnh nhất, giai đoạn này cũng là giai đoạn mỡ phát triển nhanh nhất.

Nếu như không có sự chăm sóc thích hợp về chế độ ăn uống, dinh dưỡng thì trẻ rất dễ bị thừa cân, béo phì từ đó gia tăng nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.

Hiện nay một số nghiên cứu của các chuyên ra đã chỉ ra rằng yếu tố di truyền có tác động rất lớn đến những tổn thương ở gan. Trong đó, cơ thể của những trẻ bị bệnh gan nhiễm mỡ có một vài gen nhạy cảm có liên quan đến bệnh gan nhiễm mỡ. Điều này thường thấy ở những cặp song sinh bị gan nhiễm mỡ chuyển hóa hoặc trẻ em béo phì có cha mẹ bị béo phì hoặc gan nhiễm mỡ.

Khi bị ngộ độc thuốc, mỡ có thể tồn đọng lại trong các tế bào gan và gây ra tình trạng gan nhiễm mỡ. Một số loại thuốc có chứa độc tố như carbon tetraclorid, phosphor, tetracyclin,...

Theo thống kê, những trẻ có thói quen ăn các loại thực phẩm có chứa nhiều chất béo bão hòa, đường hoặc chất bảo quản thì rất dễ bị gan nhiễm mỡ chuyển hóa. Luận điểm chứng minh cho điều này là tỉ lệ vi khuẩn (Gram âm) sẽ tăng lên nhiều nếu như trong chế độ ăn hằng ngày có những chất này.

Loại vi khuẩn này sẽ sinh ra các phân tử gây viêm nhiễm tại chỗ và lan ra các phần tử trong máu, cơ, mô mỡ,... một cách nhanh chóng, cuối cùng khiến gan bị nhiễm mỡ và tổn thương.

Một số bệnh lý mãn tính về chuyển hóa cũng là nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ ở trẻ. Những bệnh lý này sẽ làm trẻ chán ăn, ăn uống thất thường, sụt cân đột ngột, lượng năng lượng cung cấp cho cơ thể không đủ để thỏa mãn nhu cầu,.. Lúc này mỡ toàn thân sẽ bị kích thích và bắt đầu phân giải thành acid béo rồi vận chuyển chúng đến gan.

Tuy nhiên gan lại không thể chuyển hết lượng acid béo này thành năng lượng được nên phần mỡ dư thừa sẽ bị lắng đọng gây ra gan nhiễm mỡ. Một số bệnh lý chuyển hóa có thể kể đến là lao phổi; viêm xương tủy; thiếu máu trầm trọng; tiêu chảy mạn tính; tiểu đường;...

Không chỉ ở trẻ em mà những dấu hiệu bị gan nhiễm mỡ ở người lớn cũng rất khó để phát hiện. Chúng thường bị nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác. Tuy nhiên chúng ta vẫn có thể chú ý đến một số dấu hiệu nổi bật sau đây và cho trẻ đi khám bác sỹ kịp thời:

• Cân nặng của trẻ vượt quá 20% mức độ tiêu chuẩn, lúc này trẻ đã bị thừa cân, béo phì và có nhiều khả năng sẽ bị gan nhiễm mỡ.
• Trẻ thường xuyên khó tiêu, chướng bụng, đầy hơi, sụt cân,,...

Khi trẻ bị gan nhiễm mỡ, các bậc phụ huynh có thể áp dụng một số phương pháp sau để hỗ trợ điều trị bệnh này một cách tốt nhất:

Đây là việc đầu tiên mà cha mẹ cần làm nếu trẻ bị gan nhiễm mỡ, đặc biệt là trường hợp trẻ bị gan nhiễm mỡ do thừa cân, béo phì. Các bậc phụ huynh cần tham khảo ý kiến của bác sỹ để có được chế độ ăn khoa học cho trẻ.

Trong đó, thực phẩm rau xanh, trái cây, vitamin và khoáng chất để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể và phục hồi tổn thương ở gan nhanh hơn. Đồng thời, trẻ cũng cần tránh mỡ động vật, các loại bánh kẹo, đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, nội tạng động vật,...

Cách này giúp trẻ tăng cường sức đề kháng, hạn chế nguy cơ béo phì và cải thiện được tình trạng gan nhiễm mỡ.

Những trẻ bị mắc gan nhiễm mỡ nói riêng và trẻ đang trong thời kỳ phát triển nói chung cần được tạo lập một thói quen ăn uống đúng giờ. Các bậc phụ huynh nên tránh cho trẻ ăn bữa khuya vì chúng không tốt cho gan và hoạt động của hệ tiêu hóa.

Không riêng trẻ bị gan nhiễm mỡ, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ là cần thiết đối với tất cả mọi người. Khi đến lịch tái khám của trẻ, cha mẹ nên đưa trẻ đến đúng lịch để bác sĩ kiểm tra tình trạng bệnh của trẻ để có những thay đổi phù hợp nhất trong phác đồ điều trị của trẻ.