Trình tự thay răng sữa ở trẻ em

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng - Thạc sĩ, Bác sĩ Đặng Tiến Đạt - Bác sĩ Răng - Hàm - Mặt - Khoa khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Trẻ em sinh ra thường có 20 chiếc răng sữa, bắt đầu hình thành và mọc qua nướu từ lúc trẻ khoảng 6 tháng. Tất cả các răng sữa sẽ xuất hiện đầy đủ khi trẻ được 2 đến 3 tuổi. Sau đó, đến khoảng 6 tuổi, trẻ lại vào giai đoạn rụng răng với trình tự thay răng sữa bằng răng vĩnh viễn cũng tương tự như khi răng mọc ban đầu.

Quá trình mọc răng bắt đầu từ khoảng 6 tháng tuổi và có thể kéo dài đến khi trẻ 2 - 3 tuổi. Trong giai đoạn này, nướu của trẻ có thể đau và khó chịu. Cha mẹ có thể xoa dịu bằng cách nhẹ nhàng lau nướu bằng khăn ướt lạnh, bằng mặt sau của chiếc thìa lạnh hoặc bằng ngón tay sạch.

Thời gian và trình tự mọc 20 chiếc răng răng sữa như sau:

• Những chiếc răng cửa ở cả hàm trên và hàm dưới là những chiếc răng đầu tiên xuất hiện và sau đó những chiếc răng khác mọc tuần tự di chuyển về phía sau của cung răng. Ngoại lệ có trường hợp răng hàm mọc đầu tiên, thường mọc trước răng nanh.
• Thời điểm những chiếc răng cửa đầu tiên mọc là răng cửa dưới và trên, ở độ tuổi từ 6 đến 12 tháng. Lần mọc tiếp theo là các răng cửa bên trong khoảng 9 - 16 tháng, tiếp theo là các răng hàm đầu tiên từ 13 - 19 tháng. Tiếp theo, các răng nanh sẽ mọc ra từ 16 - 23 tháng. Cuối cùng, từ 23 - 33 tháng, chiếc răng hàm thứ hai mọc lên.

Trẻ em thường bắt đầu độ tuổi thay răng sữa chính thức khi được 6 tuổi, bắt đầu với các răng cửa giữa và tiếp theo khoảng một năm sau đó là các răng cửa bên. Các răng hàm đầu tiên sẽ bị rụng tiếp theo và kế tiếp là các răng nanh dưới. Răng nanh trên, sau đó răng hàm thứ hai trên và dưới sẽ thay sau cùng.

Như vậy, trong quá trình chăm sóc con, cha mẹ cần biết từ khoảng 6 tuổi, răng sữa sẽ bắt đầu lung lay và rụng đi để nhường chỗ cho răng trưởng thành. Lứa tuổi thay răng sữa có thể sớm hơn hoặc muộn hơn 6 tuổi là điều hoàn toàn bình thường đối với trẻ em. Trẻ em gái thường thay răng sớm hơn trẻ em trai. Trình tự thay răng sữa thường bắt đầu từ răng cửa hàm dưới.

Những lúc thay răng sữa có thể làm trẻ đau và lo lắng. Sau đây là những gợi ý dành cho cha mẹ trong giai đoạn này:

• Hãy chia sẻ với con rằng thay răng sữa là một quá trình tự nhiên và những chiếc răng vĩnh viễn mới sẽ mọc vào đúng vị trí của chúng.
• Việc nướu bị mềm và chảy máu một chút là điều bình thường, mặc dù một số trẻ cảm thấy khó chịu hoặc không thoải mái khi mất răng. Cha mẹ có thể nhẹ nhàng xoa bóp nướu cho trẻ bằng ngón tay sạch hoặc khăn mềm ướt để trẻ dễ chịu hơn.
• Đeo vòng hoặc núm vú giả khi mọc răng cho trẻ (nếu được hãy làm lạnh trước khi cho trẻ đeo) giúp trẻ giảm cảm giác khó chịu khi mọc răng. Không tiệt trùng vòng mọc răng bằng nhựa trong nước sôi hoặc nước rửa bát, trừ khi được nhà sản xuất chỉ định. Nhớ kiểm tra thông tin sản phẩm trước khi mua vòng mọc răng. Tránh những loại sử dụng chất làm mềm nhựa được gọi là 'diisononyl phthalate'.
• Lựa chọn bánh quy mọc răng không đường hoặc bánh quy không đường cho trẻ trên 6 tháng như một cách bắt đầu ăn dặm.
• Làm khô nước dãi - vùng da quanh miệng, đặc biệt là vùng cằm để tránh trẻ bị kích ứng. Bạn có thể nhẹ nhàng lau sạch dãi này bằng khăn mềm.
• Dùng thuốc chống viêm hay thuốc giảm đau không kê đơn, như paracetamol hay ibuprofen, để giúp giảm đau khi răng lung lay. Tuy nhiên, cha mẹ hãy hỏi ý kiến nha sĩ hoặc dược sĩ để được tư vấn về loại thuốc giảm đau thích hợp cho trẻ.

Răng vĩnh viễn đã bắt đầu mọc trong hàm khi trẻ mới sinh và tiếp tục sau khi trẻ được sinh ra. Đến tuổi 21, một người sẽ có 32 chiếc răng vĩnh viễn, trong đó có 16 chiếc ở hàm trên và 16 chiếc ở hàm dưới. Trong một số trường hợp, răng hàm thứ ba - thường được gọi là răng khôn - không mọc nên một số người chỉ có 28 chiếc răng vĩnh viễn.

Khi trẻ được 6 tuổi, bốn chiếc răng hàm vĩnh viễn đầu tiên mọc lên phía sau răng sữa của trẻ. Các răng vĩnh viễn khác, như răng cửa, răng nanh và răng tiền hàm, mọc vào các khoảng trống trong nướu khi trẻ tới tuổi thay răng sữa.

So với răng sữa, thời gian mọc răng vĩnh viễn có thể khác nhau. Nói chung, thứ tự và mốc thời gian cụ thể cho từng loại răng vĩnh viễn là:

• Răng hàm đầu tiên mọc lúc trẻ 6 đến 7 tuổi
• Răng cửa trung tâm mọc lúc trẻ 6 đến 8 tuổi
• Răng cửa bên mọc lúc trẻ 7 đến 8 tuổi
• Răng nanh mọc lúc trẻ 9 đến 13 tuổi
• Răng hàm thứ hai mọc lúc trẻ 11 đến 13 tuổi.
• Răng hàm thứ ba (răng khôn) mọc lúc 17 đến 21 tuổi, nếu có.

Tóm lại, răng sữa quan trọng đối với trẻ sơ sinh và trẻ mới biết đi, cũng như răng vĩnh viễn đối với trẻ lớn hơn và người lớn. Răng sữa này không chỉ giúp ích cho đứa trẻ về phát triển lời nói, cách ăn uống và cả ngoại hình; mà còn hướng dẫn những chiếc răng vĩnh viễn sắp mọc bên dưới, sẵn sàng rụng đi khi trẻ đến độ tuổi thay răng sữa. Theo đó, biết được trẻ mấy tuổi thay răng sữa cũng như thứ tự thay răng sữa sẽ giúp cha mẹ chăm sóc hàm răng cho trẻ tốt hơn, đặt nền tảng cho hàm răng vĩnh viễn đều đẹp sau này. Hơn nữa, trình tự thay răng sữa cũng giúp cha mẹ chủ động trong quyết định lưu trữ tế bào gốc từ răng sữa sau khi nhổ cho con. Chính quyết định này sẽ đem đến nguồn cung cấp tế bào gốc dồi dào, kế thừa những tiến bộ về tiềm năng chữa khỏi nhiều loại bệnh và tình trạng y tế mà trước đây được cho là “không thể chữa khỏi” với liệu pháp tế bào gốc như bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson, chấn thương tủy sống, bệnh tiểu đường loại 1, chứng loạn dưỡng cơ,... nếu chẳng may mắc phải trong tương lai.

Nguồn tham khảo: mouthhealthy.org; www.munroesdental.com; www.betterhealth.vic.gov.au