Các mốc khám thai quan trọng bà bầu cần nhớ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Nguyễn Anh Tú - Bác sĩ Siêu âm sản – Chẩn đoán trước sinh – Khoa Sản - Bệnh viện đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Trong quá trình mang thai, có các mốc khám thai quan trọng mà những mẹ bầu cần ghi nhớ để khám đúng hẹn, nhằm theo dõi được sức khỏe của mẹ và thai nhi, đồng thời phát hiện và xử lý kịp thời những dấu hiệu bệnh lý bất thường.

Để có thể theo dõi một cách tốt nhất tình hình sức khỏe của những mẹ bầu và sự phát triển của bào thai nằm trong bụng mẹ thì cần phải biết được các mốc khám thai quan trọng. Những mốc khám thai quan trọng bao gồm 3 tháng đầu (3 lần), 3 tháng giữa, 3 tháng cuối. Như vậy, trong suốt quá trình mang thai thì người phụ nữ cần nhớ được 7 mốc khám thai cần thiết, một số trường hợp khác gặp phải những vấn đề bất thường như cao huyết áp hoặc những bệnh lý trong lúc mang thai thì số lần khám thai sẽ nhiều hơn. Người phụ nữ khi mang thai sẽ được bác sĩ dặn dò về lịch khám thai định kỳ, từ đó bám sát vào lịch và đến cơ sở y tế để được thăm khám. Các mốc khám thai và xét nghiệm quan trọng được giải thích cụ thể như sau:

Sau khi người phụ nữ trễ kinh 3 tuần và có những dấu hiệu nghi ngờ có thai như ốm nghén, nôn, buồn nôn, thử que thử thai chỉ kết quả 2 vạch... thì cần đến khám thai lần đầu tiên để xác định đã mang thai thật sự hay chưa. Lúc này, các xét nghiệm được thực hiện đó là xét nghiệm máu và siêu âm thai. Một số bệnh lý có thể được phát hiện khi khám thai ở lần đầu đó là tim sản (???) , đái tháo đường, tăng huyết áp... Sau đó bác sĩ sẽ tư vấn tình trạng sức khỏe hiện tại của người mẹ có nên tiếp tục mang thai hay không, nếu không đủ khả năng thì sẽ có chỉ định chấm dứt thai kỳ ngay lúc này. Ngoài ra, người phụ nữ còn được thăm khám phụ khoa, phát hiện những bệnh lý nguy hiểm như u buồng trứng, u xơ tử cung, ung thư cổ tử cung..., từ đó sẽ có phương pháp điều trị hiệu quả.

Các mốc khám thai quan trọng thứ 2 được thực hiện vào thời điểm tuần thứ 11- 14. Vào khoảng giữa tuần 11 và 12, sản phụ được siêu âm thai để xem thai phát triển như thế nào và để tính được ngày dự sinh, để có cơ sở chẩn đoán trẻ sinh đủ tháng hay sinh thiếu tháng, biết được thai có già tháng hay không. Vào tuần thứ 10- 14, sản phụ sẽ được siêu âm 3D, 4D và đây cũng là một trong các mốc khám thai duy nhất mà sản phụ đo được độ mờ da gáy để chẩn đoán hội chứng Down.

Lần khám thứ 3 được thực hiện vào tuần thứ 16- 20. Vào tuần thứ 16, sản phụ được siêu âm hình thái chi tiết kiểm tra kĩ về dị tật của thai và tiến hành thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng để theo dõi sự phát triển của thai. Vào khoảng tuần thứ 15- 19 thì có thể phát hiện được những dị tật bẩm sinh hay dị dạng bào thai.

Nếu không phát hiện sớm ở những tuần lễ này thì khi thai lớn hơn, sẽ rất khó để tìm ra những bất thường về hình dạng nên sản phụ cần đến khám đúng theo lịch khám thai định kỳ mà bác sĩ đưa ra. Nếu có dị dạng thì sản phụ có thể phải chấm dứt thai kỳ hoặc sẽ phải xử lý ngay khi có thể.

Đến tuần thứ 20 thì có thể phát hiện được huyết áp thai kỳ để đề phòng được bệnh lý tiền sản giật, sản giật có thể xảy ra trong những tuần tiếp theo. Trong lần khám này thì có thể biết được bào thai có bị suy dinh dưỡng trong tử cung hay không, từ đó sẽ có những thay đổi trong khẩu phần ăn của người mẹ để khắc phục tình trạng này.

Vào tuần thứ 21- 25, sản phụ sẽ thực hiện khám thai lần thứ 4. Vào khoảng tuần thứ 21- 22, sản phụ tiếp tục được siêu âm hình thái chi tiết kiểm tra kĩ về dị tật của thai và sự phát triển của đứa trẻ trong tử cung. Đây cũng là một trong những mốc khám thai quan trọng mà người phụ nữ cần lưu ý, vì trên những sản phụ có tình trạng hở eo tử cung hay mắc phải bệnh lý u buồng trứng thì những thủ thuật như khâu vòng cổ tử cung, bóc, cắt khối u buồng trứng nên được thực hiện trong giai đoạn này để xử lý những tình trạng bệnh lý trên.

Chi tiết về sự phát triển của thai nhi qua từng tuần, cha mẹ nào cũng nên tìm hiểu:

Sản phụ được thăm khám thai và thực hiện xét nghiệm kiểm tra vào tuần thứ 26. Đặc biệt, trong các mốc khám thai định kỳ thì đây là lần khám thai mà sản phụ sẽ được tiêm mũi vắc-xin phòng uốn ván kèm theo, có thể là tiêm lần đầu hoặc tiêm nhắc lại.

Được thực hiện vào tuần thứ 31- 35, từ tuần 31- 32 thì sản phụ sẽ được khám, siêu âm và thực hiện tiêm phòng vắc-xin uốn ván lần thứ 2 trong thai kỳ của mình. Trong lần khám này thì sẽ biết được ngôi thai, khung chậu có bị bất xứng với trọng lượng thai không... từ đó có thể nhận biết trước và tiên lượng cuộc để một cách tốt nhất.

Đây là mốc khám thai quan trọng nhất trong tất cả các mốc khám thai định kỳ. Đây có thể là thời gian sinh của sản phụ, có thể là sinh thường hoặc sinh mổ. Một số trường hợp như nhau tiền đạo, hẹp khung chậu, có vết mổ cũ thì chỉ định sinh mổ là bắt buộc. Trong giai đoạn chuẩn bị sinh này thì sản phụ sẽ được theo dõi kỹ càng về tình trạng sức khỏe, tình trạng nước ối, nhau thai, tình trạng thai nhi, tim thai, trọng lượng thai, ngôi thai... để chuẩn bị cho quá trình chuyển dạ và cuộc sinh được tiến hành thuận lợi nhất.

Việc nắm được những mốc khám thai quan trọng giúp sản phụ chủ động hơn trong việc đến những cơ sở y tế để được thăm khám, theo dõi về tình trạng sức khỏe của bản thân và của thai nhi. Khi mang thai, cơ thể người mẹ có những thay đổi rất lớn và những rủi ro về sức khỏe cho cả mẹ và bé có thể xảy ra bất cứ lúc nào nên người phụ nữ cần đến khám theo lịch khám thai định kỳ mà bác sĩ tư vấn đề có thể dự đoán trước cũng như có phương án xử lý kịp thời những tình huống xấu xảy ra.

3 tháng đầu là thời điểm nhạy cảm nhất trong suốt thai kỳ, ngoài việc lưu ý những mốc khám thai quan trọng trong giai đoạn này và toàn bộ thai kỳ. Để mẹ và bé được khỏe mạnh, cần lưu ý:

• Hiểu rõ dấu hiệu sớm khi mang thai, ngộ độc thai nghén, ra máu trong thai kỳ.
• Khám thai lần đầu kịp thời, đúng và đủ, tránh khám quá sớm/ quá muộn.
• Sàng lọc dị tật thai nhi tuần thứ 12 phát hiện những dị tật thai nhi nguy hiểm có thể can thiệp sớm.
• Phân biệt chảy máu âm đạo thông thường và chảy máu âm đạo bệnh lý để can thiệp giữ thai kịp thời.
• Sàng lọc bệnh lý tuyến giáp trong 3 tháng đầu thai kỳ tránh những rủi ro nguy hiểm trước và trong khi sinh.