Khả năng điều hòa miễn dịch và tiềm năng lâm sàng của tế bào gốc trung mô trong các bệnh miễn dịch là chủ đề nghiên cứu nổi bật trong y học hiện đại. Tế bào gốc trung mô không chỉ có khả năng phục hồi mô tổn thương mà còn điều hòa hệ thống miễn dịch. Bài viết dưới đây sẽ giải thích chi tiết khả năng điều hòa miễn dịch cũng như những tiềm năng lâm sàng của tế bào này mang lai.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sỹ thuộc Trung tâm Công nghệ cao Vinmec.
1. Khả năng điều hòa miễn dịch và tiềm năng lâm sàng của tế bào gốc trung mô trong các bệnh miễn dịch
Tế bào gốc trung mô (MSC) là một loại tế bào đa năng với khả năng chuyển hóa thành nhiều loại tế bào khác nhau, đồng thời sản xuất nhiều yếu tố tăng trưởng và cytokine có lợi cho cơ thể. Trong thập kỷ qua, tế bào gốc trung mô đã nhận được sự chú ý đặc biệt trong lĩnh vực y học tái tạo nhờ vào các đặc tính hỗ trợ tạo máu và khả năng biệt hóa.
Điểm nổi bật của tế bào gốc trung mô là khả năng di chuyển tới các vị trí viêm trong cơ thể và tham gia vào quá trình điều hòa miễn dịch cũng như chống viêm. Điều này là do sự tương tác giữa tế bào gốc trung mô và các tế bào lympho, cũng như khả năng sản xuất các yếu tố hòa tan.
Về mặt lâm sàng, MSC đã được sử dụng trong các thử nghiệm giai đoạn III để điều trị bệnh ghép chống vật chủ (GVHD). Bên cạnh đó, hàng trăm thử nghiệm lâm sàng khác cũng đang được tiến hành sử dụng MSC để điều trị nhiều bệnh liên quan đến hệ miễn dịch như thiếu máu bất sản (AA), bệnh Crohn (CD), viêm khớp dạng thấp (RA) và bệnh đa xơ cứng (MS).
2. Khả năng điều hoà miễn dịch của tế bào gốc trung mô
Tế bào gốc trung mô có khả năng điều hòa mạnh mẽ đối với hệ thống miễn dịch, cả trong môi trường thí nghiệm và trong cơ thể sống. Điều này góp phần quan trọng vào các nghiên cứu và ứng dụng lâm sàng liên quan đến viêm và tự miễn.
Tế bào gốc trung mô không chỉ ức chế sự phát triển và trưởng thành của tế bào miễn dịch mà còn hạn chế các phản ứng miễn dịch một cách hiệu quả. Điểm nổi bật của MSC là khả năng tương tác này không bị giới hạn bởi sự tương thích của các phức hợp kháng nguyên trình bày lớp chính I (MHC).
Tế bào gốc trung mô thể hiện một mức độ thấp của các phân tử HLA lớp I và không biểu hiện HLA lớp II cũng như các phân tử đồng kích thích như CD40, CD80 và CD86. Điều này cho phép MSC giảm miễn dịch mà không kích hoạt các phản ứng phản vệ từ hệ thống miễn dịch của cơ thể.
Sự tương tác giữa tế bào gốc trung mô và các thành phần của hệ thống miễn dịch bao gồm cả hệ thống miễn dịch thích ứng và bẩm sinh, cho phép tế bào trung mô có thể gây ra tác động điều hòa rộng rãi.
Tế bào gốc trung mô khi được mở rộng trong điều kiện thí nghiệm cũng đã được chứng minh là có khả năng ức chế hoạt động của nhiều loại tế bào miễn dịch khác nhau, bao gồm tế bào lympho T, tế bào T tiêu diệt tự nhiên (NKT), tế bào đuôi gai (DC), tế bào lympho B, bạch cầu trung tính, tế bào đơn nhân và đại thực bào. Sự tương tác giữa tế bào gốc trung mô và hệ thống miễn dịch là phức tạp, đa chiều.
Các nghiên cứu đã khám phá khả năng của các cytokine khác nhau trong việc kích hoạt tế bào diệt tự nhiên (tế bào gốc NK) để tấn công MSC. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tế bào NK, khi được kích hoạt bằng IL-15 trong vòng 4 ngày, có khả năng phá hủy tế bào gốc trung mô một cách hiệu quả. Các kết hợp của cytokine như IL-2 với IL-12/IL-15 hoặc IL-12/IL-18 cũng có tác dụng tương tự trong việc thúc đẩy tế bào gốc NK chống lại tế bào gốc trung mô.
Trong một nghiên cứu khác, các tế bào NK hoạt hóa bởi IL-2 cho thấy khả năng phá hủy mạnh mẽ, trong khi những tế bào NK mới phân lập lại không có khả năng này. Điều đáng chú ý là các tế bào NK hoạt hóa đã biểu hiện các phân tử như NKp30, NKG2D và DNAM-1, những yếu tố chính tham gia vào quá trình nhận diện và phá hủy MSC.
Mặt khác, nghiên cứu của Eugela và cộng sự đã xem xét mối quan hệ giữa các tế bào T điều hòa (Treg) và MSC, đặc biệt là trong bối cảnh của tế bào MSC quanh thận. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng sự hiện diện của Treg từ người hiến tặng khỏe mạnh không làm suy yếu khả năng ức chế miễn dịch của MSC, thậm chí trong phản ứng dị ứng.
Việc nghiên cứu thêm về cách thức các tế bào miễn dịch ảnh hưởng đến MSC sẽ là chìa khóa để phát triển các chiến lược điều trị an toàn và hiệu quả hơn.
3. Tính an toàn của tế bào gốc trung mô trong ứng dụng lâm sàng
Khả năng điều hòa miễn dịch và tiềm năng lâm sàng của tế bào gốc trung mô trong các bệnh miễn dịch đã được chứng minh an toàn, đặc biệt trong lĩnh vực y học tái tạo và điều chỉnh phản ứng miễn dịch. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng MSC có thể được nuôi cấy trong ống nghiệm dài hạn mà không mất đi các đặc điểm hình thái, kiểu hình và chức năng.
Các nhà khoa học đã quan sát thấy rằng MSC từ tủy xương người vẫn duy trì kiểu nhân tế bào bình thường sau tới 44 tuần nuôi cấy. Ngoài ra, các nghiên cứu khác cũng khẳng định rằng MSC từ mô mỡ và các nguồn khác như nhung mao và dịch ối không dễ bị biến đổi ác tính hoặc biến đổi gen sau khi mở rộng trong ống nghiệm.
Độ an toàn của tế bào gốc trung mô cũng đã được xác nhận qua các thí nghiệm trên động vật. Các nhà khoa học nhận thấy rằng việc cấy ghép tế bào gốc trung mô từ dây rốn không gây tác động tiêu cực nào đối với sức khỏe của khỉ đuôi dài. Các thử nghiệm khác với chuột và khỉ cũng cho thấy không có dấu hiệu của các phản ứng miễn dịch bất thường hay sự tăng sinh tế bào bất thường sau khi tiếp nhận MSC.
Về mặt lâm sàng, tế bào gốc trung mô đã được sử dụng an toàn trong điều trị nhiều tình trạng y khoa phức tạp. Chẳng hạn, một nghiên cứu đã phát hiện rằng việc truyền MSC dây rốn người cho bệnh nhân suy gan cấp do viêm gan B là an toàn và có thể hữu ích. Các nghiên cứu khác trên bệnh nhân viêm khớp dạng thấp và sau nhồi máu cơ tim cấp cũng đã chỉ ra tính an toàn và khả năng hiệu quả của việc sử dụng MSC.
Kết luận lại, cấy ghép tế bào gốc trung mô là một phương pháp an toàn và hiệu quả trong việc điều trị các bệnh liên quan đến rối loạn miễn dịch và viêm. Tế bào gốc trung mô có khả năng di chuyển đến các vị trí viêm và tương tác với các tế bào miễn dịch, đồng thời sản xuất các yếu tố tăng trưởng và cytokine có lợi cho cơ thể. Điều này giúp tế bào gốc trung mô có thể ức chế sự phát triển và trưởng thành của tế bào miễn dịch, giảm các phản ứng miễn dịch quá mức và hỗ trợ điều trị các bệnh tự miễn hiệu quả.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
