Thận trọng suy giảm trí nhớ do thuốc

Cơ thể con người luôn lão hóa đi mỗi ngày, trong đó những tế bào thần kinh cũng chết đi và ngày càng giảm về số lượng, vì vậy trí nhớ của con người cũng sẽ bị giảm sút. Đối với người già thì tình trạng suy giảm trí nhớ rất thường xuyên xảy ra, gây ảnh hưởng đến một số hoạt động hằng ngày.

Suy giảm trí nhớ là một hiện tượng sinh lý bình thường của cơ thể, có thể xảy ra ở bất cứ lứa tuổi nào. Người bị suy giảm trí nhớ thường không thể nhớ được những sự kiện đã xảy ra, có thể là đột ngột hoặc từ từ tiến triển nặng nề và diễn ra trong thời gian dài.

Một số nguyên nhân thường gặp có thể dẫn đến suy giảm trí nhớ đó là:

• Các bệnh lý gây tổn thương não bộ như chấn thương sọ não do tai nạn, u não, tai biến mạch máu não...
• Có một lối sống không lành mạnh thông qua việc phụ thuộc và lạm dụng bia rượu, sử dụng chất kích thích như ma túy, hút thuốc lá... hoặc những thói quen không khỏe mạnh như căng thẳng stress trong cuộc sống, thiếu ngủ...
• Các bệnh lý là nguyên nhân gây ra suy giảm trí nhớ như động kinh, Parkinson, trầm cảm, thiếu vitamin B12, Alzheimer...
• Dùng một số loại thuốc trong thời gian dài sẽ có tác dụng phụ là làm suy giảm trí nhớ.

Mất trí nhớ do thuốc là một tác dụng phụ thường gặp nếu sử dụng trong thời gian dài. Dưới đây các nhóm thuốc gây suy giảm trí nhớ khi sử dụng lâu dài:

• Thuốc an thần Benzodiazepin: Bao gồm Diazepam, Lorazepam, Triazolam... dùng trong điều trị rối loạn lo âu hay mất ngủ. Nhóm thuốc này nếu sử dụng quá lâu sẽ làm hoạt động của não bị suy yếu, khiến các tế bào thần kinh không được phát triển như bình thường nên gây ra chứng mất trí nhớ.
• Thuốc Statin: Bao gồm Atorvastatin, Lovastatin, Simvastatin có tác dụng trong điều trị tình trạng tăng Cholesterol máu. Tuy nhiên, điều này cũng gây tác động đến lượng Cholesterol trong não bộ nên khiến sự kết nối giữa các tế bào thần kinh bị suy yếu.
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Như Amitriptyline, Nortriptyline, Imipramin... khiến Serotonin và Norepinephrine bị ức chế nên dẫn truyền thần kinh trong não bị suy yếu, về lâu dài sẽ gây mất trí nhớ.
• Thuốc điều trị tăng huyết áp như Atenolol, Propranolol, Timolol... có thể gây ức chế những chất dẫn truyền thần kinh quan trọng như Norepinephrine, Epinephrine... nên gây mất trí nhớ.
• Thuốc giảm đau nhóm Opioid có thể làm ức chế một số vị trí quan trọng trong đường dẫn truyền thần kinh trung ương, vì vậy sẽ làm mất trí nhớ của người bệnh nếu sử dụng trong thời gian dài.
• Thuốc đồng vận Dopamin dùng trong điều trị bệnh lý Parkinson: Những thuốc này sẽ có tác dụng làm tăng Dopamine não bộ bằng cách gây nên sự ức chế đối với enzyme phân hủy hormone này, đồng thời sẽ giảm đi Acetylcholine dẫn truyền thần kinh nên trí nhớ sẽ bị suy giảm. Nếu uống thuốc này thường xuyên người bệnh sẽ xuất hiện một số biểu hiện thần kinh như lú lẫn, hoang tưởng...
• Thuốc chống động kinh như Carbamazepine, Gabapentin... có tác dụng giảm triệu chứng co giật ở người bệnh, tuy nhiên thuốc cũng làm giảm đi những tín hiệu đối với hệ thần kinh trung ương khiến người bệnh không thể nhớ được.
• Thuốc kháng Histamin như Clorpheniramin, Dexclorpheniramin... làm ức chế chất dẫn truyền thần kinh Acetylcholine nên ra suy giảm trí nhớ.
• Thuốc kháng Cholinergic trong điều trị tình trạng tiểu không tự chủ cũng sẽ gây ức chế hoạt động của chất dẫn truyền thần kinh trung ương và làm bệnh nhân không thể nhớ được.

Vì những lý do trên mà việc sử dụng thuốc cần được cân nhắc, lựa chọn và kê đơn một cách phù hợp nhất. Chẳng hạn như đối với việc dùng thuốc giảm đau thì đầu tiên, người bệnh nên dùng ở bậc 1 trước tiên, có thể dùng Paracetamol đúng liều và dùng trong thời gian ngắn, nếu không cải thiện thì nên tìm đến bác sĩ có chuyên môn để được tư vấn, kiểm tra và hướng dẫn dùng thuốc hiệu quả hơn. Bệnh nhân tuyệt đối không nên tự ý sử dụng bất cứ loại thuốc nào kể trên trong thời gian dài mà không có sự đồng ý của bác sĩ vì sẽ dễ dàng gây nên tình trạng mất trí nhớ do thuốc.

Thuốc gây suy giảm trí nhớ là một tác dụng phụ không hiếm gặp khi người bệnh sử dụng một số loại thuốc gây ảnh hưởng đến chức năng thần kinh trong thời gian dài. Vì vậy, cần hiểu biết rõ về loại thuốc đang uống, những tác dụng không mong muốn và lưu ý khi sử dụng loại thuốc đó, hạn chế tình trạng suy giảm trí nhớ do dùng thuốc quá nhiều.