Nguyên nhân trễ kinh rất đa dạng, từ những thay đổi sinh lý tự nhiên trong cơ thể, căng thẳng, thay đổi chế độ ăn uống, tập luyện quá mức cho đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như rối loạn nội tiết, buồng trứng đa nang hay mang thai. Vì vậy, chị em phụ nữ nên nắm rõ những nguyên nhân gây trễ kinh để quản lý sức khỏe và phòng ngừa các vấn đề bệnh lý tiềm ẩn.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của ThS.BS Đinh Thanh Hà - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.
1. Chu kỳ kinh nguyệt là gì?
Kinh nguyệt là hiện tượng bong tróc theo chu kỳ của lớp nội mạc tử cung. Quá trình này diễn ra do sự thay đổi nồng độ hormone estrogen và progesterone trong cơ thể phụ nữ. Mỗi chu kỳ kinh nguyệt, một hoặc hai quả trứng sẽ được phóng thích từ buồng trứng. Nếu gặp được tinh trùng, trứng sẽ thụ tinh và người phụ nữ sẽ mang thai.
Tuy nhiên, khi không được thụ tinh, các hormone sinh dục sẽ giảm sút và dẫn đến hiện tượng hành kinh ở phụ nữ.
Chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu từ ngày đầu tiên của chu kỳ hiện tại và kéo dài đến ngày đầu tiên của chu kỳ tiếp theo. Ở phụ nữ khỏe mạnh, chu kỳ kinh nguyệt thường kéo dài từ 21 đến 35 ngày.
2. Kinh nguyệt bị trễ là gì?
Như đã đề cập, chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ thường diễn ra trong khoảng thời gian từ 21 đến 35 ngày. Ở đa số trường hợp, chu kỳ này diễn ra đều đặn, giúp phụ nữ dễ dàng dự đoán thời gian kinh nguyệt của bản thân. Tuy nhiên, nếu kinh nguyệt xuất hiện chậm hơn thời gian dự đoán, đây là dấu hiệu của tình trạng trễ kinh.
Thông thường, nguyên nhân trễ kinh chính là do mang thai. Tuy nhiên, bên cạnh mang thai, còn có nhiều nguyên nhân trễ kinh khác bao gồm sự mất cân bằng nội tiết tố cho đến tình trạng bệnh lý nghiêm trọng.
Kinh nguyệt không đều là hiện tượng bình thường ở hai giai đoạn quan trọng trong cuộc đời người phụ nữ: khi có kinh lần đầu tiên và khi bước vào giai đoạn mãn kinh. Đây đều là những giai đoạn chuyển đổi của cơ thể khiến chu kỳ kinh nguyệt trở nên bất thường.
Ngoài ra, chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ chưa mãn kinh thường kéo dài 28 ngày, tuy nhiên, dao động từ 21 đến 35 ngày vẫn được xem là bình thường. Nếu chu kỳ nằm ngoài khoảng này, một số yếu tố sau đây có thể là nguyên nhân trễ kinh:
3. Những nguyên nhân trễ kinh ở phụ nữ
3.1. Căng thẳng
Căng thẳng tác động tiêu cực đến cơ thể theo nhiều cách, có thể kể đến như: làm giảm hormone, thay đổi thói quen sinh hoạt và ảnh hưởng đến vùng dưới đồi - khu vực não bộ chi phối chu kỳ kinh nguyệt. Về lâu dài, căng thẳng có thể gây bệnh tật hoặc thay đổi cân nặng đột ngột (tăng hoặc giảm) - tất cả đều ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt.
Khi căng thẳng ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, chị em hãy chủ động thay đổi lối sống để giảm stress và cải thiện sức khỏe tinh thần của bản thân. Ngoài ra, một phương pháp hiệu quả giúp kinh nguyệt trở lại bình thường mà chị em có thể sử dụng đó là tập các bài tập thể dục với mức độ phù hợp.
3.2. Trọng lượng cơ thể thấp
Các rối loạn ăn uống như chán ăn tâm thần và ăn vô độ có thể là nguyên nhân trễ kinh ở nhiều phụ nữ. Khi cân nặng thấp hơn 10% so với mức bình thường theo chiều cao, cơ thể có khả năng bị thay đổi cách hoạt động và dẫn đến hiện tượng ngừng rụng trứng.
Quá trình điều trị rối loạn ăn uống và tăng cân hợp lý giúp khôi phục chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, các bài tập luyện thể dục quá sức như chạy marathon cũng có thể là nguyên nhân ngừng kinh.
3.3. Béo phì
Giống như tình trạng thiếu cân có thể ảnh hưởng đến nội tiết tố, thừa cân cũng có thể gây ra những vấn đề tương tự. Nếu nguyên nhân trễ kinh hoặc mất kinh ở chị em phụ nữ là do béo phì, bác sĩ sẽ khuyên chị em nên áp dụng chế độ ăn kiêng và tập luyện hợp lý để cải thiện tình trạng này.
3.4. Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) là tình trạng rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ, dẫn đến sản xuất nhiều androgen (hormone nam). Hệ quả của tình trạng mất cân bằng này là hình thành nhiều nang nhỏ trên buồng trứng, khiến quá trình rụng trứng trở nên không đều hoặc thậm chí ngừng hẳn.
Ngoài ra, mất cân bằng nội tiết tố cũng có thể ảnh hưởng đến insulin, dẫn đến tình trạng kháng insulin trong cơ thể người mắc PCOS. Quá trình điều trị PCOS chủ yếu tập trung vào việc giảm thiểu các triệu chứng. Bác sĩ có thể kê đơn thuốc ngừa thai hoặc các loại thuốc khác để giúp điều chỉnh chu kỳ kinh nguyệt của chị em.
3.5. Sử dụng biện pháp tránh thai
Các biện pháp tránh thai có thể dẫn đến một số thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ. Nguyên nhân trễ kinh là do thuốc tránh thai thường chứa các hormone estrogen và progestin gây ức chế buồng trứng phóng thích trứng.
Sau khi ngừng sử dụng thuốc tránh thai, chu kỳ kinh nguyệt có khả năng mất đến sáu tháng để trở lại bình thường. Trễ kinh cũng có thể xảy ra với các biện pháp tránh thai khác như cấy que hoặc tiêm.
3.6. Các bệnh mãn tính
Một số bệnh lý mãn tính cũng có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ, là một trong các nguyên nhân trễ kinh, tiêu biểu là bệnh đái tháo đường và bệnh celiac.
Tình trạng mất cân bằng nội tiết tố do thay đổi nồng độ đường huyết có thể ảnh hưởng đến chu kỳ kinh nguyệt, dẫn đến rối loạn kinh nguyệt. Dù hiếm gặp, đây cũng là nguyên nhân khiến kinh nguyệt bất thường ở phụ nữ mắc bệnh đái tháo đường không được kiểm soát tốt.
Bệnh Celiac gây viêm dẫn đến tổn thương ruột non, khiến cơ thể không thể hấp thu các chất dinh dưỡng quan trọng. Tình trạng này ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng của cơ thể, dẫn đến tình trạng trễ kinh ở người bệnh.
3.7. Tiền mãn kinh sớm
Độ tuổi mãn kinh tự nhiên của phụ nữ thường dao động từ 45 đến 55 tuổi. Tuy nhiên, một số trường hợp phụ nữ có thể xuất hiện các dấu hiệu mãn kinh sớm hơn, khoảng 40 tuổi hoặc trước đó được gọi là tiền mãn kinh sớm.
Tình trạng buồng trứng suy giảm là nguyên nhân trễ kinh và cuối cùng mãn kinh.
3.8. Các vấn đề về tuyến giáp
Rối loạn kinh nguyệt có thể xuất phát từ nguyên nhân tuyến giáp hoạt động quá mức hoặc giảm hoạt động. Hormone tuyến giáp có tác dụng điều chỉnh sự trao đổi chất trong cơ thể phụ nữ, từ đó ảnh hưởng đến nồng độ hormone sinh dục.
Tuy nhiên, nguyên nhân trễ kinh do các vấn đề về tuyến giáp thường có thể điều chỉnh hiệu quả bằng thuốc. Sau khi điều trị, chu kỳ kinh nguyệt của phụ nữ sẽ trở lại bình thường.
3.9 Cho con bú
Trong giai đoạn cho con bú, đặc biệt là cho bú hoàn toàn bằng sữa mẹ, nhiều chị em phụ nữ có thể trải qua tình trạng kinh nguyệt ít, chu kỳ kinh không đều hoặc thậm chí là vô kinh. Điều này dẫn đến lầm tưởng ở một số chị em khi rằng cho con bú là một biện pháp tránh thai hiệu quả.
Mặc dù quá trình cho con bú có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mang thai nhưng khả năng rụng trứng vẫn có thể xảy ra trong giai đoạn này. Do đó, chị em vẫn có thể mang thai nếu quan hệ tình dục mà không sử dụng biện pháp tránh thai.
Để tránh mang thai ngoài ý muốn sau sinh, chị em phụ nữ nên chủ động tham khảo ý kiến bác sĩ về các biện pháp tránh thai an toàn phù hợp với bản thân.
4. Khi nào đến gặp bác sĩ
Để xác định nguyên nhân trễ kinh hoặc mất kinh chính xác, chị em nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp. Chị em nên theo dõi và ghi chép lại những thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt cũng như các vấn đề sức khỏe khác để cung cấp cho bác sĩ thông tin đầy đủ nhất, hỗ trợ cho quá trình chẩn đoán chính xác hơn. Quá trình khám sức khỏe định kỳ với bác sĩ sản phụ khoa mang lại nhiều lợi ích cho phụ nữ, bao gồm giải đáp các thắc mắc về chu kỳ kinh nguyệt.
Thông thường, trễ kinh chỉ diễn ra trong 1-2 chu kỳ và không đáng lo ngại. Tuy nhiên, một số triệu chứng nhất định cần được thăm khám và điều trị kịp thời bao gồm:
- Kinh nguyệt trễ kéo dài qua nhiều chu kỳ liên tiếp.
- Kết quả thử thai dương tính.
- Xuất hiện các triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) bao gồm mụn, lông rậm, rụng tóc và béo phì).
- Cân nặng thất thường.
- Cảm giác căng thẳng vượt quá mức bình thường.
Dịch vụ khám và sàng lọc các bệnh phụ khoa tại Vinmec dành cho phụ nữ gặp vấn đề về kinh nguyệt như chu kỳ không đều, vô kinh,... Bằng các phương pháp thăm khám, xét nghiệm và siêu âm, bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng sức khỏe và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và sức khỏe tinh thần của phụ nữ.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: healthline.com, nhs.uk
