Làm thế nào để nhận diện suy hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Phan Thị Cẩm Vân - Bác sĩ sơ sinh - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác đã có kinh nghiệm 07 năm làm Bác sĩ nội trú và Bác sĩ điều trị Nhi - Sơ sinh tại Bệnh viện Trung Ương Huế và Bệnh viện Đại học Y Dược Huế. Đặc biệt, bác có thế mạnh về chăm sóc và điều trị trẻ sơ sinh, hồi sức sơ sinh, bệnh lý về hô hấp, tiêu hóa, truyền nhiễm.

Hội chứng suy hô hấp cấp thường gặp ở trẻ sơ sinh non tháng, số tuần tuổi của trẻ càng thiếu thì nguy cơ này càng tăng cao. Đây là một hội chứng rất nguy hiểm cho tính mạng của trẻ nên cần được chẩn đoán và can thiệp kịp thời. Vậy làm thế nào để nhận diện suy hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh?

Suy hô hấp cấp là do phổi không đảm bảo được chức năng hô hấp cho trẻ, suy hô hấp có thể xảy ra ngay sau sinh hoặc sau vài ngày, vài giờ. Suy hô hấp ở trẻ sơ sinh sẽ làm thiếu oxy cho nhu cầu của các cơ quan đặc biệt là tim, não làm ứ đọng CO2 gây toan hô hấp.

1.1 Hỏi tiền sử

Sinh non:

• Phổi của trẻ sinh non thiếu hoạt chất tạo tính bề mặt, một chất cần thiết cho sự giãn nở và co lại của phổi. Sự thiếu hụt này có thể dẫn đến hiện tượng khó thở và các vấn đề về hô hấp. Tình trạng phổi của trẻ chưa phát triển đầy đủ khi chào đời, dẫn đến thiếu hoạt chất tạo tính bề mặt ( surfactant) gọi là bệnh màng trong.
• Hệ thần kinh chưa hoàn chỉnh có thể dẫn đến cơn ngưng thở.
• Sức đề kháng của trẻ còn yếu dễ bị nhiễm trùng ( viêm phổi).

Sinh ngạt: Trẻ bị ngạt trong quá trình sinh khiến tuần hoàn phổi giảm, dễ nguy cơ hít.

Sinh mổ: Chậm hấp thu dịch phế nang dẫn tới hiện tượng cơn thở nhanh thoáng qua.

Mẹ vỡ ối sớm, sốt trước sinh, dịch ối đục và có mùi hôi: trẻ sinh ra dễ mắc viêm phổi.

Da tẩm nhuộm phân su: dẫn đến trẻ hít phải phân su.

Mẹ mắc bệnh đái tháo đường: dẫn đến ảnh hưởng tới quá trình tổng hợp Surfactant gây ra bệnh màng trong.

Trẻ bị nhiễm lạnh, stress, bệnh lý khác: gây ra tăng tiêu thụ oxy.

1.2. Khám lâm sàng

• Trẻ thở nhanh >=60 lần/phút. Hoặc có cơn ngưng thở >20 giây hoặc <20 giây kèm nhịp tim giảm <100 lần/phút.
• Rút lõm ngực
• Cánh mũi phập phồng
• Thở rên( khi thở ra)
• Tím tái trung tâm
• Đo và theo dõi độ bão hòa oxy trong máu ( SaO2), giúp chỉ định Oxy liệu pháp và sử dụng được lưu lượng oxy tối ưu, là lưu lượng oxy thấp nhất để đạt trị số Sao2 bình thường là 90-96%. Suy hô hấp là SaO2 < 90%.

1.3 Đề nghị xét nghiệm

Bác sĩ có thể đề nghị thực hiện các xét nghiệm để xem đây là do các vấn đề về hô hấp hay là do trẻ bị bệnh nhiễm trùng.

• Phết máu ngoại biên: nếu như nghi nhiễm trùng huyết.
• Xquang tim phổi: giúp phát hiện được các bệnh lý đi kèm hay các nguyên nhân gây suy hô hấp cấp như tràn khí màng phổi, tràn dịch màng phổi, viêm phổi, dị vật đường thở, vị trí đặt nội khí quản đúng hay sai.
• Khí máu động mạch: khi suy hô hấp thất bại với thở oxy.
• Siêu âm tim có thể được thực hiện để xem trẻ có gặp phải các vấn đề nào về tim hay không.

Suy hô hấp ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, có ảnh hưởng lâu dài đến sự phát triển bình thường của trẻ. Trong một số trường hợp, suy hô hấp cũng có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, suy hô hấp gây một số biến chứng như:

• Gây mù mắt
• Nhiễm trùng máu
• Hình thành cục máu đông trong cơ thể
• Trẻ chậm phát triển trí tuệ
• Tích tụ không khí xung quanh phổi và tim
• Xuất huyết não hoặc phổi
• Loạn sản phế quản phổi
• Viêm phổi

Suy hô hấp nặng cũng có thể dẫn đến suy thận và tình trạng các cơ quan khác phát triển không đúng cách. Tùy thuộc vào tình trạng bệnh, các biến chứng gặp phải ở mỗi trẻ sẽ khác nhau. Vì vậy, các bác sĩ sẽ có những phương pháp điều trị tốt nhất cho những biến chứng mà trẻ đang gặp phải.

Điều trị suy hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh được xem là một thách thức lớn bởi vì tình trạng này đòi hỏi trẻ cần phải được theo dõi, chăm sóc liên tục với phương pháp thích hợp. Hiện nay, kỹ thuật bơm Surfactant ít xâm lấn và đang ngày càng được sử dụng rộng rãi để điều trị suy hô hấp ở trẻ sơ sinh.

Kỹ thuật kỹ thuật bơm Surfactant điều trị suy hô hấp ở trẻ sơ sinh đã được triển khai độc lập tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng và Nha Trang từ tháng 4/2019. Với đội ngũ bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm luôn tận tâm trong công việc, cùng với trang thiết bị y tế tiên tiến Vinmec là một lựa chọn uy tín cho bạn.

Là lĩnh vực trọng điểm của hệ thống Y tế Vinmec, Khoa Nhi luôn mang lại sự hài lòng cho Quý khách hàng và được các chuyên gia trong ngành đánh giá cao với:

• Quy tụ đội ngũ y bác sĩ về Nhi khoa: gồm các chuyên gia có trình độ chuyên môn cao (giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ, thạc sĩ), giàu kinh nghiệm, từng công tác tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, 108.. Các bác sĩ đều được đào tạo bài bản, chuyên nghiệp, có tâm - tầm, am hiểu tâm lý trẻ. Bên cạnh các bác sĩ chuyên khoa Nhi trong nước, khoa Nhi còn có sự tham gia của các chuyên gia nước ngoài (Nhật Bản, Singapore, Úc, Mỹ) luôn tiên phong áp dụng những phác đồ điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.
• Dịch vụ toàn diện: Trong lĩnh vực Nhi khoa, Vinmec cung cấp chuỗi các dịch vụ khám - chữa bệnh liên hoàn từ Sơ sinh đến Nhi và Vaccine,... theo tiêu chuẩn Quốc tế để cùng bố mẹ chăm sóc sức khỏe bé từ khi lọt lòng đến tuổi trưởng thành
• Kỹ thuật chuyên sâu: Vinmec đã triển khai thành công nhiều kỹ thuật chuyên sâu giúp việc điều trị các căn bệnh khó trong Nhi khoa hiệu quả hơn: phẫu thuật thần kinh - sọ, ghép tế bào gốc tạo máu trong điều trị ung thư.
• Chăm sóc chuyên nghiệp: Ngoài việc thấu hiểu tâm lý trẻ, Vinmec còn đặc biệt quan tâm đến không gian vui chơi của các bé, giúp các bé vui chơi thoải mái và làm quen với môi trường của bệnh viện, hợp tác điều trị, nâng cao hiệu quả khám chữa bệnh.