Bệnh xơ vữa động mạch gây hậu quả gì?

1. Bệnh xơ vữa động mạch là gì?

Bệnh xơ vữa động mạch là tình trạng bên trong thành động mạch hình thành và tích tụ những mảng xơ vữa, làm cản trở sự lưu thông máu chứa oxy đi nuôi dưỡng tim và các cơ quan khác của động mạch.

Những mảng xơ vữa được hình thành từ canxi, cholesterol, chất béo cùng các chất khác. Chúng trở nên cứng hơn theo thời gian và nhiều mảng bám tích tụ sẽ làm hẹp lòng động mạch.

Bệnh xơ vữa động mạch nếu không phát hiện và điều trị có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim và thậm chí là có thể gây tử vong.

2. Nguyên nhân nào gây ra bệnh xơ vữa động mạch?

Theo các nghiên cứu, tỷ lệ cholesterol trong máu cao chính là nguyên nhân gây ra bệnh xơ vữa động mạch và tỷ lệ này cao chủ yếu là do chế độ ăn uống, ngoài ra còn phụ thuộc vào yếu tố di truyền. Một chế độ ăn giàu chất béo như người dân ở các nước phương Tây được cho là nguyên nhân hàng đầu làm hình thành mảng xơ vữa trong lòng động mạch.

Ngoài ra, một số bệnh lý khác cũng có liên quan đến tỷ lệ cholesterol cao trong máu, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, bệnh mỡ cao do di truyền. Bên cạnh đó, các yếu tố được cho là góp phần gây ra bệnh xơ vữa động mạch gồm có thừa cân, béo phì, lười vận động, thói quen hút thuốc lá, bị cao huyết áp.

Những yếu tố này khiến cholesterol xấu tích tụ trong lòng mạch máu, làm dày thành động mạch, đồng thời thu hẹp và cản trở sự lưu thông của mạch máu. Người trung niên, nam giới thường xuyên uống rượu bia, phụ nữ đến giai đoạn mãn kinh, người hay bị căng thẳng, stress là nhóm đối tượng có nguy cơ bị xơ vữa động mạch cao.

3. Bệnh xơ vữa động mạch gây hậu quả gì?

Phần lớn người bị bệnh không biết mình bị xơ vữa động mạch cho đến khi bệnh gây biến chứng nặng, hẹp động mạch nặng gây tắc nghẽn động mạch và dẫn đến nhồi máu cơ tim, đột quỵ phải được tiến hành cấp cứu. Đó là do bệnh xơ vữa động mạch không có bất kỳ triệu chứng nào biểu hiện ra bên ngoài.

Tuy nhiên, tùy vào động mạch thương tổn, đôi khi sẽ xuất hiện dấu hiệu nhận biết. Thông thường, các động mạch có nguy cơ hình thành mảng xơ vữa nhiều nhất là động mạch cảnh, động mạch vành, động mạch ngoại biên. Dưới đây là những hậu quả của bệnh xơ vữa ở 3 hệ thống động mạch này:

• Động mạch vành: Trong cơ thể, động mạch vành thực hiện nhiệm vụ mang máu đến tim. Khi mảng xơ vữa hình thành và làm tổn thương bên trong động mạch vành, đó chính là bệnh mạch vành, sẽ làm hẹp và gây tắc nghẽn động mạch, làm xuất hiện các cơn đau thắt ở ngực. Khi các mảng xơ vữa bong ra khỏi thành mạch một cách đột ngột, kèm theo huyết khối, bệnh xơ vữa động mạch vành có thể gây nhồi máu cơ tim.
• Động mạch cảnh: Động mạch cảnh thực hiện nhiệm vụ mang máu đến não bộ. Khi mảng xơ vữa hình thành và làm hẹp hoặc tắc động mạch cảnh, đó chính là bệnh động mạch cảnh, sẽ gây đột quỵ não và não bộ có thể tổn thương vĩnh viễn. Nếu chỉ là tình trạng tắc nghẽn động mạch cảnh tạm thời, người bệnh sẽ gặp phải cơn thiếu máu não thoáng qua, và đây chính là dấu hiệu cần lưu tâm vì chúng cảnh báo nguy cơ đột quỵ.
• Động mạch ngoại biên: Động mạch ngoại biên thực hiện nhiệm vụ mang máu đến các cơ quan, bộ phận còn lại trong cơ thể như tay chân, vùng chậu. Bệnh xơ vữa động mạch xuất hiện ở động mạch ngoại biên, làm giảm sự tuần hoàn máu đến các chi và gây ra các cơn đau từng hồi, thậm chí có thể phải cắt cụt chi nếu chi đó không nhận đủ máu đến nuôi dưỡng.

Thực tế, xơ vữa động mạch không làm tổn thương từng hệ động mạch riêng biệt. Chẳng hạn như người bị xơ vữa động mạch ở chi dưới cũng bị xơ vữa ở cả động mạch vành và động mạch cảnh. Vì vậy, bệnh xơ vữa động mạch nếu không được điều trị có thể dẫn đến các biến chứng sau:

• Nhồi máu cơ tim (động mạch vành)
• Tai biến mạch máu não (động mạch cảnh)

Các nghiên cứu đã phát hiện rằng những người bị xơ vữa động mạch chi dưới đã tử vong do biến chứng ở tim và não, dù cho bệnh có biểu hiện ra bên ngoài hay không.

4. Chẩn đoán và điều trị bệnh xơ vữa động mạch

Như đã đề cập ở trên, bệnh xơ vữa động mạch không có biểu hiện ở giai đoạn sớm, chỉ đến khi động mạch bị hẹp và tắc nghẽn hoàn toàn bệnh mới có biểu hiện rõ rệt. Tuy nhiên, đó cũng là lúc bệnh gây biến chứng nghiêm trọng. Vì vậy, để sớm phát hiện và điều trị bệnh ở giai đoạn đầu, người bệnh được yêu cầu làm xét nghiệm máu để kiểm tra các chỉ số cholesterol trong máu, đồng thời chẩn đoán có mắc bệnh tiểu đường, cao huyết áp kèm theo không.

Trường hợp bệnh xơ vữa động mạch đã tiến triển, xét nghiệm cho phép phát hiện những tổn thương ở động mạch và các cơ quan khác nhận máu từ động mạch. Các kỹ thuật chẩn đoán xơ vữa động mạch hiện nay gồm có:

• Siêu âm Doppler: Đánh giá tốc độ lưu thông máu trong mạch máu.
• Điện tâm đồ: Kiểm tra xác nhận cơn đau tim.
• Chụp động mạch vành: Cho biết động mạch nào bị hẹp và mức độ hẹp.

Hiện nay, điều trị bệnh xơ vữa động mạch chủ yếu vẫn là phòng bệnh bằng cách thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và sinh hoạt, đồng thời làm giảm sự tiến triển của bệnh. Nếu mắc các bệnh làm tăng nguy cơ biến chứng của xơ vữa động mạch như cao huyết áp, mỡ máu, tiểu đường, người bệnh cần được điều trị tích cực các bệnh này.

Việc điều trị có thể là dùng thuốc ngăn ngừa xơ vữa động mạch tiến triển, hoặc phải phẫu thuật đối với các trường hợp tổn thương động mạch làm ảnh hưởng các cơ quan, bộ phận khác. Các phẫu thuật bao gồm: phẫu thuật bắc cầu, tiêu sợi huyết, nong mạch, nạo mảng xơ vữa, cắt bỏ nội mạc động mạch.

5. Phòng ngừa bệnh xơ vữa động mạch như thế nào?

Bệnh xơ vữa động mạch có thể được phòng ngừa và kiểm soát bằng cách:

• Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều cholesterol, chất béo bão hòa.
• Ăn cá 2 lần/tuần.
• Duy trì thói quen vận động thể dục, thể thao từ 30-60 phút/ngày, 5-6 ngày/tuần.
• Từ bỏ thói quen hút thuốc lá (nếu có) hoặc giảm cân (nếu bị thừa cân).
• Tránh không bị căng thẳng, lo lắng.
• Nếu bị tiểu đường, cao huyết áp, mỡ trong máu cao cần điều trị triệt để.

Bệnh xơ vữa động mạch có thể gây hậu quả nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ và tử vong nếu không được phòng ngừa, phát hiện và điều trị bệnh từ giai đoạn sớm. Vì vậy, hãy cố gắng xây dựng lối sống lành mạnh, khoa học để phòng ngừa bị xơ vữa động mạch.