Xuất huyết não tự phát: điều trị phẫu thuật hay nội khoa bảo tồn

Xuất huyết não tự phát có thể dẫn đến tàn tật nghiêm trọng và có tỉ lệ tử vong cao nhất trong tất cả tai biến mạch máu não. Tùy vào từng trường hợp cụ thể, việc điều trị xuất huyết não tự phát có thể sử dụng phương pháp phẫu thuật hoặc nội khoa bảo tồn.

Xuất huyết não tự phát có nghĩa là không do chấn thương, gây nên sự thoát mạch tự phát cấp tính của máu vào nhu mô não. Có các loại xuất huyết não như sau:

• Xuất huyết trong não: Do vỡ các mạch máu trong não và chảy máu quanh các mô não, từ đó gây tổn thương các tế bào ở não.
• Xuất huyết khoang dưới nhện: Nguyên nhân là do các mạch máu ở trên hoặc gần bề mặt não bị vỡ khiến máu tràn vào khoang trống của não và xương sọ, khiến người bệnh đau đầu dữ dội và đột ngột. Xuất huyết khoang dưới nhện thường do vỡ túi phình mạch não dạng túi hay chùm nho.

Xuất huyết não tự phát có tỉ lệ tử vong cao nhất trong tất cả tai biến mạch máu não, dẫn đến tàn tật nghiêm trọng. Nguyên nhân xuất huyết não tự phát có thể là do:

• Bệnh tăng huyết áp: Tăng huyết áp mãn tính chiếm hơn một nửa xuất huyết não tự phát. Xuất huyết trong thể vân, tiểu não, thân não do vỡ động mạch nhỏ. Trường hợp xuất huyết não cấp tính có thể xảy ra trong sản giật.
• Dị dạng mạch máu, động tĩnh mạch: Vỡ các mạch máu bất thường
• Túi phình động mạch: Vỡ từ động mạch có kích thước trung bình.
• Huyết khối xoang tĩnh mạch: Trường hợp này có thể gây nhồi máu tĩnh mạch xuất huyết, dẫn tới xuất huyết não do tăng áp tĩnh mạch.
• Mạch máu dạng bột: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Xuất hiện tình trạng này là do ứ đọng A-beta ở thành động mạch nhỏ và trung bình. Bệnh thường tái phát nhiều lần.
• U não: Dẫn đến hoại tử và chảy máu trong u, trường hợp này thường gặp trong u di căn hoặc u tuyến yên.
• Hậu phẫu: Khi phẫu thuật bóc lớp áo trong động mạch cảnh và phẫu thuật tim.
• Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương do nấm, vi khuẩn và virus gây biến chứng xuất huyết não.
• Một số nguyên nhân khác: Rối loạn đông máu, nhồi máu chuyển dạng xuất huyết, lạm dụng thuốc hoặc rượu

Các triệu chứng thường gặp ở người bị xuất huyết não bao gồm:

• Suy giảm ý thức: Gặp trong trường hợp có ổ xuất huyết não lớn. Khi xuất huyết não trên lều ở nhân bèo, nhân đuôi và đồi thị có biểu hiện suy giảm chức năng cảm giác và vận động đối bên ở mức độ khác nhau.
• Rối loạn chức năng vỏ não: Triệu chứng này bao gồm chứng mất ngôn ngữ, sững sờ, khó liếc.
• Rối loạn chức năng thân não gồm: bất thường về liếc ngang, bất thường thần kinh sọ và suy giảm chức năng vận động đối bên. Thất điều, rung giật nhãn cầu
• Các triệu chứng không đặc hiệu khác thường bao gồm đau đầu, nôn và hội chứng màng não.

3.1. Chẩn đoán xuất huyết não tự phát

• Chụp phim CT hoặc MRI: Sau khi người bệnh đã ổn định tình trạng ban đầu, cần chụp MRI để có thể phát hiện xuất huyết não. Đồng thời, chụp CT scan để đánh giá kích thước và vị trí của ổ xuất huyết.
• Xét nghiệm máu: Nhằm xác định các nguyên nhân xuất huyết não khác như rối loạn đông máu...
• Xét nghiệm nước tiểu: Nhằm tìm độc chất nước tiểu loại trừ do ma túy.

3.2. Điều trị xuất huyết não tự phát

Việc điều trị xuất huyết não tự phát có thể sử dụng phương pháp phẫu thuật hoặc nội khoa bảo tồn.

Điều trị xuất huyết não bằng phương pháp nội khoa:

• Theo dõi ban đầu và điều trị xuất huyết não ở ICU và điều trị glucose
• Kiểm soát đường huyết, đồng thời đưa đường huyết đúng giới hạn bình thường
• Chống cơn động kinh

Điều trị xuất huyết não bằng phương pháp phẫu thuật:

• Người bệnh xuất huyết tiểu não có khiếm khuyết thần kinh hoặc chèn ép thân não và tràn dịch não do tắc nghẽn não thất nên phẫu thuật để lấy khối máu tụ càng sớm càng tốt

Việc tái phát xuất huyết não có thể ảnh hưởng đến quyết định điều trị khác, vì vậy, người bệnh nên lưu ý các yếu tố nguy cơ tái phát sau đây để phòng ngừa hiệu quả:

• Sau giai đoạn xuất huyết não, không có chống chỉ định nội khoa, nên kiểm soát tốt huyết áp, đặc biệt ở bệnh nhân có vị trí xuất huyết trong não điển hình cho bệnh mạch máu tăng huyết áp. Đạt được mục tiêu huyết áp bình thường < 140/90.
• Tránh dùng kháng đông lâu dài sau khi xuất huyết thùy não tự phát, bởi nó có nguy cơ tái phát xuất huyết não cao. Nên dùng thuốc kháng đông khi có chỉ định rõ ràng từ bác sĩ điều trị.
• Tránh uống rượu bia nhiều, bỏ thuốc lá vì có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết não tái phát.
• Chế độ sinh hoạt, ăn uống hợp lý. Ăn ít cholesterol và chất béo có thể làm giảm mảng xơ vữa bám trong động mạch.
• Tập luyện thể thao nhẹ nhàng để làm giảm huyết áp, tăng mức HDL-cholesterol, cải thiện sức khỏe tổng thể, giảm cân, kiểm soát bệnh đái tháo đường và giảm căng thẳng.

Người bệnh cần đến bệnh viện uy tín để tiến hành thăm khám và điều trị ngay khi có dấu hiệu xuất huyết não tái phát để nâng cao hiệu quả điều trị và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.