Chứng run tay ở người trẻ tuổi và cách điều trị

Chứng run tay thường xảy ra ở người lớn tuổi nhưng vẫn có thể gặp phải ở người trẻ tuổi. Nguyên nhân gây ra bệnh run tay ở người trẻ có những đặc thù riêng, thường do các rối loạn chức năng hơn là những tổn thương thực thể và cần được điều chỉnh một cách kiên nhẫn lâu dài.

Chứng run là tình trạng của các cơn co thắt cơ bắp liên tục, có tần số và ngoài khả năng kiểm soát. Trình trạng này có thể xảy ra đơn độc trên một số vị trí của cơ thể như tay, chân, mắt, hàm hay diện rộng như một bên thân mình. Mặc dù thường xảy ra riêng lẻ, không kèm với bất kỳ triệu chứng nào khác, không gây nguy hiểm nhưng chứng run lại gây ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, làm hạn chế khả năng hòa nhập của người bệnh trong đời sống cộng đồng.

Chính vì vậy, việc điều trị chứng run tay một cách triệt để có ý nghĩa rất quan trọng, nhất là đối với cuộc sống của những người bệnh trẻ tuổi. Tuy nhiên, có rất nhiều nguyên nhân có thể biểu hiện bởi run tay ở người trẻ. Do đó, phân loại bệnh run tay ở người trẻ một cách rõ ràng sẽ định hướng điều trị hiệu quả và an toàn cho người bệnh.

Bệnh run tay ở người trẻ thường gặp phải là một biểu hiện của chứng run cơ bản. Đây là một rối loạn trong hệ thống thần kinh, gây ra sự run rẩy một cách nhịp nhàng và không kiểm soát được. Mặc dù có thể ảnh hưởng đến hầu hết mọi bộ phận trên cơ thể, chứng run cơ bản xảy ra thường xuyên nhất ở tay, đặc biệt là khi làm những công việc đơn giản, chẳng hạn như uống từ ly hoặc buộc dây giày.

Bên cạnh chứng run cơ bản, khi tiếp cận người trẻ bị run, cần tích cực tìm kiếm đa dạng các nguyên nhân, vì đôi khi run là một biểu hiện của các bệnh lý tiềm ẩn khác.

Các nguyên nhân gây run tay ở người trẻ được liệt kê theo tần suất thường gặp như sau:

2.1 Chứng run cơ bản

Là nguyên nhân của các rối loạn vận động khá phổ biến, có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, giới tính. Do đó, nguyên nhân này cần nghĩ đến đầu tiên khi tiếp cận chứng run tay ở người trẻ. Chứng run cơ bản trước đây còn được gọi là chứng run vô căn lành tính hay chứng run gia đình với cơ chế chính xác cho đến nay vẫn chưa được hiểu biết rõ ràng.

Đối với một số người, cơn run này thường ở mức độ nhẹ và duy trì tính ổn định trong nhiều năm. Biểu hiện của chứng run cơ bản thường xuất hiện ở cả hai bên của cơ thể nhưng thường được chú ý nhiều hơn ở bàn tay vì đây là một cơn run theo hành động, tức chỉ xảy ra khi người bệnh làm việc, giảm và hết khi nghỉ.

Các triệu chứng khác có thể bao gồm cả run đầu như người bệnh gật đầu hay lắc đầu liên tục, run rẩy khi nói nếu cơn run ảnh hưởng cả đến giây thanh, ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt hàng ngày. Ngoài ra, các yếu tố như cảm xúc, căng thẳng, sốt, kiệt sức, hạ đường huyết có thể làm chứng run dễ bộc lộ hơn.

2.2 Chứng run do loạn trương lực cơ

Các bệnh lý tổn thương trên hệ thống thần kinh cơ bẩm sinh hay mắc phải có thể gây loạn trương lực cơ. Nếu cử động ở biên độ nhỏ và tần số cao thì biểu hiện như chứng run. Đây là hệ quả từ các rối loạn vận động do các thông điệp không chính xác từ não khiến cơ bắp hoạt động quá mức, dẫn đến tư thế bất thường hoặc các cử động không mong muốn.

Các triệu chứng đôi khi có thể thuyên giảm bằng cách thư giãn, nghỉ ngơi hoàn toàn. Ngoài ra, mức độ nghiêm trọng của chứng run do loạn trương lực cơ còn nằm ở đặc điểm là cơn run cũng có thể kích phát khi chạm vào phần cơ thể hoặc cơ bắp dễ bị ảnh hưởng. Lúc này, các cơ bắp sẽ chuyển động run rẩy, rung giật theo một tần số và biên độ không đều thay vì nhịp điệu như chứng run cơ bản.

2.3 Chứng run tâm lý

Chứng run này còn gọi là run chức năng, có thể xuất hiện dưới bất kỳ hình thức run nào. Biểu hiện run có thể thay đổi nhưng thường bắt đầu một cách đột ngột và có thể ảnh hưởng đến tất cả các bộ phận trong cơ thể.

Hoàn cảnh khởi phát và kích thích xảy ra chứng run tâm lý là khi người bệnh căng thẳng, bộc lộ run tay kèm hồi hộp và sẽ giảm hoặc biến mất khi bị phân tâm. Có một số người mắc chứng run tâm lý do có một tình trạng rối loạn tâm thần tiềm ẩn như trầm cảm hoặc rối loạn căng thẳng sau chấn thương.

Các nguyên nhân khác có thể gặp phải gây ra bệnh run tay ở người trẻ là do dùng thuốc kích thích, cà phê, cường năng tuyến giáp... hay có thể là Parkinson khởi phát sớm, đột quỵ kín đáo.

Một số người bị run tay sẽ không cần điều trị nếu triệu chứng chỉ ở mức độ nhẹ. Tuy nhiên, nếu chứng run tay gây khó khăn khi làm việc hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày, chỉ định điều trị sẽ cần được đặt ra.

Loại thuốc thường được lựa chọn hàng đầu trong điều trị chứng run cơ bản là thuốc chẹn beta. Thông thường được sử dụng để điều trị huyết áp cao, thuốc chẹn beta như propranolol sẽ giúp giảm run một cách hiệu quả ở rất nhiều người trẻ, nhất là khi có kèm chứng cường giao cảm.

Bên cạnh đó, các loại thuốc gây tiết chế bớt tín hiệu từ hệ thần kinh cũng có thể dùng điều trị run tay như thuốc chống động kinh, thuốc an thần..; tuy nhiên, so với tác dụng phụ và lợi ích, việc sử dụng các loại thuốc này cần cân nhắc kỹ lưỡng.

Nếu việc dùng thuốc không hiệu quả hay người bệnh gặp phải tác dụng phụ, lựa chọn tiếp theo là tiêm botox. Đây là cách thức có thể hữu ích không chỉ trong việc điều trị một số loại run tay mà còn là run đầu và giọng nói.

Mặc dù vậy, hạn chế của tiêm botox là chỉ có thể cải thiện run trong tối đa ba tháng nên người bệnh phải tiêm thuốc lặp lại mỗi ba tháng một lần. Đồng thời, dù botox được sử dụng để điều trị chứng run tay nhưng nó có thể gây ra yếu ở ngón tay; tương tự như vậy, thuốc cũng có thể gây ra giọng khàn và khó nuốt.

Một cách điều trị không dùng thuốc có thể áp dụng giúp cải thiện run tay là luyện tập các bài vật lý trị liệu. Các nhà trị liệu có thể hướng dẫn cho người bệnh các bài tập để cải thiện sức mạnh cơ bắp, kiểm soát và phối hợp các động tác một cách thuần thục và linh hoạt hay tối thiểu là có thể thích nghi với việc sống chung với chứng run tay.

Ngoài ra, can thiệp ngoại khoa cũng có vai trò trong điều trị run tay ở người trẻ, bao gồm phẫu thuật kích thích não sâu, siêu âm tập trung nhằm thay đổi vĩnh viễn chức năng não giúp kiểm soát chứng run tại một vùng cơ thể nhất định...

Song song đó, người bệnh cần thay đổi lối sống và thực hiện biện pháp khắc phục chứng run tại nhà như tránh dùng caffeine và các chất kích thích, uống rượu hạn chế, làm việc điều độ, học cách thư giãn, thiền định...

Tóm lại, bệnh run tay ở người trẻ là một rối loạn vận động thường gặp, đôi khi thoáng qua hay tồn tại kéo dài. Nguyên nhân thường đa dạng nhưng nếu biết cách điều chỉnh lối sống, dùng các thuốc điều trị run phổ quát thì việc điều trị chứng run tay ở người trẻ cũng cải thiện đáng kể, giúp người bệnh tự tin hơn trong cuộc sống.