Mất nước: Triệu chứng và nguyên nhân

Bất cứ ai cũng có thể bị mất nước nhưng tình trạng này đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ nhỏ và người cao tuổi. Mất nước xảy ra khi cơ thể mất lượng nước nhiều hơn lượng nước uống và cơ thể không có đủ nước để thực hiện các chức năng bình thường của các hoạt động sống.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mất nước của cơ thể. Đôi khi mất nước có thể xảy ra vì những lý do đơn giản như không uống đủ nước hay làm việc ngoài trời nắng quá lâu. Các nguyên nhân mất nước có thể kể đến bao gồm:

• Đổ mồ hôi: Đổ mồ hôi là một trong những cách làm mát tự nhiên của cơ thể. Trong điều kiện thời tiết quá nóng, các tuyến mồ hôi bắt đầu bài tiết ra mồ hôi, mồ hôi được bài tiết bay hơi và giúp cơ thể cảm thấy mát hơn. Ngoài ra, đổ mồ hôi cũng là một cách giúp cơ thể cân bằng các chất điện giải. Thành phần chính của mồ hôi là muối và nước. Tuy nhiên, việc đổ mồ hôi quá nhiều chẳng hạn như làm việc với cường độ cao trong điều kiện thời tiết nóng bức có thể dẫn tới mất nước.
• Tiêu chảy: Tiêu chảy là nguyên nhân gây mất nước hàng đầu ở trẻ em đặc biệt là tiêu chảy cấp. Tiêu chảy khiến cơ thể mất một lượng nước và các chất điện giải lớn trong khoảng thời gian ngắn. Tình trạng mất nước có thể trở lên nghiêm trọng hơn nếu tiêu chảy kết hợp với nôn mửa. Do đó khi bị tiêu chảy, người bệnh cần lập tức bổ sung nước và điện giải bằng dung dịch oresol hoặc nước cháo muối để nhanh chóng bù lại lượng nước và chất điện giải đã mất.

• Sốt: Sốt là phản ứng tự nhiên của cơ thể trước các tác nhân gây bệnh. Khi sốt cơ thể tăng tiết mồ hôi để hạ nhiệt. Sốt càng cao thì mồ hôi tiết ra càng nhiều, do đó nếu không kịp thời bổ sung nước thì người bệnh có thể rơi vào trạng thái mất nước.
• Đi tiểu nhiều: Tiểu nhiều dễ gặp ở những bệnh nhân đái tháo đường hay những bệnh nhân đang sử dụng một số loại thuốc lợi tiểu hoặc thuốc tăng huyết áp. Việc thường xuyên đi tiểu cũng có thể khiến cơ thể mất một lượng nước lớn. Nguy hiểm hơn, mọi người đều nghĩ đi tiểu là hoạt động sinh lý bình thường của cơ thể nên không có biện pháp bổ sung nước kịp thời.
• Mất nước ở người cao tuổi: Lượng nước trong cơ thể những người cao tuổi thường thấp hơn so với những độ tuổi khác nên tình trạng mất nước có thể xảy ra nhanh và nghiêm trọng đối với những người thuộc nhóm tuổi này. Khi phải sử dụng nhiều loại thuốc hay mắc một số bệnh liên quan đến phổi hoặc bàng quang đều có thể dẫn đến tình trạng mất nước ở người cao tuổi.
• Mất nước ở trẻ em: Các nguyên nhân phổ biến gây mất nước ở trẻ em là uống ít nước trong thời gian bị bệnh; mất nước do tiêu chảy và / hoặc nôn. Khi trẻ bị bệnh, mất nước có thể xảy ra nhanh chóng và rất nguy hiểm, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Mọi người đều nghĩ “khát” là biểu hiện điển hình của việc cơ thể mất nước. Điều này chỉ đúng một phần. Đối với người cao tuổi sẽ không cảm thấy khát cho đến khi cơ thể mất nước và xuất hiện các triệu chứng khác. Do đó uống nhiều nước nhất là trong mùa nóng hoặc khi cơ thể bài tiết nhiều mồ hôi rất quan trọng để phòng tránh mất nước.

Các dấu hiệu và triệu chứng của mất nước cũng có thể khác nhau theo từng độ tuổi. Đối với mất nước ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ mất nước có thể bao gồm các triệu chứng:

• Miệng trẻ khô.
• Khi trẻ khóc không thấy nước mắt chảy.
• Tã của trẻ không bị ướt trong khoảng 2 đến 3 giờ.
• Mắt, má trũng
• Vật vã, kích thích

Đặc biệt trong trường hợp mất nước nặng, các triệu chứng của trẻ có thể nghiêm trọng hơn như: Ngủ li bì, uống nước kém hoặc không uống được, khi véo da trẻ, nếp véo da mất đi rất chậm...

Đối với người trưởng thành trong trường hợp mất nước nhẹ có thể xuất hiện các triệu chứng:

• Mệt mỏi, khô miệng
• Cơn khát nước xuất hiện và tăng dần nếu không được bổ sung kịp thời
• Da khô
• Đi tiểu ít, có thể kèm táo bón
• Đau đầu, chóng mặt, tuyến lệ giảm bài tiết nước mắt

Một số triệu chứng báo hiệu tình trạng mất nước nặng ở người trưởng thành:

• Cảm giác khát nước tột độ
• Tuyến mồ hôi bài tiết ít hoặc dừng bài tiết
• Huyết áp tụt
• Nhịp tim tăng nhanh
• Thở nhanh
• Da khô, teo, mắt trũng sâu
• Tiểu rất ít, nước tiểu đậm màu

Mất nước nặng được coi là tình trạng cấp cứu. Trong trường hợp xuất hiện một trong số các triệu chứng của tình trạng mất nước nặng cần ngày lập tức đưa đến cơ sở y tế gần nhất để đưa ra hướng xử trí kịp thời.

Mất nước là tình trạng cơ thể bị mất một lượng nước lớn hơn lượng nước được bổ sung. Mất nước có thể trở lên nguy hiểm khi lượng nước bị mất đủ lớn làm ảnh hưởng đến hoạt động sinh lý của các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể. Để đề phòng việc mất nước cần uống nhiều nước đối với cả trẻ em và người lớn nhất là trong mùa nóng, khi tham gia hoạt động lao động, thể dục thể thao ngoài trời, bổ sung nước và điện giải bằng dung dịch oresol hoặc nước cháo muối trong trường hợp bị tiêu chảy. Đặc biệt nếu xuất hiện một trong các triệu chứng của tình trạng mất nước nặng cần ngày lập tức tìm đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời.

Nguồn tham khảo: mayoclinic.org, webmd.com, healthline.com, nhs.uk, aboutkidshealth.ca

XEM THÊM:

• Trẻ có thể tử vong nếu mất nước nhiều do tiêu chảy
• Đề phòng nguy cơ mất nước ở trẻ tiêu chảy cấp
• Dấu hiệu cơ thể bạn đang mất nước