Tác dụng của estrogen đối với não là gì?

Estrogen là hormone giới tính được sản sinh từ buồng trứng, còn gọi là nội tiết tố nữ. Bên cạnh duy trì sức khỏe tổng thể ở phụ nữ, estrogen cũng có thể chi phối hoạt động não. Nghiên cứu hormone estrogen có tác dụng gì với não được ứng dụng trong điều trị một số bệnh thần kinh.

Thực tế, estrogen là tên gọi chung của nhóm nội tiết tố nữ, với Estrone (E1), Estradiol (E2) và Estriol (E3). Theo các chuyên gia, estrogen giữ vai trò vô cùng quan trọng trong chức năng sinh sản và chu kỳ kinh nguyệt của phái nữ. Tác dụng của estrogen với cơ thể bao gồm kích thích nang trứng trưởng thành; phát triển, bảo vệ và bôi trơn âm đạo; tăng cường hoạt động ống dẫn trứng; điều hòa chu kỳ kinh nguyệt và tạo điều kiện thuận lợi cho thụ tinh. Kết hợp cùng những hormone khác, estrogen đảm nhiệm vai trò thúc đẩy tuyến vú phát triển, đồng thời bít sữa sau khi trẻ đã cai sữa mẹ. Mặt khác, tác dụng của estrogen với cơ thể còn tạo ra khác biệt về mặt sinh lý và hình thể rõ rệt giữa hai giới.

Mặc dù không phải là nhân tố chính trong việc điều chỉnh tâm trạng, nhưng estrogen cũng hoạt động ở các bộ phận của não điều khiển cảm xúc. Hormone estrogen có thể thúc đẩy tâm trạng và tư duy nhờ làm tăng số lượng kết nối giữa các tế bào não, giúp cải thiện tốc độ truyền tín hiệu trong não.

Một số tác dụng của estrogen trong não bao gồm:

• Tăng serotonin và số lượng thụ thể serotonin trong não
• Ảnh hưởng đến sản xuất và cách hoạt động của hóa chất não endorphin - hormone vui vẻ, hạnh phúc
• Bảo vệ dây thần kinh khỏi bị hư hại
• Có thể kích thích sự phát triển của dây thần kinh
• Hỗ trợ duy trì nhiệt độ cơ thể
• Góp mặt trong quá trình phát triển giới tính.

Những tác động này của estrogen ảnh hưởng đến tâm trạng của một người phụ nữ theo cách rất phức tạp và không thể dự đoán được. Ví dụ, mặc dù estrogen có tác dụng tích cực đối với não, nhưng cũng có nhiều trường hợp phụ nữ sẽ cải thiện tâm trạng sau mãn kinh - khi nồng độ estrogen trong cơ thể giảm rất thấp.

Các chuyên gia tin rằng một số phụ nữ nhạy cảm hơn với sự thay đổi bình thường của estrogen trong chu kỳ kinh nguyệt. Những biến đổi tăng lên và giảm xuống của nội tiết tố trong độ tuổi sinh sản là nguyên nhân gây rối loạn tâm trạng.

Ngoài những yếu tố đã đề cập, tác dụng của estrogen với cơ thể còn ảnh hưởng đến độ mịn màng và tốc độ lão hóa da; duy trì sức khỏe xương; điều tiết sản xuất cholesterol ở gan và bảo vệ tim mạch.

Dựa trên tác dụng của estrogen đối với não, các nhà nghiên cứu có thể xây dựng các phương pháp điều trị bệnh Alzheimer và tâm thần phân liệt.

Trước đây, nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc cung cấp estrogen cho cả động vật và con người có thể cải thiện trí nhớ, cũng như tăng tỷ lệ chính xác khi thực hiện các bài kiểm tra.

Mới đây, các nhà nghiên cứu tại Trường Y khoa Đại học Tây Bắc đã tìm hiểu các tế bào não chuột được cho ăn những món có hợp chất tương tự estrogen. Hợp chất kích hoạt các thụ thể estrogen của tế bào đã tạo ra một chuỗi các phản ứng hóa học bên trong. Chính điều này đã làm gia tăng số lượng đuôi gai (dendritic spines) của tế bào não - những phần nhô ra trên bề mặt tế bào, giống như lông tóc, có tác dụng cho phép các tế bào “nói chuyện” với nhau.

Như vậy, nếu được kích hoạt thụ thể estrogen nhất định, não có khả năng tăng lượng thông tin được truyền tải từ tế bào này sang tế bào khác.

Cũng đã có giả thuyết cho rằng các phương pháp điều trị sử dụng estrogen sẽ giúp cải thiện các triệu chứng của bệnh Alzheimer và tâm thần phân liệt. Tuy nhiên, việc sử dụng estrogen lâu dài như một liệu pháp đã được chứng minh là có vấn đề. Cụ thể, phụ nữ dùng estrogen để giảm các triệu chứng mãn kinh có nguy cơ mắc ung thư vú, đột quỵ và đau tim.

Vì những rủi ro này, các nhà nghiên cứu đã tìm kiếm một cách để kích hoạt các thụ thể estrogen mà không cần sử dụng estrogen. Điều này giúp bệnh nhân có được lợi ích của estrogen mà không gặp tác dụng phụ bất lợi.

Một điểm cần lưu ý là các hợp chất trong nghiên cứu dù rất giống tác dụng của estrogen, nhưng vẫn không thể chắc chắn estrogen thực sự có gây ra tác dụng phụ tương tự như vậy không.

Hơn nữa, cần thực hiện nhiều nghiên cứu hơn nữa để xác định xem hiệu ứng gia tăng giao tiếp giữa các tế bào có xảy ra trong bộ não của tất cả mọi người hay không.

Nhìn chung, các nhà nghiên cứu vẫn có lý do để tin rằng việc tăng số lượng đuôi gai ở bệnh nhân Alzheimer và tâm thần phân liệt sẽ mang lại lợi ích. Nguyên nhân là bởi những bệnh nhân mắc cả hai tình trạng này thường có số lượng đuôi gai trong não giảm.

Trước đây, hiểu biết về tác động estrogen trong não bị giới hạn trong khả năng điều chỉnh rụng trứng và hành vi sinh sản ở giống cái. Hiện nay, ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy những tác động sâu sắc của estrogen đối với khả năng học tập, trí nhớ và tâm trạng, cũng như quá trình phát triển và thoái hóa thần kinh. Hầu hết dữ liệu có trong các nghiên cứu ở nữ giới, nhưng các chuyên gia thừa nhận rằng estrogen cũng đóng vai trò quan trọng trong não nam giới. Cụ thể, estrogen có thể được tạo ra khi các enzyme của tế bào thần kinh đệm tuần hoàn testosterone. Do đó, liệu pháp dựa trên tác động của estrogen hứa hẹn sẽ cải thiện đáng kể các rối loạn não ảnh hưởng đến cả nam và nữ.

Tuy nhiên, khi bắt đầu xem xét vai trò của estrogen trong não nam giới một cách cẩn thận hơn, đã xuất hiện một vài tác dụng khác nhau, thậm chí cho kết quả ngược lại. Nguyên nhân phần lớn là do sự khác biệt giới tính trong tổ chức của các mạch. Đáng chú ý là tỷ lệ mắc cũng như biểu hiện của các rối loạn hệ thần kinh trung ương, bao gồm bệnh thoái hóa thần kinh (Parkinson và Alzheimer), lạm dụng thuốc, lo lắng và trầm cảm. Do đó, hiểu được cơ sở tế bào và phân tử của sự khác biệt giới tính trong sinh lý não, cũng như phản ứng với estrogen là cực kỳ quan trọng. Nhờ đó, các nhà khoa học mới hiểu được bản chất và nguồn gốc của các tình trạng bệnh lý có đặc trưng giới tính, đồng thời thiết kế những tác nhân trị liệu mới dựa trên hormone, mang lại hiệu quả tối ưu ở nam lẫn nữ.

Tóm lại, tác dụng của estrogen với cơ thể không chỉ giúp thúc đẩy sự phát triển và bảo sức khỏe các cơ quan sinh dục, mà còn ảnh hưởng đến nhiều bộ phận khác, trong đó có não. Ở cả phụ nữ lẫn nam giới, tình trạng mất cân bằng hormone estrogen cũng đều có nguy cơ dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe. Vì vậy để góp phần cải thiện sức khỏe tổng thể, chị em cần lưu ý không để nồng độ hormone này tăng hoặc giảm quá mức, đồng thời bổ sung những thực phẩm giàu phytoestrogen - như rau cải, đậu nành, quả mọng,... trong giai đoạn suy giảm estrogen.

Nguồn tham khảo: webmd.com; ncbi.nlm.nih.gov; livescience.com