Hướng dẫn tắm nắng đúng cách để bổ sung vitamin D cho trẻ

Chúng ta đều biết tắm nắng cho trẻ mang lại nhiều lợi ích. Tắm nắng đúng cách sẽ giúp cho trẻ hấp thụ được lượng vitamin D qua đó giúp xương và răng của bé chắc khỏe. Tuy nhiên hiện nay nhiều bậc cha mẹ chưa biết cách tắm nắng đúng cách cho trẻ.

Cùng với hormon tuyến cận giáp và calcitonin, vitamin D có tác dụng duy trì nồng độ bình thường của can-xi và phosphat trong huyết tương bằng cách giúp hấp thu tốt các chất này qua ruột, làm giảm sự đào thải của chúng qua thận và qua đó giúp tạo xương bình thường.

Thiếu vitamin D sẽ gây một số bệnh lý như bệnh còi xương ở trẻ em và bệnh loạn dưỡng xương người lớn. Vitamin D được dùng điều trị bệnh giảm can-xi máu mạn tính, bệnh giảm phosphat máu và bệnh thiểu năng tuyến cận giáp.

Vài năm gần đây, nhiều nghiên cứu cho thấy vitamin D không chỉ là vitamin mà thật sự là nội tiết tố đóng vai trò quan trọng trong duy trì sức khỏe. Vitamin D ngoài vai trò điều hòa canxi và hormone cận giáp còn có tác động đến hệ thống cơ-thần kinh, insulin, ảnh hưởng đến một số bệnh mạn tính như loãng xương, đái tháo đường type 2, ung thư, bệnh tim mạch, bệnh nhiễm trùng, bệnh tự miễn. Thiếu vitamin D còn liên quan với các tai biến sản khoa như sinh non, sinh con nhẹ cân, tiền sản giật và ngay cả nguy cơ vô sinh.

Tắm nắng được xem là cách dễ dàng nhất để bổ sung vitamin D cho trẻ em phòng ngừa bệnh còi xương. Hầu hết sản phụ sau sinh đều được bác sĩ, nhân viên y tế hướng dẫn cho trẻ tắm nắng càng sớm càng tốt và chỉ nên phơi nắng trước 8h sáng.

Mới đây các nhà khoa học trên thế giới đã công bố tắm nắng trước 9h sáng hay sau 4h chiều không có tác dụng giúp cơ thể sản sinh vitamin D. Khuyến cáo này được xây dựng dựa vào các kết quả nghiên cứu về sự khác biệt của tác động sinh học giữa các loại tia khác nhau có trong ánh nắng mặt trời.

Ánh nắng mặt trời bao gồm các loại tia nhìn thấy được (cầu vồng bảy màu) và tia không nhìn thấy được còn gọi tia cực tím (tia UV).

Dựa vào bước sóng và tính chất sinh học khác nhau, tia UV được chia làm 3 loại UVA, UVB và UVC. Trong đó UVC có bước sóng ngắn nhất (200-290 nm) và là loại tia độc hại nhất cho sức khỏe con người. May mắn 100% tia UVC bị hấp thu bởi tầng ozone trước khi đến được mặt đất.

Tia UVA có bước sóng dài nhất (320-400 nm) và chiếm 95 % tổng số bức xạ UV trong ánh nắng mặt trời chiếu xuống trái đất. UVA có khả năng xuyên thấu tầng ozone, mây, nước, các lớp kính, quần áo mỏng và ngay cả kem chống nắng không có phổ rộng.

Điều này đồng nghĩa cứ có ánh nắng mặt trời là có tia UVA, từ sáng sớm tới chiều tà, ngay cả những lúc mây mù âm u hoặc trời mưa. Tia UVA xuyên qua được lớp da tới tận lớp hạ bì làm tổn thương tế bào đáy, là nguyên nhân hàng đầu gây lão hoá da, sạm da và tăng nguy cơ ung thư da. Tia UVA hoàn toàn không có chức năng tổng hợp vitamin D.

Tia UVB là loại tia duy nhất có tác dụng kích thích tiền chất vitamin D3. UVB có bước sóng ngắn hơn UVA (290-320 nm) và khoảng 95% tia UVB bị hấp thụ bởi tầng ozone. Việc tăng chiều dài đường đi khi UVB xuyên qua tầng ozone sẽ dẫn đến giảm số lượng photon UVB chạm được tới bề mặt Trái Đất.

Điều này giải thích vì sao tia UVB mạnh nhất vào lúc giữa ngày khi tia chiếu thẳng góc với mặt đất. Trong khoảng thời gian này, tia UVB chiếm 3-5% tổng lượng bức xạ được chiếu xuống Trái Đất. Trước 9h sáng và sau 4h chiều, tia UVB bị hấp thu gần như hoàn toàn bởi tầng ozone, chỉ có chủ yếu tia UVA nên vitamin D sẽ không được tổng hợp nếu phơi nắng.

Dù có lợi ích giúp tổng hợp vitamin D là nội tiết tố quan trọng cho cơ thể, nhưng nếu tiếp xúc thường xuyên với cường độ mạnh, tia UVB cũng có thể gây cháy da, sạm da và tăng nguy cơ ung thư da. Khác với UVA, tia UVB không xuyên qua nước, mây, quần áo, kính và kem chống nắng.

Làn da của trẻ mỏng chỉ bằng 1/5 da người lớn. Trước 3 tuổi, lớp sừng ở thượng bì của da rất mỏng và ít melanin, da bé hoàn toàn không có khả năng chống bức xạ của tia UV. Để phòng ngừa những tác hại của ánh nắng mặt trời đối với làn da mỏng manh của trẻ, Viện Hàn lâm Nhi khoa Mỹ mới đây khuyến cáo, trẻ dưới 6 tháng tuổi tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng ở bất kỳ thời gian nào trong ngày. Theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), không nên cho trẻ dưới 1 tuổi phơi nắng bởi trẻ dưới 1 tuổi da còn yếu. Nếu cho trẻ phơi trực tiếp dưới ánh nắng trẻ sẽ có nguy cơ mắc những bệnh lý về da sau này, thậm chí là ung thư da.

Vẫn cho trẻ chơi và tiếp xúc với môi trường tự nhiên ngoài trời để phát triển tinh thần vận động. Trẻ lớn phải trang bị các công cụ chống nắng như mắt kính, thoa kem chống nắng,... nhất là khi bắt đầu nắng gắt.

Đối với trẻ lớn, thời gian ánh nắng mặt trời nhiều tia UVB giúp cơ thể sản sinh vitamin D nhiều nhất là giữa trưa. Tuy nhiên phơi nắng vào thời điểm này dễ gây tổn thương da. Chỉ tắm nắng khi độ dài bóng nắng cơ thể bạn ngắn hơn chiều cao của bạn. Tức là khoảng sau 9 - 10giờ hoặc 3 -4 giờ chiều. Ở châu Âu, châu Mỹ tắm nắng vào buổi trưa. Những ngày đầu tiên mới tắm nắng, chỉ tắm nắng 3 -5 phút (đặc biệt khi đang giữa mùa hè) để cơ thể làm quen với ánh nắng. Các tế bào Melanocyte sẽ sản xuất các sắc tố tránh cho làn da tiếp xúc với quá nhiều ánh nắng, để bảo vệ cơ thể. Khi cơ thể đã làm quen với ánh nắng, vào mùa hè chúng ta tắm nắng 5 -10 phút, vào mùa đông 15-20 phút. Giờ tắm nắng càng gần buổi trưa càng ngắn hơn. Đeo kính có khả năng chống tia UV, đội mũ rộng vành khi tắm nắng. Hầu hết mọi người có thể tạo đủ vitamin D khi ra nắng hàng ngày trong khoảng thời gian nêu trên 10-15 phút với cẳng tay, bàn tay hoặc chân không che chắn và không dùng kem chống nắng. Cách phơi nắng này có thể cung cấp đủ lượng vitamin D theo khuyến cáo từ các viện dinh dưỡng trên thế giới là 600-1000 IU/ngày cho trẻ từ 1-18 tuổi và 800-1000 IU/ngày cho người lớn.

Quan sát màu da, khi thấy da ửng hồng là chúng ta đã tắm nắng đủ. Tránh ánh nắng chiếu vào khu vực mặt, xung quanh mắt vì làn da mỏng nhất trong cơ thể. Có thể bôi kem dưỡng ẩm lên vùng da chiếu nắng để tạo điều kiện thuận lợi cho cơ thể tạo vitamin D.

Ngoài tắm nắng, một số thực phẩm như cá hồi, cá tuyết, cá thu, sữa, lòng đỏ trứng... cũng cung cấp vitamin D nhưng chỉ khoảng 5% nhu cầu cần thiết mỗi ngày. Trong trường hợp không thể phơi nắng, thực phẩm không đủ cung cấp nhu cầu vitamin D cần thiết, có thể sử dụng biện pháp bổ sung vitamin D bằng thuốc nhỏ giọt hoặc dạng xịt. Liều bổ sung không khác biệt nhiều với các lứa tuổi: từ 400 – 600 đơn vị vitamin D mỗi ngày. Tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung vitamin D nếu cần trong trường hợp trẻ bú mẹ hoàn toàn, hoặc trẻ nhỏ uống ít hơn 400ml sữa công thức/ngày. Nên lưu ý, trẻ uống sữa công thức với lượng từ 700ml trở lên/ngày thì không cần bổ sung vitamin D.

Ngoài vitamin D, cha mẹ cũng cần bổ sung cho trẻ các vitamin và khoáng chất quan trọng khác như kẽm, lysine, crom, vitamin nhóm B,... giúp con ăn ngon, có hệ miễn dịch tốt, tăng cường đề kháng để ít ốm vặt.