Cẩn trọng nếu rốn trẻ sơ sinh bị ướt, có mùi hôi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Vũ Quốc Ánh - Bác sĩ Nhi khoa - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Rốn là nơi dễ bị nhiễm trùng nhất ở trẻ mới sinh vì có vết cắt dây rốn sau khi đẻ, đây được xem như một vết thương hở trên cơ thể của bé. Nếu dụng cụ cắt rốn và thao tác thay băng hằng ngày không được diệt trùng kỹ, rốn sẽ đối mặt với nguy cơ bị nhiễm trùng rất cao. Mặt khác, những bất thường ở rốn trẻ sơ sinh sẽ là dấu hiệu báo động một bệnh lý nguy hiểm.

Đa số các trẻ sơ sinh sẽ rụng rốn trong vòng tối đa 2 tuần đầu sau sinh, trừ một số trường hợp đặc biệt như bé bị chồi hạch rốn hay các mạch máu rốn chậm khô. Vì vậy đối với một số bẽ được 10 ngày tuổi mà chưa rụng rốn thì cha mẹ cũng đừng quá lo. Tuy nhiên phụ huynh cần vệ sinh chăm sóc rốn hàng ngày cho trẻ thật kĩ lưỡng để theo dõi và phát hiện các bất thường nếu có.

Thông thường trước khi rụng, phần chân rốn của trẻ có thể rỉ chút dịch ươn ướt, có thể có chút màu nâu do dính ít máu đông ở mặt cắt của cuống rốn nhưng tuyệt đối không được xuất hiện mủ xanh hoặc mủ vàng, không được có mùi hôi thối và xung quanh chân rốn cũng không bị sưng đỏ, bé không đi kèm sốt và hoạt động bú ngủ vẫn bình thường. Mẹ cần mở thoáng rốn, không băng rốn. Vệ sinh rốn hàng ngày, chú ý vệ sinh vùng chân rốn và lau khô, mở thoáng.

Nếu rốn trẻ sơ sinh có mùi hôi bất thường, cha mẹ cần cho bé đi khám chuyên khoa nhi ngay. Trường hợp trẻ bị chồi hạch rốn (granuloma) thì rốn của bé thường chậm rụng và có tiết dịch. Khi thấy rốn trẻ sơ sinh bị ướt do dịch chảy ra từ rốn nhiều bất thường và chậm rụng so với bé khác, cha mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ về nhi khoa để xác định xem bé có bị chồi hạch rốn hay còn tồn tại ống rốn không? Từ đó bác sĩ sẽ có hướng xử trí và điều trị thích hợp.

• Nhiễm trùng rốn khu trú tại chỗ

Nếu quan sát thấy mất ranh giới bình thường giữa da và dây rốn, dây rốn viêm đỏ có mủ, đôi khi có rỉ máu thì rất có thể bé đã bị nhiễm trùng rốn cần được điều trị kháng sinh ngay.

Chăm sóc tại nhà là việc rất thiết yếu, các bà mẹ cần chăm sóc rửa rốn mỗi ngày 1 - 2 lần bằng nước muối sinh lý 0.9% và đem trẻ đi tái khám nếu rốn còn chảy mủ hay dịch sau 2 ngày hoặc khi tình trạng nhiễm trùng nặng hơn.

Phòng ngừa nhiễm trùng rốn tại chỗ bằng cách vô trùng trước và sau khi sinh. Cắt và cột rốn bằng dụng cụ vô trùng, người thân nên rửa tay trước khi săn sóc trẻ. Để rốn hở và khô, tránh đắp hoá chất hay vật lạ vào rốn, không băng kín là biện pháp làm rốn mau khô và mau rụng.

• Nhiễm trùng rốn lan tỏa

Đây là nhiễm trùng rốn nặng lan ra mô liên kết xung quanh, gây viêm đỏ cứng quanh rốn, tạo quầng rốn với đường kính lớn hơn 2cm. Trẻ có kèm biểu hiện nhiễm trùng toàn thân (sốt cao, lừ đừ, bỏ bú).

• Bệnh uốn ván rốn

Vi khuẩn Clostridium tetani xâm nhập vào cơ thể trẻ qua vết cắt rốn. Sau khi vi khuẩn uốn ván vào cơ thể trẻ thường không làm phát sinh ngay các triệu chứng rõ rệt trong thời kỳ ủ bệnh (khoảng 7 ngày).

Ở thời kỳ toàn phát, trẻ sốt 38 – 39 độ C, có khi lên 40 – 41 độ C, quấy khóc, bỏ bú, hàm cứng càng ngày càng rõ, dần dần xuất hiện co giật và co cứng, mặt trẻ sơ sinh nhăn lại, miệng chúm chím, sùi bọt mép, hai tay nắm chặt. Nếu cơn giật mạnh liên tục sẽ kèm theo những cơn ngừng thở làm cho trẻ tím tái, chân tay lạnh, nhiều nguy cơ đe dọa tính mạng.

Cần phát hiện sớm uốn ván rốn khi trẻ mới bắt đầu bỏ bú, cho trẻ nằm yên tĩnh, tránh mọi kích thích bên ngoài, tránh thăm khám nhiều, đặt trẻ trong lồng kính hoặc giường ấm, tránh tiếng động và ánh sáng và điều trị tích cực.

• Bệnh động mạch rốn duy nhất

Bình thường trong dây rốn liên kết giữa mẹ và thai gồm có 3 mạch máu: 2 động mạch và 1 tĩnh mạch. Bất thường ở dây rốn thường gặp nhất là 1 động mạch rốn, chiếm 0.08 – 1.9%.

• Bệnh u hạt rốn

U hạt rốn là tình trạng chậm biểu bì hóa sau rụng rốn khiến mô hạt phát triển quá mức. Thông thường u hạt rốn hay xảy ra ở những trẻ chậm rụng rốn, thường quá 6 - 8 ngày sau sinh vì tạo điều kiện u hạt phát triển.

• Tồn tại ống niệu rốn

Bình thường thì ống niệu rốn nối từ xoang niệu sinh dục và rốn sẽ được đóng kín và xơ hóa thành dây chằng rốn - bàng quang từ trong thời kỳ bào thai. Tồn tại ống rốn niệu là tồn tại 1 ống nối từ rốn vào bàng quang làm cho nước tiểu có thể trào ngược từ bàng quang vào rốn, nước tiểu đổ ra cuống rốn khiến cuống rốn luôn rỉ dịch liên tục làm rốn trẻ sơ sinh bị ướt, đôi khi trẻ còn bị nhiễm trùng tiểu. Bệnh lý này cần được phẫu thuật giải phóng sự tồn tại ống rốn niệu.

• Thoát vị rốn

Trong vòng 5 - 7 ngày sau khi sinh, cuống rốn teo dần và rụng đi tạo nên rốn của trẻ, lỗ sẽ tự đóng lại khi trẻ lớn lên. Thoát vị rốn xảy ra khi các cơ bụng đóng không kín lỗ rốn lại được. Xuất hiện một khối tròn nổi lên ngay tại lỗ rốn, có thể nhìn thấy và cảm nhận khi ấn thật nhẹ nhàng lên vùng rốn trẻ. Khối này có thể to lên khi trẻ khóc, ho, ưỡn người hay khi trẻ ngồi dậy hoặc nhỏ đi và biến mất khi bé thư giãn. Thoát vị rốn thường không gây đau và hiếm khi gây biến chứng, thường tự khỏi khi trẻ 1 tuổi.

Bên cạnh việc quan tâm đến tình trạng rốn của bé, ở giai đoạn từ 0-1 tháng tuổi mẹ nên chăm sóc bé kỹ lưỡng bởi bé dễ mắc nhiều bệnh do hệ miễn dịch còn non nớt. Đây cũng là giai đoạn vàng thực hiện các xét nghiệm, sàng lọc phát hiện các căn bệnh nguy hiểm. Để bảo vệ sức khỏe bé, ngay sau sinh, cha mẹ cần:

• Siêu âm tim sau sinh sớm, phát hiện tim bẩm sinh ngay cả khi trong suốt thai kỳ không có bất thường về tim.
• Thực hiện sàng lọc sau sinh giúp phát hiện các bệnh lý nguy hiểm như: suy giáp bẩm sinh, thiếu hụt men G6PD, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh, suy giảm thính lực bẩm sinh.

Vinmec hiện là một trong số ít bệnh viện thực hiện siêu âm tim cho bé sơ sinh, có đội ngũ bác sĩ chuyên về siêu âm tim và điều trị bệnh lý tim mạch ở trẻ, giúp phát hiện các bệnh lý tim bẩm sinh chính xác, điều trị can thiệp kịp thời. Ngoài ra, Vinmec cung cấp đầy đủ các dịch vụ sàng lọc sau sinh như: Lấy máu gót chân, Xét nghiệm máu tĩnh mạch phát hiện sớm, chính xác 3 bệnh lý nguy hiểm ở trẻ sơ sinh chỉ khi bé mới được 3-7 ngày tuổi. Khi phát hiện bất kỳ vấn đề về sức khỏe của bé, đội ngũ bác sĩ tại Vinmec sẽ tư vấn hướng điều trị với đầy đủ các chuyên khoa chuyên sâu riêng biệt, giúp bé được điều trị tốt nhất.

Thạc sĩ. Bác sĩ Vũ Quốc Ánh đã có kinh nghiệm gần 10 năm là bác sĩ nội trú và bác sĩ điều trị tại Bệnh viện Trung ương Huế và Bệnh viện Phụ sản Nhi Đà nẵng. Hiện tại, đang là Bác sĩ Nhi khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.