Khớp cắn ngược ở trẻ em phải điều trị thế nào?

Khớp cắn ngược ở trẻ em là một dạng sai khớp cắn không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn tác động đến sức khỏe răng miệng của trẻ. Việc phát hiện sớm khớp cắn ngược trẻ em có ý nghĩa quan trọng để có kế hoạch điều trị kịp thời và hợp lý, tránh ảnh hưởng sức khỏe sau này của trẻ.

Khớp cắn ngược trẻ em là tình trạng sai lệch hàm răng của trẻ từ khi răng sữa mới mọc lên, dẫn đến mất sự cân đối và tương quan giữa hai hàm.

Khớp cắn ngược là biểu hiện phổ biến của sai khớp cắn hạng III khiến khuôn mặt bệnh nhân mất cân đối (mặt móm/gãy/lưỡi cày), điều này tác động đến chức năng nhai cũng như thẩm mỹ của trẻ, khiến trẻ tự ti, ảnh hưởng giao tiếp cũng như sinh hoạt hàng ngày. Sai khớp cắn hạng III được thăm khám và phân loại bởi bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt, với biểu hiện sai khớp cắn ở tư thế cắn trung tâm.

• Khớp cắn ngược trẻ em do răng

Thời gian mọc răng khác nhau giữa răng cửa hàm trên và răng cửa hàm dưới, cụ thể là khi răng cửa hàm trên mọc lên muộn hơn răng cửa hàm dưới thì các răng cửa dưới sẽ cản trở sự phát triển của răng hàm trên, đó chính là nguyên nhân dẫn đến khớp cắn ngược ở trẻ. Khớp cắn ngược cũng có thể là hậu quả của thói quen trượt hàm ra trước của trẻ theo hướng không thuận. Biểu hiện của khớp cắn ngược trẻ em do răng là khuôn mặt lõm hoặc gãy.

• Khớp cắn ngược trẻ em do xương hàm

Sự kém phát triển của xương hàm trên hoặc quá phát xương hàm dưới, thường gặp ở trẻ bị dị tật khe hở vòm miệng, cũng là nguyên nhân của khớp cắn ngược ở trẻ. Dị tật khe hở vòm miệng với sự thiếu hụt kích thước của xương hàm trên theo chiều ngang và chiều trước-sau làm cho răng cửa hàm trên nằm phía trong so với vị trí răng cửa hàm dưới, cản trở chức năng nhai và thẩm mỹ của trẻ.

• Khớp cắn ngược trẻ em do cả răng và xương hàm

Trẻ em có thể gặp tình trạng khớp cắn ngược với nguyên nhân từ cả răng và xương hàm.

Trẻ bị khớp cắn ngược có thể không được phát hiện nếu bỏ sót các dấu hiệu:

• Hàm răng trên không nằm ngoài hàm răng dưới như bình thường, thậm chí hàm răng dưới phủ hoàn toàn lên hàm răng trên, dẫn đến sự mất cân đối giữa hai hàm răng.
• Sự tiếp xúc không chuẩn khít của răng tiền hàm và răng hàm ở 2 hàm răng của trẻ, vòm hàm răng trên quá nhỏ so với vòm hàm răng dưới.
• Khoảng cách giữa nhóm răng cửa và răng nanh ở 2 hàm xa nhau, và khoảng cách này lớn dần khi tình trạng khớp cắn ngược nặng.
• Sự mất cân đối của trán, mũi, cằm, nhất là khi nhìn nghiêng hay nhìn ngang có thể thấy khuôn mặt trẻ bị gãy, cằm nhô ra ngoài. Khi nhìn thẳng có thể thấy đường thẳng nối trán, mũi, cằm bị lệch sang trái hoặc sang phải, thậm chí là bị gãy.
• Các vấn đề răng miệng khác: Một số trẻ phát hiện khớp cắn ngược với biểu hiện đầu tiên là viêm nướu hay gặp vấn đề về ăn nhai.

• Khớp cắn ngược ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng của trẻ

Khớp cắn ngược khiến cho hàm của trẻ bị sai lệch, cắn không khít và ảnh hưởng đến chức năng nhai , đó có thể là lý do khiến trẻ biếng ăn. Thức ăn không được nghiền nát do trẻ gặp vấn đề ăn nhai có thể ảnh hưởng đến sự tiêu hóa thức ăn và lâu dài ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Khớp cắn ngược ở trẻ dẫn dẫn tới rối loạn chuyển động của xương hàm dưới, chuyển động của khớp thái dương hàm do phân bố lực tác động vào răng và xương hàm không đều và có thể gây nên bệnh lý về thái dương hàm sau này.

• Khớp cắn ngược gây mất thẩm mỹ ở trẻ

Khớp cắn ngược ở răng sữa nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn đến khớp cắn ngược ở răng vĩnh viễn, gây mất thẩm mỹ ở trẻ. Tình trạng khớp cắn ngược ngày càng rõ rệt khi trẻ lớn do xương hàm rộng dần, khiến cho khuôn mặt của trẻ bị gãy, mất cân đối, dẫn đến mất tự tin khi giao tiếp.

• Khớp cắn ngược có thể ảnh hưởng tới phát âm của trẻ

Khả năng phát âm của trẻ có thể bị ảnh hưởng khi cấu trúc hàm bị ngược. Trẻ bị khớp cắn ngược lâu dài có thể phát âm không rõ hoặc mắc tật nói ngọng, nói lắp, ảnh hưởng đến giao tiếp của trẻ.

Việc điều chỉnh khớp cắn ngược ở trẻ cần được thực hiện sớm để tránh những tác động xấu về sức khỏe và thẩm mỹ sau này. Nếu để càng lâu thì việc điều trị sẽ trở nên khó khăn và tốn nhiều thời gian hơn, thậm chí phải phẫu thuật đối với các trường hợp khớp cắn ngược do xương mức độ nặng.

Tình trạng khớp cắn ngược đơn giản do răng nếu phát hiện sớm có thể được điều chỉnh bằng chỉnh nha đơn thuần. Độ tuổi chỉnh nha tốt nhất được các nha sĩ khuyến cáo là khoảng 10 - 15 tuổi, đây là lúc răng vĩnh viễn đã mọc và xương hàm đang trong giai đoạn phát triển, răng và xương hàm của trẻ lúc này vẫn còn mềm nên dễ tác động và điều chỉnh cho dù nguyên nhân khớp cắn ngược ở trẻ là do răng hay do xương hàm. Chỉnh nha sớm ở độ tuổi này có thể khắc phục khớp cắn ngược dễ dàng, tiết kiệm chi phí và thời gian.

5.1. Niềng răng

Kỹ thuật chỉnh nha thường được sử dụng để điều trị khớp cắn ngược ở trẻ em là niềng răng, đây là giải pháp giúp chỉnh hai hàm răng cân đối hơn với nhiều ưu điểm:

• Dịch chuyển răng một cách an toàn mà không làm tổn hại chân răng hay xương hàm.
• Hiệu quả cao, sắp xếp răng đúng vị trí trên cung hàm, tính thẩm mỹ cao, đảm bảo chức năng ăn nhai tốt hơn.
• Vật liệu niềng răng an toàn, thân thiện, ít gây kích ứng với môi trường khoang miệng.
• Hiệu quả điều trị vĩnh viễn chỉ với một lần niềng răng, ít khả năng tái phát.

5.2. Niềng răng Invisalign

Với sự phát triển của y học, bên cạnh niềng răng với mắc cài thông thường, kỹ thuật niềng răng Invisalign với tính thẩm mỹ cao, có thể được chỉ định ở các trẻ bị khớp cắn ngược mức độ nhẹ.

Niềng răng Invisalign (niềng răng không mắc cài) sử dụng khay niềng răng trong suốt, giúp trẻ tự tin trong quá trình niềng răng, không phải ngại ngùng như khi niềng răng có mắc cài. Niềng răng Invisalign vẫn đảm bảo hiệu quả điều trị đối với khớp cắn ngược nhẹ, trả lại hàm răng đều đẹp, khỏe mạnh, đảm bảo chức năng ăn nhai cho trẻ.

5.3. Hàm Facemask

Facemask là khí cụ giúp nắn chỉnh xương hàm. Đeo hàm Facemask ngoài mặt và đeo hàm chức năng tháo lắp trong miệng được chỉ định đối với các trường hợp khớp cắn ngược do xương hàm trên kém phát triển mức độ nhẹ, có tác dụng kích thích xương hàm trên phát triển. Tốt nhất nên sử dụng khí cụ này trước độ tuổi dậy thì của trẻ, thường trước 12-13 tuổi. Bệnh nhân sử dụng phương pháp này cần tuyệt đối tuân thủ thời gian đeo khí cụ.

Hàm facemask được chỉ định ở các đối tượng:

• Kém phát triển xương hàm trên theo chiều trước sau
• Sai khớp cắn hạng III do bị thiểu sản xương hàm trên
• Kém phát triển hàm trên do dị tật khe hở môi - vòm miệng.

Có thể phòng tránh khớp cắn ngược ở trẻ nhờ một số biện pháp sau:

• Phụ huynh cần để ý các thói quen xấu trong sinh hoạt hàng ngày của trẻ như mút tay, đẩy lưỡi, trượt hàm, nghiến răng để loại bỏ ngay, nếu không có thể dẫn đến tình trạng khớp cắn ngược.
• Phụ huynh cũng cần chú ý theo dõi lịch thay răng và mọc răng của trẻ, phát hiện sớm các dấu hiệu răng mọc lệch bất thường.
• Khi phát hiện các dấu hiệu khớp cắn bất thường, cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt ngay để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.