Buồng trứng to bất thường: Những điều cần biết

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Trương Thị Phượng - Bác sĩ Siêu âm sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng buồng trứng to lên bất thường. Một số nguyên nhân được xem là cơ năng (không gây hại). Trong chu kỳ kinh nguyệt, buồng trứng to lên khi nang trưởng thành phát triển và chuẩn bị rụng trứng. Buồng trứng to cũng có thể là dấu hiệu của ung thư buồng trứng. Đây là bệnh lý ác tính tuy nhiên không phải là nguyên nhân thường gặp. Do đó, khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường gây buồng trứng to lên, bạn cần gặp bác sĩ để để kiểm tra loại trừ những nguyên nhân ác tính này. Sau đây là một số nguyên nhân gây nên buồng trứng to bất thường.

Buồng trứng là cơ quan thuộc hệ sinh sản và có hai nhiệm vụ chính là

• Chiêu mộ noãn bào để tạo nang noãn trưởng thành và phóng thích trứng để thụ tinh;
• Sản xuất hormone estrogen và progesterone.

Rụng trứng xuất hiện khi nang trội phát triển cực đại và phóng thích trứng chuẩn bị cho thụ tinh. Rụng trứng thường xảy ra vào khoảng giữa (ngày 14) của chu kỳ của bạn.

Ngay trước khi bạn rụng trứng, có thể có một hoặc hai nang trội trong buồng trứng căng phồng, chứa đầy dịch nang và sẵn sàng để được phóng thích trứng. Các dấu hiệu rụng trứng khác bao gồm:

• Tăng hoặc thay đổi dịch tiết âm đạo;
• Nhiệt độ cơ thể tăng nhẹ;
• Cảm giác co thắt vùng bụng.

Bạn thường không phải can thiệp gì trong tình huống này. Buồng trứng lớn khi rụng trứng là hiện tượng bình thường trong chu kỳ kinh nguyệt. Triệu chứng co thắt và buồng trứng lớn sẽ giảm sau khi trứng được giải phóng.

U nang buồng trứng có dạng túi chứa đầy chất lỏng, được hình thành trong buồng trứng. Đây là tình trạng khá phổ biến, thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Tỉ lệ u nang buồng trứng có thể gặp đến 18% phụ nữ.

Các u nang có thể làm cho buồng trứng to lên - đặc biệt là nếu nang có kích thước lớn hoặc nhiều nang. Có ba loại u nang buồng trứng khác nhau, bao gồm nang hoàng thể, u nang bì, nang noãn

2.1 U nang hoàng thể

Các nang hoàng thể được hình thành sau khi các noãn nang trưởng thành phóng thích trứng. Đôi khi, phần còn lại của một nang noãn sau khi phóng thích không thoái triển và sự đóng lại của nang trứng này bát thường làm các chất lỏng có thể tích tụ bên trong nang và tạo thành u nang hoàng thể.

2.2. U nang bì

U bì buồng trứng là dạng u nang có nguồn gốc từ ngoại bì, vì vậy bên trong nang thường chứa các mô có nguồn gốc từ ngoại bì như da, lông, nang tóc, tuyến bã hoặc tuyến mồ hôi. Những mô này có thể chế tiết dịch tạo thành nang bên trong buồng trứng và có thể làm cho buồng trứng lớn.

U nang bì có dạng như phôi bào đang phát triển. Da, tuyến mồ hôi và các mô khác bên trong nang có thể phát to lên dần. Những u nang này thường lành tính và không gây ra triệu chứng. Các bác sĩ thường phát hiện ra chúng trong khi thực hiện siêu âm hoặc phẫu thuật vì một lý do khác.

2.3. U nang noãn

U nang noãn được hình thành từ một nang noãn trưởng thành nhưng không phóng thích trứng trong quá trình rụng trứng. Thay vào đó, nó phát triển và biến thành u nang. U nang noãn thường không có triệu chứng nào và thường tự thoái lui.

2.4. Bạn có thể làm gì khi có u nang buồng trứng?

Hầu hết các u nang buồng trứng thường lành tính và ít gây những biến chứng nghiêm trọng. Chúng sẽ thường biến mất trong vòng vài tháng mà không cần điều trị, trừ một số u thực thể như u nang bì cần phải điều trị phẫu thuật nếu có chỉ định. Nếu u nang đủ lớn có thể gây ra các triệu chứng như đau và đầy hơi, hoặc nếu chúng vỡ, bạn có thể cần phẫu thuật để loại bỏ chúng. Bác sĩ cũng có thể kê toa thuốc tránh thai để ngăn ngừa u nang buồng trứng trong tương lai.

U nang buồng trứng xoắn xảy ra khi buồng trứng và một phần của ống dẫn trứng bị vặn xoắn dẫn đến thiếu máu nuôi và hoại tử. Bệnh lý này thường xảy ra do khối u ở buồng trứng hoặc sự phát triển bất thường trên buồng trứng tạo điều kiện để gây xoắn buồng trứng. Đôi khi một người phụ nữ bị buồng trứng xoắn vì giải phẫu bất thường ở buồng trứng khiến buồng trứng dễ di động hơn so với bình thường.

Xoắn buồng trứng có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh sản ở phụ nữ. Các triệu chứng của xoắn buồng trứng bao gồm:

• Đau ở bụng dưới và vùng chậu có tình chất từng cơn quặn thắt hoặc đau liên tục;
• Buồn nôn;
• Nôn.

U buồng trứng xoắn là một tình trạng cấp cứu. Khi buồng trứng bị xoắn có thể cắt đứt lưu lượng máu đến buồng trứng, khiến mô hoại từ và buồng trứng bị nhiễm trùng sau đó. Nếu bạn có tình trạng này, bạn cần phải phẫu thuật ngay lập tức, nếu xử trí kịp thời có thể tháo xoắn, bóc u buồng trứng giúp bảo tồn buồng trứng, nếu chậm trễ có thể phải cắt bỏ buồng trứng và ống dẫn trứng.

U lạc nội mạc tử cung buồng trứng là một u dạng nang ở buồng trứng hình thành từ mô nội mạc tử cung. Thường xuất hiện ở những phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung. Lạc nội mạc tử cung là tình trạng lạc chỗ mô nội mạc tử cung ở các phần khác nhau của cơ thể, thường gặp ở cơ tử cung, buồng trứng và vùng chậu.

Các mô nội mạc tử cung thường phát triển và bong ra theo chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng. Khi mô lạc nội mạc ở buồng trứng cũng sẽ chịu tác động của nội tiết chu kỳ kinh nguyệt vì vậy nó có thể tăng sinh và bong ra, tuy nhiên không có chỗ để tống xuất ra khỏi cơ thể mà sẽ tích tụ tạo thành u lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng.

Từ 20 đến 40 phần trăm phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung phát triển thành u lạc nội mạc ở buồng trứng, theo Tổ chức lạc nội mạc tử cung Hoa Kỳ. Các triệu chứng của lạc nội mạc tử cung và lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng bao gồm:

• Đau bụng;
• Đau theo chu kỳ;
• Đau khi quan hệ;
• Đau khi bạn đi tiểu hoặc đi tiêu;
• Xuất huyết tử cung bất thường.

Nếu không được điều trị, u lạc nội mạc tử cung có thể làm tổn thương buồng trứng gây vô sinh. Những sự tăng sinh bất thường này cũng là yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ ung thư buồng trứng.

Bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật để loại bỏ u lạc nội mạc tử cung. Một lựa chọn khác là loại bỏ toàn bộ buồng trứng. Tuy nhiên, phẫu thuật này thường không được thực hiện ở những phụ nữ trong độ tuổi sinh sản vì nó ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.

Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là tình trạng người phụ nữ có nồng độ các hormone nam giới cao hơn bình thường, gọi là androgen. Những hormone dư thừa này có thể khiến rất nhiều nang noãn hình thành trong buồng trứng và làm cho buồng trứng to lên bất thường.

Các triệu chứng PCOS thường bắt đầu vào khoảng thời gian dậy thì và có thể bao gồm:

• Kinh thưa hơn bình thường (chu kì kinh > 35 ngày) ;
• Cường kinh (số lượng máu kinh ra nhiều hơn);
• Tăng cân;
• Đau vùng chậu;
• Mệt mỏi;
• Rậm lông, hói đầu.
• Mụn;
• Dễ thay đổi tâm trạng;
• Khó mang thai.

Có nhiều phương pháp điều trị giải quyết các triệu chứng của PCOS, nhưng không có phương pháp điều trị khỏi hoàn toàn bệnh lý này. Một số loại thuốc có thể được sử dụng nhằm điều trị PCOS:

• Thuốc tránh thai có chứa nội tiết tố estrogen và progestin, hoặc chỉ progestin, để điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt của bạn
• Các loại thuốc như clomiphene (Clomid), letrozole (Femara) hoặc gonadotropin để giúp bạn rụng trứng và mang thai
• Spironolactone (Aldactone), eflornithine (Vaniqa) hoặc thuốc tránh thai để làm giảm sự phát triển của lông.

Nếu có tình trạng thừa cân, giảm 5 đến 10 phần trăm trọng lượng cơ thể có thể giúp bình thường hóa chu kỳ kinh nguyệt và tăng khả năng rụng trứng. Tham khảo ý kiến bác sĩ về cân nặng lý tưởng và những gì bạn có thể làm để đạt được mục tiêu ăn kiêng và tập thể dục.

Các khối u có thể phát triển bên trong buồng trứng, hầu hết là lành tính và không bao giờ lan rộng ra ngoài buồng trứng. U xơ là một loại khối u buồng trứng được hình thành từ các mô liên kết. Những khối u này thường phát triển chậm.

Hầu hết các khối u lành tính đều không gây triệu chứng. Nếu bạn có triệu chứng, chúng có thể bao gồm:

• Đau vùng chậu;
• Cảm giác đè ép hoặc nặng bụng;
• Đau khi quan hệ;
• Sốt;
• Buồn nôn ói mửa.

Các khối u nhỏ có thể biến mất mà không cần điều trị. Bác sĩ có thể làm siêu âm hoặc các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác như CT-scan hoặc MRI để xem khối u của bạn đã thoái hóa chưa. Các khối u lớn hơn có thể cần phải được loại bỏ bằng phẫu thuật.

Dấu hiệu đầu tiên của ung thư buồng trứng thường là buồng trứng lớn. Tuy nhiên, loại ung thư này rất hiếm. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, khoảng 22.000 phụ nữ ở Hoa Kỳ nhận được chẩn đoán ung thư buồng trứng mỗi năm. Ung thư buồng trứng thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi ung thư lan rộng.

Các triệu chứng của ung thư buồng trứng giai đoạn muộn bao gồm:

• Chướng bụng;
• Đau bụng dưới hoặc vùng chậu;
• Chảy bất thường hoặc chảy máu từ âm đạo;
• Thay đổi cân nặng đột ngột, giảm hoặc tăng;
• Tiểu gấp hoặc thường xuyên đi tiểu;
• Mệt mỏi;
• Đau khi quan hệ;
• Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt;
• Buồn nôn;
• Phù chân.

Điều trị phụ thuộc vào loại và giai đoạn ung thư buồng trứng. Các phương pháp có thể, bao gồm:

• Phẫu thuật: Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ loại bỏ càng nhiều khối u càng tốt. Một số khối u buồng trứng được điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng hai bên. Điều này loại bỏ cả buồng trứng và ống dẫn trứng. Tùy thuộc mức độ ung thư đã lan rộng, cũng có thể cắt bỏ tử cung kèm theo.
• Hóa trị: Sử dụng thuốc để tiêu diệt các tế bào ung thư, bạn có thể được điều trị hóa trị sau khi phẫu thuật để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư còn sót lại.
• Liệu pháp hormon: Ung thư buồng trứng thường đáp ứng với các hormone sinh dục, vì vậy sử dụng liệu pháp hormone có thể làm giảm sự tăng sinh và phát triển ung thư buồng trứng.
• Liệu pháp nhắm trúng đích: Phương pháp điều trị này nhắm vào các mạch máu và các chất giúp ung thư buồng trứng phát triển.

Các phương pháp điều trị chính cho ung thư buồng trứng là phẫu thuật để loại bỏ khối u và hóa trị. Bác sĩ có thể khuyên bạn nên kết hợp hai hoặc nhiều phương pháp điều trị để có kết quả tốt nhất.

Buồng trứng lớn thường là nguyên nhân gây lo ngại. Nhưng nếu các triệu chứng của bạn không dần sau vài ngày, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán. Buồng trứng lớn có thể là dấu hiệu của một tình trạng tiềm ẩn cần được điều trị. Bạn nên đi khám bác sĩ nếu có các triệu chứng sau:

• Đau bụng và đầy bụng;
• Đau khi quan hệ;
• Cường kinh;
• Trễ kinh;
• Dịch âm đạo bất thường.

Ngay khi xuất hiện những triệu chứng lạ, bạn nên đến gặp các bác sĩ để được khám và tư vấn, có biện pháp can thiệp sớm nếu có bệnh. Để giúp khách hàng phát hiện và điều trị sớm các bệnh phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản, giúp khách hàng phát hiện bệnh sớm các bệnh lý viêm nhiễm giúp điều trị dễ dàng, không tốn kém. Sàng lọc phát hiện sớm ung thư phụ khoa (Ung thư cổ tử cung) ngay cả khi chưa có triệu chứng.

Gói khám, sàng lọc bệnh lý phụ khoa cơ bản dành cho khách hàng là nữ giới, không giới hạn độ tuổi và có thể có những triệu chứng như sau:

• Chảy máu bất thường vùng âm đạo
• Gặp vấn đề về kinh nguyệt: chu kỳ kéo dài bất thường, kinh nguyệt không đều
• Dịch âm đạo bất thường (có mùi hôi, màu sắc khác bình thường)
• Đau, ngứa vùng kín
• Khách hàng nữ có một vài yếu tố nguy cơ như vệ sinh cá nhân không tốt, quan hệ tình dục không an toàn, nạo phá thai,...
• Khách hàng nữ có triệu chứng khác như: Dịch âm đạo bất thường, ngứa, đau vùng kín, chảy máu âm đạo bất thường.

Nguồn tham khảo: healthline.com