Bệnh tổ đỉa ở ngón chân: Dấu hiệu nhận biết và cách điều trị

Bài viết được viết bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Thu Hằng - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Bệnh tổ đỉa (hay viêm da cấp tính lòng bàn chân bàn tay): là bệnh đặc trưng bởi tình trạng nổi mụn nước, rất ngứa ở lòng bàn chân và bàn tay. Bệnh hay gặp ở người trẻ, tỷ lệ bệnh gặp ở nam và nữ ngang nhau.

Yếu tố nguy cơ là người có tiền sử bị viêm da cơ địa, tiếp xúc với hóa chất, chất tẩy rửa gây kích ứng mạnh có thể bùng phát bệnh.

Căn nguyên gây bệnh hiện chưa rõ ràng, thường phối hợp của nhiều yếu tố như:

• Tiền sử bị viêm da cơ địa
• Tiếp xúc thường xuyên với hóa chất, chất tẩy rửa..
• Bệnh tăng tiết mồ hôi tay chân
• Hút thuốc
• Tiếp xúc thường xuyên với tia cực tím...

Biểu hiện của bệnh là xuất hiện các mụn nước ở lòng bàn chân, bàn tay, hoặc kẽ các ngón, rất ngứa. Mụn nước có thể riêng lẻ hoặc tập trung thành từng đám, kích thước có thể vài milimet đến những bọng nước to. Các mụn nước và bọng nước tồn tại nhiều tuần rồi tự vỡ sau đó bong da. Gây tình trạng viêm đỏ, bong, nứt da lòng bàn tay, bàn chân mạn tính. Bệnh nặng có thể gây loạn dưỡng móng. Trường hợp bội nhiễm tụ cầu vàng, dịch mụn nước, bọng nước đục.

Bệnh thường biểu hiện khi thời tiết ấm áp. Chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa vào đặc điểm lâm sàng gồm:

• Mụn nước, bọng nước căng nằm sâu dưới da vùng lòng bàn chân, bàn tay và kẽ các ngón
• Rất ngứa
• Bệnh biểu hiện đột ngột
• Bệnh thường tái phát

3.1 Nguyên tắc điều trị

• Tránh các yếu tố khởi phát bệnh: như hóa chất, chất tẩy rửa...
• Điều trị tình trạng viêm
• Phối hợp với các biện pháp chăm sóc da để giảm triệu chứng

Thuốc điều trị:

• Thuốc bôi chứa corticosteroids: chỉ định cho trường hợp bị tổ đỉa nhẹ hoặc vừa. Lựa chọn các corticoid thuộc nhóm mạnh Betamethasone dipropionate 0.05% hoặc Clobetasol propionate 0.05%. Thuốc bôi 2 lần/ngày trong 2-4 tuần. Thuốc cần được bác sĩ chỉ định vì tác dụng phụ gây teo da, giãn mạch...
• Thuốc ức chế Calcineurin đường bôi (Tacrolimus): Do giá thành thuốc khá cao và tác dụng chống viêm kém hơn corticosteroids nên thường được dùng phối hợp với corticosteroids để tránh dùng kéo dài corticosteroids gây teo da. Mỡ Tacrolimus 0.1% được chỉ định dùng 2 lần/ngày đến khi ổn bệnh.
• Thể nặng: có thể dùng một đợt ngắn ngày corticosteroids đường toàn thân, liều prednisone 40mg/ngày, cần giảm dần liều.
• Trường hợp tổ đỉa có bội nhiễm tụ cầu vàng cần dùng kháng sinh trong 7 ngày.
• Kháng Histamin (Desloratadine 5mg, Cetirizin 10mg..) để giảm triệu chứng ngứa.

3.2 Các biện pháp chăm sóc da phối hợp

• Tránh tiếp xúc với xà phòng, chất tẩy rửa, hóa chất....
• Không ngâm nước muối tự pha, không ngâm tắm các loại nước lá cây có thể gây tình trạng viêm nặng hơn.
• Trong giai đoạn khô da, bong, nứt da cần phối hợp bôi các kem dưỡng ẩm để giảm triệu chứng ngứa và đau rát.

Tài liệu tham khảo:

1. Fitzpatrick’s clolor atlas and synopsis of clinica Dermatology 8e edition
2. Acute palmoplantar eczema (dyshidrotic eczema). David R Adám, MD, PharmD, James G Marks, Jr, MD.UptoDate Aug2020
3. Bệnh học da liễu. PGS.TS. Nguyễn Văn Thường. Bộ môn da liễu, Đại học Y Hà Nội. NXB Y học,2017