Bệnh tim liên quan đến mãn kinh như thế nào?

Nhiều phụ nữ nghĩ rằng nguy cơ bệnh tim phổ biến hơn ở nam giới, nhưng thực tế không phải vậy. Giai đoạn tiền mãn kinh và sau tuổi 50, gần một nửa số ca tử vong ở phụ nữ là do mắc một số dạng bệnh tim mạch. Vậy bệnh tim và mãn kinh có liên quan thế nào?

Nội tiết tố nữ estrogen không chỉ tạo ra những đặc trưng của phái đẹp, mà còn tác động tới nhiều bộ phận khác, trong đó có bảo vệ hệ tim mạch. Estrogen là chất bảo vệ mạch máu tự nhiên, điều hòa vận chuyển ion canxi vào tế bào, đồng thời ngăn ngừa xơ vữa động mạch bằng cách chống lại quá trình oxy hóa các cholesterol xấu. Ngoài ra, hormone này còn ngăn ngừa tạo cục máu đông, giảm độ căng của cơ trơn thành mạch, giúp giãn mạch và tăng lưu lượng động mạch vành, nhờ đó chống cao huyết áp. Do đó khi suy giảm hàm lượng estrogen trong thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh, phụ nữ có nguy cơ gặp phải các vấn đề tim mạch.

Trong đó, bệnh mạch vành là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu, chiếm tới hơn 45%. Việc giảm sút estrogen giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh làm tăng áp lực và giảm khả năng đàn hồi của mạch máu, dẫn đến tăng sức cản ngoại vi, ảnh hưởng đến khả năng cung cấp máu cho những cơ quan quan trọng, như tim và não.

Đặc biệt, suy giảm estrogen thời kỳ tiền mãn kinh và mãn kinh cũng ảnh hưởng đến điều hòa cholesterol, làm tăng nồng độ triglycerid và cholesterol xấu, giảm rõ rệt nồng độ HDL-c (cholesterol tốt). Từ đó, gia tăng tỷ lệ mắc các vấn đề tim mạch, bao gồm xơ vữa mạch, bệnh mạch vành, huyết khối, tăng huyết áp...

Hàm lượng estrogen cao nhất ở tuổi dậy thì và khi mang thai, từ 30 tuổi trở đi giảm sút mạnh. Với tốc độ cứ 10 năm giảm 15%, phụ nữ 55 tuổi chỉ còn 10% nội tiết tố nữ so với thời trẻ. Khi đến tuổi 50 - giai đoạn mãn kinh tự nhiên, thì nguy cơ bệnh tim cũng tăng lên đáng kể. Theo số liệu thống kê, tỷ lệ mắc bệnh tim mạch ở người đã mãn kinh cao gấp 2 - 4 lần so với những phụ nữ cùng tuổi nhưng chưa mãn kinh. Ở những phụ nữ trẻ mãn kinh sớm hoặc đã trải qua phẫu thuật buồng trứng, cũng như những người không dùng estrogen bổ sung, nguy cơ mắc bệnh tim cũng cao hơn. Nguy cơ bệnh tim sẽ càng tăng nếu phụ nữ sau mãn kinh cũng có các yếu tố như sau:

• Bệnh tiểu đường
• Hút thuốc
• Huyết áp cao
• Nhiều LDL (lipoprotein mật độ thấp) hay cholesterol "xấu"
• Ít HDL (lipoprotein mật độ cao) hay cholesterol "tốt"
• Béo phì
• Ít vận động
• Tiền sử gia đình mắc bệnh tim

Kết quả nhiều nghiên cứu cho thấy mãn kinh sớm là yếu tố quan trọng tăng làm nguy cơ bệnh tim mạch. Điều đáng ngạc nhiên là tình trạng này cũng được ghi nhận trên những phụ nữ có sử dụng liệu pháp hormone.

Phụ nữ trên 60 tuổi hoặc đã mãn kinh hơn 10 năm có thể tăng nguy cơ đau tim nếu dùng liệu pháp thay thế hormone. Cụ thể, đã tìm thấy bằng chứng ghi nhận liệu pháp kết hợp estrogen - progestin (EPT) làm tăng tỷ lệ biến cố tim mạch ở phụ nữ độ tuổi từ 50 - 79.

Liệu pháp thay thế hormone (HRT) và những nguy cơ rủi ro liên quan đến tim là chủ đề của nhiều nghiên cứu. Ngoài những rủi ro như đã đề cập, cũng có bằng chứng cho thấy một số lợi ích nhất định, tùy thuộc vào độ tuổi của bạn.

Cụ thể, những đối tượng thích hợp với liệu pháp này bao gồm:

• Phụ nữ đã mãn kinh dưới 10 năm và không có nguy cơ đau tim trước khi bắt đầu HRT
• Những người ở độ tuổi từ 50 - 59
• Phụ nữ trẻ hơn cũng không có rủi ro, thậm chí nguy cơ bệnh tim còn giảm xuống.

Qua đây cho thấy liệu pháp hormone có lợi ích nhiều hơn trên phụ nữ trẻ tuổi. Đối với rất nhiều người, lợi ích của liệu pháp hormone giúp cải thiện triệu chứng mãn kinh, nâng cao chất lượng cuộc sống, và các lợi ích cho sức khỏe khác cũng vượt trội yếu tố nguy cơ. Bệnh nhân nên tham khảo ý kiến bác sĩ thông tin đầy đủ để xem xét liệu phương pháp này có phù hợp với bản thân hay không. Vì vậy, mặc dù kết quả của một số nghiên cứu đã dấy lên sự lo lắng, nhưng không bắt buộc phải ngưng sử dụng liệu pháp hormone. Đây vẫn là một chỉ định phù hợp, mang lại rất nhiều lợi ích cho phụ nữ mãn kinh.

Về lâu dài, một lối sống lành mạnh sẽ giúp ngăn ngừa bệnh tim ở phụ nữ. Để giảm nguy cơ bệnh tim trong và sau khi mãn kinh, bạn nên kết hợp những lời khuyên sau vào cuộc sống hàng ngày:

• Tránh hoặc bỏ hút thuốc

Những người hút thuốc có nguy cơ đau tim cao hơn gấp đôi so với ai không hút thuốc. Ngoài việc bỏ hút thuốc, bạn cũng cần tránh xa khói thuốc lá. Việc hút thuốc lá thụ động như vậy cũng làm tăng nguy cơ bệnh tim.

• Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý

Cơ thể càng vượt quá cân nặng lý tưởng, trái tim càng phải làm việc nhiều hơn để cung cấp chất dinh dưỡng. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng thừa cân góp phần gây ra bệnh tim.

• Tập thể dục trong suốt cả tuần

Giống như tất cả các cơ bắp khác, trái tim cần phải làm việc để duy trì khả năng mạnh mẽ. Vận động hoặc tập thể dục thường xuyên (ít nhất 150 phút mỗi tuần) giúp cải thiện mức độ tim bơm máu qua cơ thể, đồng thời cũng giúp giảm nhiều yếu tố nguy cơ khác. Chẳng hạn như hạ huyết áp và cholesterol cao, kiểm soát căng thẳng, giảm cân và cải thiện lượng đường trong máu. Lưu ý trước khi bắt đầu bất kỳ chương trình tập luyện nào, nên tham khảo ý kiến bác sĩ nếu bạn là người không hoặc ít vận động.

• Dinh dưỡng lành mạnh

Thực hiện chế độ ăn ít chất béo bão hòa và ít chất béo chuyển hóa (chất béo hydro hóa một phần). Ăn nhiều chất xơ, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu (như đậu Hà Lan), trái cây, rau, cá, thực phẩm giàu folate và đậu nành.

• Chú ý sức khỏe tinh thần

Phải luôn giữ được thái độ lạc quan, tư duy nhẹ nhàng, tự tạo cuộc sống vui vẻ, thoải mái, tránh lo âu phiền muộn. Ngủ đủ giấc cũng đóng vai trò rất quan trọng, vì vậy chị em cần đảm bảo ít nhất 7 tiếng ngủ sâu mỗi ngày.

• Điều trị và kiểm soát các bệnh lý mắc phải

Bệnh tiểu đường, cholesterol cao và huyết áp cao là những yếu tố nguy cơ dễ dẫn đến các vấn đề về tim mạch.

Tóm lại, phụ nữ ở thời kỳ mãn kinh có nguy cơ bệnh tim - bao gồm cao huyết áp, bệnh mạch vành, huyết khối... cao hơn so với người chưa mãn kinh. Sự suy giảm hormone estrogen tự nhiên là một yếu tố không mong muốn và bất lợi cho trái tim. Tuy nhiên phụ nữ hoàn toàn có thể bảo vệ sức khỏe tim mạch nói riêng và sức khỏe tổng thể bằng cách phòng bệnh từ trước tuổi mãn kinh.

Nguồn tham khảo: webmd.com