Ợ chua, đầy hơi: Mẹo để đẩy lùi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Võ Thị Thùy Trang - Bác sĩ Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Ợ chua, ợ nóng và đầy hơi có thể khiến bạn cảm thấy khó chịu thậm chí cảm thấy xấu hổ với mọi người xung quanh. Vậy nguyên nhân chính gây ra những triệu chứng này xuất phát từ đâu. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về ợ chua và đầy hơi đồng thời cũng đưa ra những khuyến nghị giúp giảm thiểu tình trạng này.

Ợ chua, ợ nóng thường do một số lý do mà cơ vòng không thể đóng lại khiến các chất dịch và acid trong dạ dày có thể bị trào ngược lên miệng và thực quản. Tình trạng này xuất hiện sẽ gây chua miệng và mùi khó chịu, thậm chí có thể gây nên tình trạng ợ chua nóng rát cổ.

Ợ hơi hoặc đi ngoài ra hơi - đầy hơi chướng bụng xảy ra khá tự nhiên và phổ biến. Ợ hơi hoặc đầy hơi quá mức, kèm theo đầy hơi, đau hoặc sưng vùng bụng - chướng bụng, đôi khi có thể cản trở các hoạt động hàng ngày hoặc gây ra cảm giác xấu hổ với người đối diện khi phát ra những tiếng động do ợ hơi gây nên. Nhưng những dấu hiệu và triệu chứng của ợ hơi thường không chỉ ra một tình trạng cơ bản nghiêm trọng và thường giảm bớt khi thay đổi lối sống đơn giản.

Khi ợ hơi, đầy hơi hoặc chướng bụng cản trở các hoạt động hàng ngày của bạn, có thể có điều gì đó không ổn. Vì vậy, bạn hãy nên tìm hiểu cách giảm hoặc tránh các cơn đau do khí và khí hư, và khi nào bạn có thể cần đến gặp bác sĩ.

Ợ hơi là cách cơ thể bạn thải không khí dư thừa ra khỏi đường tiêu hóa trên. Hầu hết ợ hơi do nuốt không khí dư thừa. Không khí thừa này thường không bao giờ đến dạ dày mà tích tụ trong thực quản của cơ thể.

Bạn có thể nuốt phải không khí thừa nếu ăn hoặc uống quá nhanh, nói chuyện trong khi ăn, nhai kẹo cao su, ngậm kẹo cứng, uống đồ uống có ga hoặc hút thuốc. Một số người có thói quen nuốt không khí ngay cả khi họ không ăn hoặc uống.

Trào ngược axit hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) đôi khi có thể gây ợ hơi quá mức bằng cách thúc đẩy tăng cường nuốt.

Trường hợp ợ hơi mãn tính cũng có thể liên quan bởi các tình trạng viêm niêm mạc dạ dày hoặc nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, vi khuẩn gây ra một số bệnh viêm loét dạ dày. Trong những trường hợp này, ợ hơi đi kèm với các triệu chứng khác, chẳng hạn như ợ chua hoặc đau bụng.

Bạn có thể giảm ợ hơi nếu thực hiện một số điều sau:

• Ăn và uống từ từ: khi nhai từ từ bạn sẽ có nhiều thời gian để nuốt thực phẩm hơn đồng thời nhằm giảm tình trạng nuốt không khí cùng với thực phẩm. Cố gắng tạo bữa ăn thành những dịp thoải mái; ăn khi bạn căng thẳng hoặc đang chạy làm tăng không khí bạn nuốt vào.
• Tránh đồ uống có ga và bia: chúng thải ra khí cacbonic.
• Bỏ kẹo cao su và kẹo cứng: khi bạn nhai kẹo cao su hoặc ngậm kẹo cứng, bạn thường thực hiện hoạt động nuốt nhiều hơn bình thường. Một phần của những gì bạn đang nuốt trong số đó có thể phải kể đến cả không khí.
• Đừng hút thuốc: khi bạn hút thuốc hoặc bị hít phải khói thuốc, bạn cũng có thể hít thêm vào và nuốt không khí.
• Kiểm tra răng giả của bạn: những người sử dụng hàm giả không khít có thể khiến cho việc nuốt phải không khí dư thừa khi ăn uống có thể dễ dàng hơn.
• Đi bộ: bạn có thể đi bộ một quãng đường ngắn giúp giảm thiểu triệu chứng này.
• Trị chứng ợ chua: đối với triệu chứng ợ chua nhẹ, tần suất xuất hiện chỉ thỉnh thoảng, thuốc kháng axit không kê đơn hoặc các biện pháp khắc phục khác có thể hữu ích. Bệnh trào ngược thực quản dạ dày GERD có thể cần dùng thuốc theo toa hoặc các phương pháp điều trị khác.

Khí trong ruột non hoặc ruột già thường do vi khuẩn trong ruột tiêu hóa hoặc lên men thức ăn không tiêu. Khí cũng có thể hình thành khi hệ tiêu hóa của bạn không phân hủy hoàn toàn một số thành phần nhất định trong thực phẩm, chẳng hạn như gluten, có trong hầu hết các loại ngũ cốc hoặc đường trong các sản phẩm sữa và trái cây.

Các nguồn khác của khí đường ruột có thể bao gồm:

• Cặn thức ăn trong ruột già của bạn
• Sự thay đổi vi khuẩn trong ruột non
• Hấp thụ kém carbohydrate, có thể làm đảo lộn sự cân bằng của các vi khuẩn hữu ích trong hệ tiêu hóa của bạn
• Táo bón, vì chất thải thức ăn tồn đọng trong ruột già càng lâu, thì càng có nhiều thời gian để lên men
• Rối loạn tiêu hóa, chẳng hạn như không dung nạp lactose hoặc fructose hoặc bệnh celiac có thể dẫn đến tình trạng tạo khí trong ruột.

• Loại bỏ một số loại thực phẩm: nguyên nhân chính gây ra khí gas phổ biến bao gồm: đậu các loại, đậu Hà Lan, đậu lăng, bắp cải, hành tây, bông cải xanh, bông cải trắng, ngũ cốc nguyên hạt, các loại nấm, một số loại trái cây có thể gây nên tình trạng dư thừa khí, bia và đồ uống có ga khác. Bạn hãy thử loại bỏ từng thức ăn một để xem liệu khí của bạn có được cải thiện hay không.
• Đọc nhãn: nếu các sản phẩm từ sữa dường như có vấn đề, bạn có thể mắc chứng không dung nạp đường lactose ở một mức độ nào đó. Bạn nên chú ý đến những gì bạn ăn và thử các loại ít lactose hoặc không có lactose. Một số loại carbohydrate khó tiêu được tìm thấy trong thực phẩm không đường (sorbitol, mannitol và xylitol) cũng có thể làm tăng khí.
• Ăn ít thức ăn béo hơn: chất béo làm chậm quá trình tiêu hóa, khiến thức ăn có nhiều thời gian hơn để lên men.
• Tạm thời cắt giảm thực phẩm giàu chất xơ trong chế độ ăn đối với người có chứng dư thừa khí. Bởi vì, chất xơ có nhiều lợi ích trong quá trình tiêu hoá, nhưng nhiều loại thực phẩm giàu chất xơ cũng là những nhà sản xuất khí tuyệt vời. Sau khi hạn chế sử dụng chất xơ, bạn hãy từ từ bổ sung chất xơ trở lại chế độ ăn uống của bạn.
• Hãy thử một biện pháp khắc phục tình trạng dư thừa khí mà không cần đơn chỉ định của bác sĩ. Một số sản phẩm như Lactaid hoặc Dairy Ease có thể giúp tiêu hóa đường lactose. Các sản phẩm có chứa hợp chất simethicone (Gas-X, Mylanta Gas, những sản phẩm khác) không được chứng minh có ích cho sức khoẻ, nhưng nhiều người cảm thấy rằng những sản phẩm này có tác dụng. Các sản phẩm như Beano, đặc biệt là dạng lỏng, có thể làm giảm lượng khí sinh ra trong quá trình phân hủy một số loại đậu.

Đầy hơi là cảm giác đầy bụng. Căng thẳng với sự gia tăng kích thước bụng có thể nhìn thấy hoặc đo lường được. Mọi người thường mô tả các triệu chứng ở bụng là đầy hơi, đặc biệt nếu những triệu chứng đó dường như không thuyên giảm khi ợ hơi, đầy hơi hoặc đi tiêu.

Mối liên hệ chính xác giữa khí trong ruột và đầy hơi vẫn chưa được hiểu đầy đủ. Nhiều người có triệu chứng chướng bụng không có nhiều khí trong ruột hơn những người khác. Nhiều người, đặc biệt là những người bị hội chứng ruột kích thích hoặc lo lắng, có thể nhạy cảm hơn với các triệu chứng ở bụng và khí ruột, hơn là một lượng dư thừa.

Tuy nhiên, đầy hơi có thể thuyên giảm nhờ những thay đổi hành vi làm giảm chứng ợ hơi hoặc thay đổi chế độ ăn uống để giảm đầy hơi.

Triệu chứng ợ hơi quá mức, đầy hơi và chướng bụng thường tự biến mất hoặc có những thay đổi đơn giản. Nếu đây có thể được xem như những triệu chứng duy nhất mà bạn có, chúng hiếm khi đại diện cho bất kỳ tình trạng cơ bản nghiêm trọng nào.

Bạn có thể tham khảo ý kiến ​​bác sĩ nếu các triệu chứng của bạn không cải thiện với những thay đổi đơn giản, đặc biệt nếu bạn cũng nhận thấy:

• Bệnh tiêu chảy
• Đau bụng dai dẳng hoặc dữ dội
• Phân có máu
• Thay đổi màu sắc hoặc tần suất phân
• Giảm cân ngoài ý muốn
• Khó chịu ở ngực
• Chán ăn hoặc cảm thấy no nhanh chóng

Những dấu hiệu và triệu chứng đầy hơi có thể báo hiệu tình trạng liên quan đến vấn đề tiêu hóa tiềm ẩn. Các triệu chứng của đầy hơi hay ợ chua có thể khiến bạn khó chịu, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như có thể khiến bạn cảm thấy xấu hổ với mọi người xung quanh nhưng bạn cần thiết phải tìm sự hỗ trợ về y tế nếu có những biểu hiện của bệnh.

Nguồn tham khảo: mayoclinic.org, healthline.com