Phế cầu khuẩn gây ra bệnh gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đoàn Ngọc Quỳnh - Bác sĩ Nhi - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Phế cầu là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây nên các bệnh lý về đường hô hấp mà chủ yếu là ở trẻ nhỏ, có khả năng lây lan nhanh và ảnh hưởng đến sức khỏe cho nên việc phòng bệnh là thực sự cần thiết.

Phế cầu khuẩn (Streptococcus pneumoniae) là một loại vi khuẩn Gram dương thuộc chi Streptococcus. Chúng thường khu trú trong các khoang mũi họng của người mà không gây ra bệnh. Khi cơ thể xảy ra các vấn đề bất thường về sức khỏe như suy giảm miễn dịch, người già, trẻ em hệ miễn dịch chưa hoàn thiện... sẽ tạo điều kiện cho phế cầu phát triển gây nên bệnh.

Bệnh do phế cầu gây ra sẽ lây lan thông qua đường hô hấp khi tiếp xúc, va chạm với người bị bệnh qua các hành động như hắt hơi, ho, hôn hay sử dụng chung đồ dùng cá nhân.

Một số bệnh lý nghiêm trọng do phế cầu gây ra:

Viêm phổi:

● Phế cầu khuẩn là một trong những nguyên nhân chính gây nên bệnh viêm phổi ở trẻ em, người già trên 65 tuổi và người có hệ miễn dịch bị suy yếu. Viêm phổi là một bệnh viêm nhiễm trùng tại phổi, làm cho các túi khí ở một bên hoặc hai bên phổi bị tổn thương và viêm, bệnh có thể tiến triển nhanh và gây nhiều biến chứng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

● Biểu hiện lâm sàng:

+ Sốt cao kèm theo rét run hoặc giảm thân nhiệt ở người có hệ miễn dịch yếu.

+ Đau ngực kèm theo khó thở.

+ Ho có đờm hoặc máu.

Viêm màng não ở trẻ em và người già:

● Trong tất cả những bệnh gây ra bởi phế cầu thì viêm màng não là bệnh khó phát hiện nhất và để lại nhiều di chứng nặng nề. Bệnh được biểu hiện với 2 triệu chứng chính là đau đầu và nôn ói nên dễ nhầm lẫn với các bệnh lý đường tiêu hóa khác.

● Biểu hiện:

+ Đau nhức đầu dữ dội

+ Nôn mửa

+ Sốt, ớn lạnh

+ Cứng cổ

+ Thở nhanh, nhạy cảm với ánh sáng

+ Tinh thần không tỉnh táo.

Nhiễm trùng huyết ở người HIV:

● Những bệnh nhân bị HIV là những người có hệ miễn dịch bị suy yếu vì vậy họ dễ bị mắc nhiều bệnh lý khác nhau hơn những người bình thường khác, trong đó có nhiễm trùng huyết do phế cầu khuẩn. Nhiễm trùng huyết là khi vi khuẩn xâm nhập vào máu và gây nên các triệu chứng sau:

+ Sốt, rét run

+ Đau đầu, bứt rứt

+ Tinh thần lơ mơ, ngủ gà

+ Có thể sốc nhiễm khuẩn gây tử vong cao.

Viêm tai giữa:

● Bệnh hay gặp ở trẻ nhỏ với tỉ lệ khá cao 80%, nguyên nhân chính là do các bệnh lý đường hô hấp trên không được điều trị dứt điểm hoặc điều trị không đúng cách mà dẫn tới viêm tai giữa.

+ Đối với trẻ nhỏ thường là các triệu chứng như sốt cao, quấy khóc, bỏ bú và có phản xạ dụi tai, tiêu chảy,...

+ Đối với trẻ lớn và người lớn thường là kêu đau vùng tai, sốt, gặp vấn đề về thính giác. Cáu gắt, buồn nôn và có dịch chảy từ tai ra ngoài.

Ngoài 4 bệnh lý trên, phế cầu khuẩn còn gây ra các bệnh lý viêm khác như viêm xoang cấp tính, viêm kết mạc, viêm tủy xương, viêm màng ngoài tim, viêm mô tế bào hay nặng thì bị áp xe não...

Với mức độ gây ra nhiều bệnh nguy hiểm cho con người thì việc phòng bệnh là một cách để giảm thiểu các tỉ lệ tử vong đáng tiếc, cũng như là giảm thiểu các chi phí và thời gian chữa bệnh.

Để phòng bệnh ngoài các biện pháp như: giữ ấm cho trẻ khi thời tiết thay đổi, vệ sinh sạch sẽ vùng mũi họng, tăng cường sức đề kháng (cho trẻ ăn đầy đủ dinh dưỡng, bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời,..) thì việc tiêm vắc-xin phòng bệnh được coi là biện pháp tối ưu nhất.

Trẻ từ 6 tuần tuổi đến 5 tuổi được khuyến cáo nên tiêm vắc-xin Synflorix để phòng các bệnh do Phế cầu khuẩn gây ra. Đó là một biện pháp hữu hiệu giúp trẻ được bảo vệ khỏi phế cầu nhằm giảm thiểu các tai biến cũng như giảm thiểu chi phí và việc sử dụng kháng sinh bừa bãi (một trong những vấn đề đang được quan tâm hàng đầu hiện nay).

Tuy nhiên vắc-xin Synflorix chỉ có tác dụng phòng ngừa đối với 10 vi khuẩn có tuýp huyết thanh đã được chỉ ra trong thành phần của vắc-xin như 1,4,5,6B,7F,9V,14,18C,19F và 23F. Vì vậy chủ động phòng tránh là việc hết sức cần thiết của cá nhân và cộng đồng.

Theo khuyến cáo của các chuyên gia y tế, ngay cả trong thời điểm có dịch bệnh, phụ huynh vẫn nên đưa con đi tiêm vắc xin đúng lịch. Việc trì hoãn lịch tiêm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh đã được loại trừ hoặc khiến các bệnh truyền nhiễm, bội nhiễm như cúm, sởi, thủy đậu, viêm họng, viêm phổi...trở nên nặng hơn và khó điều trị hơn.

Trong tình hình dịch bệnh hiện nay, việc tiêm vaccine đúng thời điểm và đúng lịch là rất quan trọng và cần thiết để kịp thời phòng được bệnh đã tiêm và để không nhầm lẫn với bệnh khác, không gây lo lắng cho gia đình và cộng đồng. Nếu trong thời điểm này trẻ bị ho hay sốt các phụ huynh sẽ rất hoảng sợ không biết triệu chứng này do Covid-19 hay do bệnh khác vì một số triệu chứng của nhiễm Covid-19 giống như cúm hoặc các bệnh về đường hô hấp khác

Trong vòng 5 năm đầu đời trẻ mới xây dựng được hệ miễn dịch hoàn thiện vì vậy tiêm chủng đầy đủ là một cách tăng cường sức đề kháng hiệu quả với trẻ. Cha mẹ cần lưu ý khi đưa trẻ đi tiêm phòng tuân thủ đúng những khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới WHO và Bộ y tế như đeo khẩu trang đúng cách, rửa tay thường xuyên bằng dung dịch sát khuẩn. Ngoài ra các phụ huynh luôn cập nhật thông tin đúng đủ về chủng Covid -19 này để bảo vệ bản thân và gia đình khỏi Virus Corona.

Những khu vực không có dịch các mẹ vẫn có thể cho bé đi tiêm phòng theo lịch tiêm chủng phù hợp với lứa tuổi, nhưng tránh những nơi tụ tập đông người, nên đặt lịch hẹn trước tránh không phải chờ đợi và đến cơ sở y tế tin tưởng cơ sở vật chất đảm bảo.

>> Xem thêm: Có nên trì hoãn việc tiêm chủng trong đợt dịch Covid-19? được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Quách Nguyễn Thu Thủy - Trung tâm Nhi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec cũng như hệ thống tiêm chủng trong chuỗi phòng khám Vinmec cung cấp dịch vụ tiêm vắc-xin phế cầu khuẩn cho trẻ. Những ưu điểm khi tiêm vắc-xin tại Vinmec bao gồm:

• Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
• Phòng theo dõi sau tiêm chủng được trang bị đầy đủ các phương tiện cấp cứu; đội ngũ bác sĩ - điều dưỡng được đào tạo về xử trí cấp cứu phản vệ nhằm đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra. Ngoài ra, hệ thống Bệnh viện Vinmec luôn luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng để xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn để đảm bảo cho trẻ được tiêm chủng an toàn nhất.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.

Hiện Vinmec đang xây dựng phần mềm có thể kiểm tra lịch sử tiêm của trẻ hoặc đặt lịch nhắc để cha mẹ không quên lịch tiêm chủng của con qua máy tính, điện thoại một cách thuận tiện.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.