Phụ nữ, nội tiết tố và các vấn đề về rối loạn giấc ngủ

Ngày nay, phụ nữ thường gặp một số vấn đề liên quan đến giấc ngủ như ngủ không đủ giấc hay có cảm giác buồn ngủ vào ban ngày. Một trong những nguyên nhân phổ biến chính là nội tiết tố nữ đã thay đổi và làm phá vỡ giấc ngủ. Thêm vào đó, khi bị thiếu ngủ, tình trạng này lại ảnh hưởng trở lại những nội tiết tố và tạo thành 1 vòng luẩn quẩn.

Khi lượng nội tiết tố nữ tăng lên hay giảm xuống, chẳng hạn như trong thời gian hành kinh, hay trong và sau khi mang thai, đặc biệt là trong thời kỳ mãn kinh thì có thể người phụ nữ sẽ rất dễ rơi vào những trạng thái rối loạn giấc ngủ. Khi thời kỳ mãn kinh đến gần, những thay đổi về hormone trong cơ thể thường ảnh hưởng đến giấc ngủ nhiều hơn so với những giai đoạn khác. Một số nhà khoa học đã cho rằng sự thiếu hụt nội tiết tố nữ, đặc biệt là hormone Estrogen đã gây ra sự ảnh hưởng rất lớn đối với chất lượng giấc ngủ của người phụ nữ.

Trên thực tế thì lượng hormone này đã giảm từ rất lâu trước khi người phụ nữ bước vào thời kỳ mãn kinh với những dấu hiệu như hội chứng Hot Flashes – những cơn bốc hỏa và sự cáu gắt đã xảy ra rất thường xuyên và liên tục trong giai đoạn này. Vì vậy, sự mất ngủ cũng có thể xảy ra trong thời kỳ tiền mãn kinh, với số liệu thống kê là 2/3 phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh đã gặp phải chứng mất ngủ vì giảm lượng hormone Estrogen.

Những nghiên cứu khác về giấc ngủ cũng cho rằng phụ nữ dễ bị mất ngủ hơn vào khoảng nửa đầu của giấc ngủ buổi đêm vì những triệu chứng của Hot Flashes. Ngược lại khoảng thời gian sau của buổi đêm thì người phụ nữ dễ kiểm soát được những cơn nóng giận của mình hơn nên khả năng mất ngủ cũng thấp hơn. Một khi đã thực sự bước vào thời kỳ mãn kinh khi được bác sĩ chẩn đoán nếu mất kinh khoảng 1 năm trước đó thì tình trạng mất ngủ sẽ bắt đầu diễn ra, cùng với những dấu hiệu của cáu gắt, nóng giận khiến những bệnh nhân này rất khó khăn để đối mặt với chúng trong nhiều năm.

Để xử lý tình trạng mất ngủ ở phụ nữ mãn kinh thì cần đến những cơ sở y tế có chuyên môn để xác định những nguồn căn của những rối loạn giấc ngủ của bản thân. Sự thiếu ngủ và thức giấc vào ban đêm có thể do rất nhiều yếu tố gây ra, và nội tiết tố nữ chỉ là một trong số đó.

Giải pháp đầu tiên được lựa chọn đó là liệu pháp hỗ trợ hormone, với rất nhiều nghiên cứu đã cho thấy rằng những triệu chứng của mãn kinh gây mất ngủ thường giảm đi một cách đáng kể khi thực hiện phương pháp hỗ trợ nội tiết tố nữ này.

Ngoài ra, những phương pháp tác động đến tâm trí và thể chất như biện pháp tưởng tượng có hướng dẫn, điều khiển hơi thở và luyện tập yoga cũng được đề xuất để giải quyết tình trạng bệnh lý này với rất nhiều ưu điểm khác nhau mà không gây ra bất cứ tác dụng phụ nào cho người thực hiện.

Bệnh nhân cũng có thể từng bước giảm đi những ảnh hưởng của hội chứng cơn bốc hỏa Hot Flashes bằng cách giữ nhiệt độ trong phòng thấp hơn, mang nhiều lớp quần áo khi đi ngủ,... cũng giúp người phụ nữ ít bị ảnh hưởng hơn do những tác động của hội chứng này gây ra, từ đó sẽ có những giấc ngủ thoải mái hơn.

Một số phụ nữ cho rằng những rối loạn về giấc ngủ mà họ gặp phải trong quá trình mang thai là để chuẩn bị cho quá trình sinh đẻ sắp tới. Tuy nhiên, tình trạng rối loạn giấc ngủ trong thai kỳ và cả sau quá trình sinh con để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng với sức khỏe của người phụ nữ, vì vậy không nên chủ quan trước hiện tượng này. Ngủ quá ít có thể gây hại cho cả sức khỏe của người mẹ và sự phát triển của em bé, khiến người phụ nữ có cảm giác bực bội và dễ bị ốm.

Thật khó để có thể xác định một cách chính xác những vấn đề về giấc ngủ liên quan đến thai nghén là do nguyên nhân thay đổi nội tiết tố nữ vì bên cạnh việc thay đổi hormone thì những vấn đề như đi tiểu liên tục, ngực mềm, bụng trở nên to hơn trong quá trình mang thai,... cũng có thể khiến chất lượng giấc ngủ bị giảm đi. Hậu quả của quá trình này đó là những phụ nữ mang thai hay bị rối loạn giấc ngủ sẽ có nguy cơ trầm cảm sau sinh cao hơn so với những phụ nữ khác.

Một vài cách có thể giúp mẹ bầu có thể ngủ ngon hơn trong quá trình mang thai đó là:

• Ngừng tập thể dục trong 1 – 2 giờ trước khi đi ngủ.
• Uống một vài thức uống nhẹ nhàng vào buổi tối, như sữa ấm hay trà dịu nhẹ.
• Giữ nhiệt độ phòng ngủ ở mức vừa phải, có thể thấp hơn so với bình thường vì như phụ nữ mãn kinh, phụ nữ đang mang thai thường cảm thấy nhiệt độ cơ thể tăng lên so với thường ngày.
• Nếu sản phụ bị nghẹt mũi trong thời gian mang thai do cơ thể tiết nhiều chất nhầy hơn thì có thể áp dụng biện pháp dùng bình rửa mũi để làm thông thoáng mũi, giảm bớt cảm giác khó chịu.

Có 1 sự chuyển đổi hormone rất rõ rệt xảy ra sau khi người phụ nữ trải qua thời kỳ sinh đẻ, vì vậy đây là giai đoạn mà người phụ nữ gặp phải rất nhiều khó khăn trong việc phải thích nghi với tình trạng mất ngủ. Rối loạn giấc ngủ sau sinh kết hợp với việc chăm sóc cho trẻ sơ sinh và phải học cách nuôi dưỡng đứa trẻ bao gồm cho con bú và vô số những kỹ năng khác có thể gây nhiều ảnh hưởng đến tâm lý của người mẹ.

Vì thiếu ngủ có thể gây ra những nguy cơ trầm cảm sau sinh nên thuốc chống trầm cảm có thể là một biện pháp điều trị tình trạng này. Estrogen liều thấp có thể giúp cải thiện rối loạn, và loại hormone này thường không có ảnh hưởng gì đến việc tiết sữa và cho con bú. Nồng độ hormone Estrogen trong cơ thể thấp tạo ra những rối loạn giấc ngủ đối với phụ nữ sau sinh có liên hệ mật thiết với trầm cảm. Đôi khi với chỉ 1 lượng rất nhỏ hormone cũng có thể gây ra tình trạng này.

Đối với đại đa số mọi người thì chu kỳ kinh nguyệt thường diễn ra một cách đều đặn và tương ứng với những hoạt động của nội tiết tố nữ có thể đoán trước được. Với những phụ nữ trẻ tuổi thì sự dao động và thay đổi của hormone Estrogen và Progesterone dường như là rất hiếm nên tình trạng mất ngủ cũng ít có khả năng xảy ra. Một số khác lại mắc phải hội chứng tiền kinh nguyệt, trong đó có dấu hiệu mất ngủ.

Để kiểm soát tình trạng này thì liệu pháp dùng thuốc tránh thai để điều chỉnh nội tiết tố được xem như là một lựa chọn đầu tay. Với những phụ nữ không có ý định mang thai và sinh con thì việc sử dụng thuốc tránh thai có thể giúp điều chỉnh nồng độ hormone về trạng thái ổn định hơn. Các phương pháp điều trị khác có thể áp dụng đó là liệu pháp tâm trí – thể chất như tập yoga, tưởng tượng bằng hình ảnh có hướng dẫn, kỹ thuật thở cũng như là những chiến lược liên quan đến vệ sinh giấc ngủ cũng được đề nghị để phụ nữ giải quyết được những tình trạng rối loạn giấc ngủ trong những giai đoạn khác nhau.

Mất ngủ ở phụ nữ mãn kinh đã và đang trở thành một vấn đề phổ biến ở bất cứ quốc gia nào, mặc dù những triệu chứng khá đơn giản nhưng không nên có tâm lý chủ quan và bỏ qua tình trạng rối loạn này. Mãn kinh gây mất ngủ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của người phụ nữ và chất lượng sống của họ, vì vậy cần được điều trị sớm nhất có thể.