Kỹ thuật chọc hút khí màng phổi cấp cứu

Bài viết bởi Thạc sĩ, bác sĩ Lê Thái Bảo - Khoa Hồi sức tích cực - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Tràn khí màng phổi là tình trạng phổ biến, xảy ra khi không khí xâm nhập vào khoang màng phổi dẫn đến hiện tượng xẹp phổi do tăng áp lực màng phổi. Bệnh nhân tràn khí màng phổi cần được thực hiện chọc hút khí màng phổi trong xử trí ban đầu.

Chọc hút khí màng phổi là 1 kỹ thuật cấp cứu, thường thực hiện ở các khoa hồi sức cấp cứu để xử trí ban đầu cho người bệnh bị tràn khí màng phổi. Là kỹ thuật quan trọng nhưng không phải khó thực hiện, là yêu cầu bắt buộc phải nắm rõ đối với các bác sĩ hồi sức cấp cứu.

Mốc giải phẫu: Vị trí các khoang liên sườn

Chỉ định chọc hút khí màng phổi cấp cứu trong trường hợp:

• Tràn khí màng phổi tự nhiên tiên phát
• Tràn khí màng phổi áp lực

Chống chỉ định chọc hút khí màng phổi trong trường hợp:

• Không có chống chỉ định tuyệt đối
• Chống chỉ định tương đối:
• Tràn khí màng phổi thứ phát (thường mở dẫn lưu màng phổi)
• Tràn khí màng phổi do chấn thương không tăng áp lực

Chú ý khi có: Những bất thường như giảm tiểu cầu, rối loạn đông máu (cân nhắc lợi ích và nguy cơ). Nhiễm trùng da tại vị trí dự định chọc hút khí, (nên chọn vị trí da không bị nhiễm trùng)

Bước 1: Chuẩn bị:

• Người làm thủ thuật
• Dụng cụ: Dung dịch sát trùng da: cồn, iod, dụng cụ gây tê tại chỗ: Lidocain 2%, kim 25G, xilanh 5ml, găng, mũ, áo, khẩu trang vô trùng, toan vô trùng, dụng cụ theo dõi SpO2, kim chọc hút khí màng phổi, thường dùng loại 16-18G hoặc lớn hơn nếu cần, không nên dùng các loại kim có mũi vát quá nhọn dễ gây thủng và vỡ các bóng khí ở nhu mô phổi (tốt nhất dùng catheter chọc màng phổi chuyên biệt), dây dẫn gắn với khóa chạc 3, bơm tiêm hút khí loại 50-100ml hoặc máy hút các bình dẫn lưu, bộ mở màng phổi, nếu khi cần sẽ mở dẫn lưu màng phổi.
• Người bệnh: Giải thích cho về kỹ thuật để NGƯỜI BỆNH yên tâm, hợp tác, đo các chức năng sống (mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở, SpO2), kiểm tra phim XQ phổi, xác định chính xác bên bị tràn khí:
• Hồ sơ bệnh án: Kiểm tra lại hồ sơ bệnh án, giấy ký cam kết đồng ý thực hiện thủ thuật của Người bệnh, gia đình Người bệnh, phiếu ghi chép theo dõi thủ thuật.

Bước 2: Thực hiện kỹ thuật

• Người bệnh ngồi tựa lưng vào ghế tựa hoặc nằm tư thế Fowler
• Khám và xác định vị trí tràn khí màng phổi, đối chiếu với phim XQ
• Sát trùng vị trí chọc
• Gây tê tại vị trí chọc ở chỗ giao nhau giữa khoang liên sườn II (hay III) và đường giữa xương đòn, hoặc khoang liên sườn IV (hay V) đường nách giữa.
• Lắp kim vào xilanh 5ml, đâm kim thẳng góc với mặt da ngay bờ trên xương sườn dưới (để tránh bó mạch thần kinh liên sườn)
• Vừa đâm kim vừa hút chân không đến khi vào đến khoang màng phổi (lực hút trên xylanh giảm đột ngột, Người bệnh ho do bị kích thích màng phổi), rút nòng trong, tiếp tục luồn vỏ ngoài vào
• Lắp chuôi catheter vào dây dẫn có gắn khóa chạc 3 hoặc ống cao su có kẹp kìm Kocher thay cho van
• Hút khí bằng bơm tiêm cho đến khi hút không ra gì (ngừng hút khi gặp kháng lực, Người bệnh ho). Đóng chạc 3 và cố định catheter
• Theo dõi người bệnh 6-8 giờ, chụp lại X quang phổi, nếu hết khí, Người bệnh hết khó thở có thể cho về nhà theo dõi.
• Nếu hút không hết khí, lắp vào máy hút liên tục

• Chảy máu và đau do chọc vào bó mạch thần kinh liên sườn
• Nhiễm trùng: Do thủ thuật thiếu vô trùng
• Tràn khí dưới da

Kỹ thuật chọc hút màng phổi là kỹ thuật cấp cứu thường quy tại các khoa hồi sức cấp cứu. Kỹ thuật này tuy không khó thực hiện nhưng đòi hỏi trình độ chuyên môn bác sĩ cao, cơ sở vật chất hiện đại. Vì thế, Quý khách hàng cần lựa chọn các cơ sở y tế có trang thiết bị y tế hiện đại, có đội ngũ y bác sĩ giàu chuyên môn thực hiện.