Ung thư nào có thể phát hiện sớm nhờ chẩn đoán hình ảnh?

Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát hiện ung thư, từ đó có phương pháp điều trị kịp thời cho người bệnh. Hiện nay, có nhiều căn bệnh ung thư có thể được phát hiện sớm nhờ các chẩn đoán hình ảnh.

Là một căn bệnh vô cùng nguy hiểm và đáng sợ, ung thư là nhóm các bệnh liên quan đến sự tăng trưởng bất thường của tế bào. Bởi các tế bào được phát triển và sinh sản một cách kiểm soát, sản xuất khi cần thiết để giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Nhưng nếu có sự đột biến gen, các tế bào phát triển và phân chia bất thường, nhân lên không ngừng sẽ tạo thành ung thư.

Ung thư có thể lây lan tới các cơ quan xa. Các triệu chứng của bệnh ung thư di căn phụ thuộc vào vị trí khối u, có thể bao gồm:

• Sưng hạch bạch huyết như sờ thấy ở dưới da, hạch bạch huyết thường cứng
• Gan to hoặc lá lách mở rộng
• Đau hoặc gãy xương
• Các triệu chứng khác về thần kinh, vv...

Ung thư nếu không điều trị kịp thời sẽ gây tử vong cho người bệnh. Phát hiện bệnh sớm và điều trị khi ung thư chưa lây lan sẽ mang tới cơ hội sống tốt cho người bệnh. Việc chẩn đoán gồm 3 bước như sau:

• Chẩn đoán ban đầu: Là những chẩn đoán sơ bộ dựa trên các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng. Nếu làm tốt sẽ góp phần chẩn đoán bệnh sớm, từ đó có phương pháp điều trị kịp thời.
• Chẩn đoán xác định: Dựa vào các xét nghiệm vi thể nhất là chẩn đoán bệnh lý giải phẫu.
• Chẩn đoán giai đoạn bệnh: Đánh giá sự xâm lấn của ung thư.

Là căn bệnh nguy hiểm, nên các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đóng vai trò rất quan trọng trong chẩn đoán bệnh. Một số căn bệnh ung thư có thể được bác sĩ phát hiện sớm nhờ chẩn đoán hình ảnh gồm:

• Chụp nhũ ảnh kỹ thuật số phát hiện sớm ung thư vú: Đây là dạng ung thư nguy hiểm đối với chị em phụ nữ. Đa số các trường hợp được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn. Các phương pháp thăm khám cổ điển chỉ có thể phát hiện bệnh khi đã xảy ra sang thương, xâm lấn, di căn. Vì vậy, nhũ ảnh kỹ thuật số là công nghệ tiên tiến nhất hiện nay, hỗ trợ đắc lực, giúp bác sĩ phát hiện mắc ung thư vú ở phụ nữ trên 50 tuổi; phát hiện khối u 2 năm trước khi có thể sờ thấy được.
• Chụp cộng hưởng từ MRI phát hiện sớm ung thư gan: Đây là loại ung thư phổ biến ở Việt Nam. Việc tầm soát và phát hiện sớm ung thư gan là vô cùng quan trọng. Chụp cộng hưởng từ là phương pháp hình ảnh tốt để phát hiện ung thư gan giai đoạn sớm, vì độ phân giải tốt trong các phương tiện hình ảnh.
• Chụp cắt lớp CT phát hiện sớm ung thư phổi: Ung thư là loại thường gặp nhất và cho tỷ lệ tử vong cao nhất. Để phát hiện ung thư phổi, phương pháp thường quy nhất là chụp X quang tim phổi, nhưng liệu ở giai đoạn sớm, chụp X quang có phát hiện ung thư không? Thực tế phương pháp này chỉ có thể phát hiện khi khối u đã lớn. Vì vậy, chụp cắt lớp CT đa dãy giúp phát hiện ung thư phổi sớm hơn rất nhiều.
• Siêu âm phát hiện ung thư tuyến giáp: Ung thư tuyến giáp là loại ung thư lành tính nhất. Nhưng nếu phát hiện ung thư tuyến giáp ở giai đoạn muộn khi đã di căn hạch hoặc xâm lấn ra ngoài tuyến giáp thì tỷ lệ điều trị khỏi bệnh cũng rất thấp. Vì vậy, để phát hiện sớm ung thư tuyến giáp, siêu âm là phương pháp lý tưởng nhất trong các phương tiện hình ảnh. Do tuyến giáp nằm nông nên siêu âm rất dễ dàng phát hiện ra những bất thường.

Ngoài những phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh giúp phát hiện ung thư, các phương pháp dưới đây cũng góp phần chẩn đoán bệnh ung thư sớm như:

• Chẩn đoán qua nội soi: Đây là phương pháp thăm khám các hốc tự nhiên và một số nội tạng của cơ thể. Vì vậy, nội soi đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán các loại ung thư như: Ung thư dạ dày, đại tràng, thực quản, ung thư hạ họng - thanh quản, bàng quang ...
• Chẩn đoán qua các xét nghiệm: Có nhiều loại xét nghiệm trong chẩn đoán ung thư (ví dụ: xét nghiệm máu, xét nghiệm tủy,...)Mỗi loại xét nghiệm tương thích với từng bệnh khác nhau như sau:
• Xét nghiệm máu: Phương pháp để tìm dấu ấn ung thư, đánh giá tình trạng nặng, nhẹ cũng như dự đoán diễn tiến của bệnh trong quá trình điều trị cho người bệnh, nhưng việc xét nghiệm máu thường phải kết hợp cùng các xét nghiệm khác để đưa ra kết quả chính xác nhất. Một số xét nghiệm máu giúp hỗ trợ trong chẩn đoán ung thư như: Xét nghiệm kháng nguyên PSA giúp phát hiện ung thư tuyến tiền liệt; Xét nghiệm kháng nguyên CA 125 giúp phát hiện ung thư buồng trứng; Xét nghiệm CA 199 phát hiện ung thư tụy, dạ dày...
• Xét nghiệm tủy để phát hiện ung thư máu: Phương pháp này giúp xác định chính xác hơn khả năng mắc ung thư máu của bệnh nhân. Phương pháp này sẽ tiến hành chọc tủy và xét nghiệm để phân loại, xác định các loại tế bào máu trong tủy.
• Xét nghiệm tế bào cổ tử cung: Xét nghiệm tế bào cổ tử cung hay còn gọi là xét nghiệm Pap dùng để phát hiện tế bào tiền ung thư trước khi chúng chuyển thành ung thư xâm lấn. Nếu các tế bào tiền ung thư phát hiện sớm, có thể tiến hành điều trị và ngăn chặn trước khi nó bắt đầu tiến triển thành ung thư.
• Chẩn đoán qua sinh thiết: Đây là một xét nghiệm chẩn đoán ung thư được áp dụng cho hầu hết tất các loại ung thư, vì kết quả chính xác. Thông thường, các bác sĩ sẽ cho làm sinh thiết sau khi một loạt các xét nghiệm, chẩn đoán bằng hình ảnh... và đã xác định được khối u. Quy trình thực hiện phương pháp này là bác sĩ sẽ phẫu thuật cắt bỏ 1 số mô rồi quan sát dưới kính hiển vi để tìm kiếm dấu hiệu của ung thư.
• Chẩn đoán qua lâm sàng: Là loại bệnh mạn tính, trải qua nhiều giai đoạn phát triển nên khi ở giai đoạn ban đầu, vì kích thước quá nhỏ, biến đổi về mặt dịch thể nên trên lâm sàng cũng như trên xét nghiệm chưa thể phát hiện được u. Nhưng lâu dần, khi kích thước khối u phát triển, một số chất do tế bào ung thư tiết ra cũng có thể đủ để phát hiện bệnh qua chẩn đoán lâm sàng, trừ trường hợp khối u nằm ở vị trí khó phát hiện.

Với nền y học hiện đại, có rất nhiều phương pháp chẩn đoán ung thư. Mỗi phương pháp chẩn đoán có ưu và nhược điểm khác nhau, vì vậy việc sử dụng phương pháp nào trong chẩn đoán bệnh là theo định hướng, chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.