Ngân hàng sinh học thúc đẩy khám phá khoa học và chăm sóc sức khỏe cộng đồng

Bài viết được viết bởi TS. Ngô Anh Tiến – Ngân hàng mô Vinmec

Ngân hàng sinh học đang giữ vai trò ngày càng quan trọng trong việc làm rõ các cơ chế phân tử của bệnh học. Điều này được thể hiện rõ trong sự tương tác giữa các gen, protein và các biến đổi trong vật chất di truyền.

Hệ thống Ngân hàng sinh học còn cung cấp những cơ hội to lớn để khai thác những dữ liệu sinh học trong công đồng tạo cơ sở dữ liệu đa nguồn cho mục đích chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Theo đó, khả năng tiếp cận, quản lý và phân tích đồng thời nhiều nguồn mẫu sinh học sẽ trở thành nền tảng cho các nghiên cứu quan trọng nhằm cải thiện y học cá thể (Personalized Medicine).

Trọng tâm các nghiên cứu lấy nguồn dữ liệu từ Ngân hàng sinh học là để phát triển nền công nghiệp sinh học và giúp các nhà nghiên cứu dễ dàng truy cập được nguồn mẫu và các dữ liệu liên quan từ những hệ thống ngân hàng đáng tin cậy.

Medicines Discovery Catapult (MDC) - Một tổ chức phi lợi nhuận do chính phủ Anh tài trợ gần đây đã thông báo sẽ mở rộng nhanh chóng mạng lưới cung cấp mẫu sinh học với mục đích tạo ra một trong những Ngân hàng sinh học ảo lớn nhất trên thế giới. Mạng lưới ảo này đang mở rộng nhanh chóng với hơn 330 địa điểm khám bệnh và 1,5 triệu mẫu sinh học đã làm gia tăng cả quy mô, phạm vi lẫn chủng loại mẫu lâm sàng cho quá trình nghiên cứu khám phá những phương thức chẩn đoán và những loại thuốc mới phục vụ cho việc khám bệnh và chữa bệnh.

Hiện nay, mặc dù có hàng triệu bệnh nhân sẵn sàng hiến mẫu cho nghiên cứu khoa học nhưng việc tiếp cận các nguồn mẫu này vẫn là một rào cản lớn đối với các nhà nghiên cứu. Tại MDC, đi cùng với việc mở rộng mạng lưới lưu trữ mẫu, tổ chức này cũng cam kết sẽ nâng cấp và cải thiện hệ thống lưu trữ mẫu để tất cả các tổ chức nghiên cứu khoa học đều có thể dễ dàng truy cập nguồn mẫu mà họ cần để tiến hành các thử nghiệm với những loại thuốc mới.

Trong cuộc ứng phó với chủng virus mới Corona, hệ thống lưu mẫu này cũng được đưa ra để hỗ trợ các hoạt động nghiên cứu, cung cấp các dữ liệu để chẩn đoán bệnh, đưa ra các quy trình liên quan đến Y đức cho người muốn cung cấp mẫu vào ngân hàng sinh học, điều mà trước đây nhiều người không biết. Hiện MDC cũng đang triển khai kế hoạch mở rộng cách tiếp cận này trên tất cả các loại bệnh để có thể đẩy nhanh những dự án liên quan đến việc chẩn đoán và phát minh những loại thuốc mới.

Ngân hàng sinh học đang ngày càng tiến gần hơn với mục tiêu cung cấp mẫu và dữ liệu dễ dàng cho các hoạt động nghiên cứu. Sự thay đổi mang tính tích cực này hiện chỉ còn phụ thuộc vào việc quản lý dữ liệu trên quy mô lớn và môi trường kỹ thuật số để phân tích nó.

Để dân chủ hóa nền khoa học, chúng ta cần cung cấp một môi trường đủ rộng lớn để phân tích, xử lý khối dữ liệu này. DNAnexus - Công ty hàng đầu của Mỹ về quản lý và phân tích dữ liệu đã chỉ ra rằng phương pháp lọc nâng cao sẽ cho phép phân tích dữ liệu và chuyển những nghiên cứu này thành các phương pháp chẩn đoán, những liều thuốc và phương thức điều trị mới có hiệu quả cao.

Tuy nhiên việc cung cấp một môi trường kỹ thuật số để quản lý và phân tích dữ liệu của Ngân hàng sinh học là khá thách thức. Từ góc nhìn nghiên cứu, chúng ta cũng cần phải lưu ý thêm rằng sẽ rất phức tạp để tiêu chuẩn hóa một dữ liệu nào trở nên đáng tin cậy. Không có một bộ dữ liệu nào giải quyết được mọi vấn đề, vì vậy việc chia sẻ dữ liệu trong Ngân hàng sinh học thế giới cần có trách nhiệm và được kiểm soát tốt hơn.

Rất nhiều Ngân hàng sinh học đang sở hữu các bộ dữ liệu lâm sàng và thậm chí cả bộ gen, nhưng có rất ít nguồn công khai có đủ bộ dữ liệu về các ngành khoa học “Omics” liên quan đến hệ phiên mã, hệ protein và hệ chuyển hóa. Vì lý do này, Evotec - một công ty chuyên phát hiện và phát triển thuốc của Đức đã và đang liên tục đầu tư vào việc xây dựng các Ngân hàng sinh học của riêng mình, hợp tác với các nhà khoa học để truy cập bộ dữ liệu bệnh nhân và cung cấp các mẫu bệnh cho sự phân tích “Omics”.

Evotec tin tưởng vào một chiến lược dài hạn, trong đó việc phân tầng các quần thể bệnh nhân sẽ không phân theo các triệu chứng, mà theo các tập dữ liệu phân tử xác định các cơ chế, hành động và sự nhiễu loạn liên quan đến bệnh tật ở hệ phiên mã, hệ protein và hệ chuyển hóa.

Giám đốc bảo mật của Evotec, tiến sĩ Dohrmann đặt vấn đề này trong bối cảnh y học đang được cá nhân hóa. Ông cho rằng nếu chúng ta không hiểu cơ chế phân tử sinh bệnh, sẽ rất khó để thiết kế và lựa chọn thuốc cũng như là phương thức can thiệp y tế theo cách chính xác hơn.

Ông nhấn mạnh rằng “Nếu không có quyền truy cập vào các loại cơ sở dữ liệu và công cụ để phân tích các tập dữ liệu khoa học Omics này, về cơ bản bạn sẽ không thể hiểu cơ chế bệnh và không có lựa chọn nào cho các dự án khám phá thuốc thế hệ mới. Bạn càng tập trung vào các dấu hiệu bệnh phức tạp theo hướng khoa học Omics, bạn sẽ xác định được mục tiêu và sau đó sử dụng các dấu hiệu của bệnh để nghiên cứu phát triển các hợp chất hoặc điều chế thuốc đồng thời theo dõi tiềm năng của chúng một cách hiệu quả và an toàn.”

COVID-19 pandemic

Trong số rất nhiều bài học kinh nghiệm từ đại dịch COVID-19, chúng ta có thể thấy rõ là thế giới vẫn phải đối mặt với nguy cơ dịch bệnh nguy hiểm mới chưa được biết đến. Hãng Biogen, cùng với viện Broad, một trung tâm nghiên cứu y sinh học và bộ gen trường đại học Massachusetts, Harvard, và Partners HealthCare, đã công bố vào đầu năm 2020 sẽ xây dựng và chia sẻ dữ liệu từ Ngân hàng sinh học COVID-19. Ngân hàng sinh học sẽ giúp các nhà khoa học nghiên cứu một tập lớn các dữ liệu sinh học và y tế chưa được xác định để nâng cao kiến thức và tìm kiếm các vaccine cũng như phương pháp điều trị tiềm năng.

Hãng Biogen sẽ hỗ trợ những nhân viên có mong muốn tình nguyện và kết nối với dự án này. Những tình nguyện viên là một trong những người đầu tiên ở Massachusetts được chẩn đoán và phục hồi sau dịch COVID-19, cũng như những người có liên hệ gần gũi với những người bị nhiễm, bao gồm cả những người chưa được xét nghiệm hoặc những người có thể không có triệu chứng bệnh.

Các mẫu bệnh phẩm, dữ liệu liên quan và công cụ phân tích trong Ngân hàng sinh học không những có thể giúp các nhà khoa học phát triển hệ thống phản ứng nhanh hơn trước những đại dịch toàn cầu mà còn cải thiện kết quả phục hồi của bệnh nhân và chất lượng cuộc sống cho hàng triệu người mắc các bệnh suy nhược. Lý tưởng nhất là sẽ có nhiều sự hợp tác hơn nữa trên toàn thế giới để đảm bảo rằng các tổ chức cần mẫu vật sinh học và dữ liệu có thể tương tác được với các tổ chức quản lý nguồn tài nguyên này và đó sẽ là bước ngoặt thực sự thúc đẩy nền nghiên cứu y sinh học thế giới.

Đại dịch COVID-19 đã có tác động trực tiếp đến từng cá nhân trong cộng đồng. Thúc đẩy khoa học nghiên cứu về dịch COVID-19 một cách có quy mô chính là cách để chúng ta bắt đầu tái thiết lại cuộc sống, thực hiện những cam kết y đức với nền khoa học và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Ngân hàng sinh học Vinmec

Ngân hàng mẫu sinh học Vinmec là ngân hàng đầu tiên của Việt Nam được định hướng xây dựng theo đúng mô hình Ngân hàng sinh học quốc tế. Điều này là khác biệt hoàn toàn với các mô hình ngân hàng mô khác đang hoạt động tại Việt Nam. Ngân hàng sinh học Vinmec được định hướng là nơi cung cấp nguồn mẫu chất lượng cao theo các tiêu chuẩn quốc tế như AATB (Hiệp hội Ngân hàng Mô Hoa Kỳ), AABB (Hiệp hội Ngân hàng Máu Hoa Kỳ)... để phát triển nền y học cá thể, nâng cao hiệu quả, chất lượng khám chữa bệnh tại Việt Nam cũng như quốc tế.

Hotline: 0936 246 199

Email: v.biobank@vinmec.com

Liên hệ trực tiếp tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec, 458 Minh Khai, Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội.

Bài viết tham khảo nguồn: https://www.genengnews.com