Đo thông khí phổi đánh giá rối loạn chức năng hô hấp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Để chẩn đoán rối loạn thông khí, các bác sĩ sẽ thực hiện đo chức năng thông khí phổi cho bệnh nhân, đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD, chẩn đoán phân biệt hen phế quản và COPD, tầm soát người có nguy cơ bị bệnh phổi, đánh giá nguy cơ cũng như tiên lượng trước khi mổ, theo dõi tiến triển trong quá trình điều trị bệnh liên quan đến hô hấp và ngoài ra còn đánh giá mức độ tàn tật.

Đo thông khí phổi là kỹ thuật thăm dò khá đơn giản và không gây đau cho bệnh nhân, hầu như không gây khó chịu hay tai biến, thường được dùng trong chẩn đoán và theo dõi đánh giá mức độ nặng nhẹ của các bệnh lý hô hấp giúp ghi lại những thông số liên quan đến hoạt động của phổi, từ đó giúp đánh giá hai hội chứng rối loạn thông khí tắc nghẽn và hạn chế.

Đo thông khí phổi đánh giá lưu lượng không khí lưu thông trong phế quản và phổi, đồng thời cũng đánh giá mức độ tắc nghẽn phế quản và mức độ trầm trọng của giãn phế nang. Độ chính xác của kết quả phụ thuộc vào sự hợp tác của bệnh nhân. Kết quả đo được thể hiện bằng số cụ thể và bằng phần trăm so với giá trị của một người bình thường. Các trị số đo được của chức năng hô hấp sau đó được biểu diễn dưới dạng một đường cong trong đó một trục thể hiện các số đo về lưu lượng khí lưu thông, còn trục còn lại thể hiện các số đo của các thể tích khí có trong phổi, do vậy đường cong này còn được gọi là đường cong lưu lượng thể tích.

Để chẩn đoán rối loạn thông khí, các bác sĩ sẽ thực hiện đo chức năng thông khí phổi cho bệnh nhân, đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD, chẩn đoán phân biệt hen phế quản và COPD, tầm soát người có nguy cơ bị bệnh phổi, đánh giá nguy cơ cũng như tiên lượng trước khi mổ, theo dõi tiến triển trong quá trình điều trị bệnh liên quan đến hô hấp và ngoài ra còn đánh giá mức độ tàn tật.

Có 2 loại hô hấp ký là hô hấp ký loại thể tích và hô hấp ký loại lưu lượng để theo dõi và nhận biết chức năng thông khí của phổi trong quá trình hô hấp hít vào và thở ra phụ thuộc vào thời gian hít thở, có gắng sức hay không và gắng sức đạt mức tối đa khi thở ra hay không?

Thông thường bệnh nhân được yêu cầu làm 2 động tác khi đo, thứ nhất là động tác là hít vào thở ra bình thường, sau đó được yêu cầu hít vào sâu thật hết sức, rồi thở ra thật hết sức, thứ hai là động tác hít vào thở ra bình thường, rồi sau đó được yêu cầu hít vào thật hết sức và thổi ra thật nhanh, thật mạnh, hết sức có thể, và tiếp tục thở ra cho đến khi ít nhất 6 giây.

Trong khi thực hiện bất cứ động tác nào cũng phải làm liên tục không được ngưng vì khi ngưng đột ngột hoặc thực hiện không chính xác những gì mà kỹ thuật viên đo chức năng hô hấp yêu cầu sẽ gây sai lệch kết quả đo chức năng hô hấp dẫn đến nhận định sai kết quả dẫn đến chẩn đoán và điều trị không phù hợp. Trường hợp nếu bệnh nhân hút thuốc lá mà kết quả đo chức năng hô hấp bình thường thì không có nghĩa là người đó không có nguy cơ bị bệnh COPD.

Đối tượng được các bác sĩ chỉ định thực hiện đo chức năng thông khí khi có các triệu chứng lâm sàng và kết quả xét nghiệm khác bất thường như khó thở, khò khè, ngồi thở, thở ra khó khăn, ho đờm kéo dài, ho khan kéo dài, dị dạng lồng ngực, giảm Oxy máu, tăng CO2 máu, đa hồng cầu, X-quang lồng ngực bất thường. Hoặc đo thông khí đối với người hút thuốc lá, người làm việc nơi có khói, tiếp xúc với hóa chất độc hại. Đặc biệt là những bệnh nhân mãn tính hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, bệnh phổi hạn chế cần phải được đo thông khí để kiểm soát bệnh, đánh giá diễn tiến bệnh

Không nên thực hiện đo chức năng thông khí phổi đối với những trường hợp nhiễm trùng đường hô hấp cấp, ho ra máu không rõ nguyên nhân, phình động mạch chủ ngực, chủ bụng, vừa mới qua đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen dưới 6 tuần, nhồi máu cơ tim, phẫu thuật mắt,bụng, ngực dưới 3-6 tháng, đau ngực không rõ chẩn đoán, đau thắt ngực không ổn định trong 24 giờ và lao phổi tiến triển.

Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị bệnh lý Hô hấp tại Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Đa khoa Hoàn Mỹ,..trước khi là bác sĩ Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Nếu nhận thấy các vấn đề bất thường về sức khỏe bạn nên thăm khám và tư vấn với các bác sĩ chuyên khoa.