Phân biệt tắc ruột và liệt ruột sau mổ nhờ hình chụp CT là một bước tiến lớn trong chẩn đoán hình ảnh. Với khả năng tạo ra các hình ảnh cắt lớp chi tiết của bụng, CT giúp các bác sĩ quan sát rõ ràng các cấu trúc bên trong, từ đó phát hiện sớm các dấu hiệu của tắc ruột sau mổ hoặc liệt ruột sau mổ.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của ThS.BS Vũ Văn Quân - Trưởng khoa Ngoại tổng hợp - Khoa Ngoại tổng hợp & Gây mê, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. Tắc ruột và liệt ruột sau mổ là gì?
Tắc ruột là gì? Tắc ruột là hiện tượng ruột bị tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn, khiến khí, dịch và thức ăn không thể di chuyển bình thường. Nếu không điều trị sớm, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như đau dữ dội, nôn mửa và nguy cơ cao bị nhiễm trùng, nhiễm độc, hoại tử ruột, gây nguy hiểm đến tính mạng.
Liệt ruột xảy ra khi khí và dịch bị ứ đọng bên trong ruột do chức năng của thành bụng bị suy giảm sau phẫu thuật. Phần lớn các trường hợp sẽ tự khỏi trong khoảng 2 - 3 ngày.
2. Bị tắc ruột có phải mổ không?
Bị tắc ruột có phải mổ không? Không phải tất cả trường hợp tắc ruột đều cần can thiệp phẫu thuật. Chỉ khi bệnh tiến triển nghiêm trọng, bác sĩ mới đề xuất mổ để loại bỏ nguyên nhân gây tắc ruột, cắt bỏ phần ruột bị tổn thương hoặc điều chỉnh vị trí bị tắc nghẽn.
Bác sĩ sẽ quyết định phẫu thuật trong các trường hợp cụ thể sau:
- Khi các phương pháp điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả.
- Nếu ruột bị tắc hoàn toàn, máu không thể lưu thông đến vị trí ruột bị ảnh hưởng, nguy cơ hoại tử ruột rất cao. Lúc này, phẫu thuật là phương án bắt buộc để bảo vệ tính mạng người bệnh.
- Khi có biến chứng nghiêm trọng.
- Trường hợp tắc ruột xảy ra ở ruột non cũng là một lý do cần phải xem xét phẫu thuật để đảm bảo chức năng tiêu hóa hoạt động bình thường.
3. Phân biệt tắc ruột và liệt ruột sau mổ dựa trên khám lâm sàng
3.1 Tắc ruột sau mổ
3.1.1 Triệu chứng
Tắc ruột sau mổ có những biểu hiện tương tự với tắc ruột do các nguyên nhân khác. Người bệnh thường có các dấu hiệu sau:
- Đau quặn bụng.
- Đầy bụng.
- Chướng bụng.
- Cảm giác buồn nôn, nôn ói, có thể nôn ra dịch như phân.
- Bí trung đại tiện.
Khi bệnh nhân xuất hiện một số triệu chứng đã đề cập sau phẫu thuật, cần nghĩ ngay đến khả năng bị tắc ruột sau mổ. Để phân biệt tắc ruột và liệt ruột sau mổ, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và yêu cầu các xét nghiệm như chụp X-quang, CT scan, siêu âm bụng, nội soi,...
3.1.2 Phương pháp điều trị
Các biện pháp xử lý tắc ruột sau mổ:
- Điều trị không phẫu thuật: Bao gồm ngừng ăn uống, nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch, đặt sonde dạ dày, dùng thuốc kháng sinh và giảm đau.
- Phẫu thuật: Thực hiện khi tắc ruột hoàn toàn hoặc điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả.
3.2 Liệt ruột sau mổ
Những dấu hiệu nhận biết liệt ruột sau khi mổ:
- Đau nhẹ ở bụng.
- Đầy hơi, chướng bụng.
- Có cảm giác buồn nôn.
- Táo bón.
- Bụng mềm, phình to hoặc căng bụng.
- Nhu động ruột giảm hoặc không có.
Khi có dấu hiệu nghi ngờ bệnh nhân bị liệt ruột sau mổ, các bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và yêu cầu thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh như X-quang, CT Scan, siêu âm, đồng thời xét nghiệm máu để xác định nguy cơ nhiễm trùng, rối loạn chuyển hóa và đánh giá mức độ tổn thương của ruột.
Tình trạng liệt ruột có thể tự khỏi trong vòng 2 đến 3 ngày.
3.3 Phân biệt tắc ruột và liệt ruột sau mổ
Tắc ruột sau mổ:
- Xuất hiện vào bất kỳ thời điểm nào sau ca mổ.
- Đau bụng quặn từng cơn.
- Bụng chướng rõ rệt.
- Nhu động ruột tăng lên.
- Ruột non giãn.
- Đại tràng thường không bị giãn.
Liệt ruột sau mổ:
- Thường xảy ra trong vòng vài giờ sau khi mổ.
- Đau bụng không phải là dấu hiệu rõ rệt.
- Chướng bụng không phải là dấu hiệu rõ rệt.
- Thường không có nhu động ruột.
- Ruột non giãn.
- Đại tràng giãn.
4. Vai trò của chụp CT trong phân biệt tắc ruột và liệt ruột sau mổ
- Kỹ thuật chụp cắt lớp vi tính (CT) cho thấy độ nhạy và độ đặc hiệu vượt trội trong chẩn đoán và phân biệt tắc ruột non cơ học và liệt ruột sau mổ.
- Kết hợp khám lâm sàng và chụp X-quang thông thường có độ nhạy thấp, chỉ khoảng 19%, dẫn đến kết quả không chính xác và giá trị chẩn đoán hạn chế.
- Kỹ thuật chụp CT có vai trò quan trọng trong việc nhận diện và phân biệt giữa bán tắc ruột non cơ học và liệt ruột cơ năng.
- Chụp ruột non có chất cản quang trong bốn trường hợp tắc ruột non bán phần do nguyên nhân cơ học có thể hỗ trợ đáng kể trong việc xác định mức độ tắc nghẽn.
Thạc sĩ. Bác sĩ. Vũ Văn Quân sở hữu hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Ngoại Tiêu Hóa Tổng Hợp, chuyên khám và điều trị các bệnh lý ngoại khoa liên quan đến hệ tiêu hóa, gan, mật, tụy cũng như các vấn đề về phúc mạc ổ bụng và thành bụng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
