Nguyên nhân gây vỡ tử cung trong thai kỳ

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Lê Thị Phương - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Vỡ tử cung là một biến chứng thai sản nghiêm trọng, có khả năng cao gây tử vong cho sản phụ và thai nhi. Hiện tượng này xảy ra chủ yếu do mang thai ngoài tử cung, chuyển dạ, chấn thương và thai làm tổ gần vết mổ đẻ.

Vỡ tử cung là một tai biến sản khoa nguy hiểm, có khả năng gây tử vong cho sản phụ và thai nhi. Hiện tượng này xảy ra trong thời kỳ mang thai, đặc biệt là trong giai đoạn chuyển dạ.

Hiện nay, nhiều thiết bị hiện đại được áp dụng vào ngành y đã mang lại nhiều hiệu quả cao trong việc phát hiện thai ngoài tử cung và các trường hợp dọa sẩy thai có khả năng gây vỡ tử cung. Từ đó, hạn chế các tai biến nghiêm trọng xảy ra do không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

2.1 Thai ngoài tử cung

Mang thai ngoài tử cung là một trong những nguyên nhân chính gây vỡ tử cung. Khi kích thước của bào thai lớn dần sẽ làm căng giãn các cơ tại vị trí làm tổ như vòi tử cung, buồng trứng, ổ bụng,... vượt quá sức chứa của các cơ quan này sẽ gây ra vỡ. Do cấu trúc của các cơ quan này mỏng và không đàn hồi mạnh như tử cung nên chúng không phải là môi trường phù hợp cho việc làm tổ và phát triển của thai nhi. Theo thời gian khi kích thước thai nhi tăng lên sẽ gây vỡ tử cung. Do đó, chẩn đoán và điều trị sớm thai ngoài tử cung giúp hạn chế nguy cơ vỡ tử cung gây nguy hiểm đến tính mạng của thai phụ.

2.2 Chuyển dạ

Chuyển dạ cũng là nguyên nhân gây vỡ tử cung. Trong quá trình chuyển dạ, tử cung co bóp mạnh nhằm đẩy thai nhi xuống và làm cổ tử cung mở rộng hơn, chuẩn bị cho giai đoạn sinh con. Việc tăng kích thích co bóp bằng thuốc oxitoxin không đúng liều là yếu tố chính gây nguy hiểm trong quá trình chuyển dạ. Vì thuốc có thể làm tăng kích thích co bóp, việc bị kích thích quá mạnh có thể vượt ngưỡng chịu đựng của tử cung gây vỡ tử cung.

2.3 Chấn thương vùng bụng

Chấn thương vùng bụng khi kích thước thai nhi còn nhỏ có thể gây dọa sẩy và sẩy thai. Tuy nhiên, khi kích thước thai nhi đã lớn thì một sang chấn mạnh có thể gây áp lực lớn lên tử cung, chèn ép mạnh và vỡ tử cung trong giây lát. Do đó, phụ nữ trong thời kỳ mang thai nên chú ý việc di chuyển trong nhà, nơi làm việc và khi di chuyển trên các phương tiện giao thông nhằm tránh nguy cơ đáng tiếc xảy ra.

2.4 Vỡ tử cung tại vết mổ cũ

Vỡ tử cung tại vết mổ cũ gặp ở những phụ nữ có tiền sử sinh con bằng phương pháp mổ đẻ hoặc đã thực hiện các phẫu thuật khác tại tử cung. Vết mổ cũ là vị trí tạo mô sẹo, ít đàn hồi hơn các lớp mô cơ bình thường khác, dễ bị nứt chỉ khi có tác động mạnh. Do đó, việc thai nhi kích thước lớn hơn có thể gây ra áp lực quá mức tới vị trí tử cung tại vết mổ cũ, gây rách da theo vết mổ dẫn đến vỡ tử cung. Đối với các trường hợp vị trí thai làm tổ gần vết mổ cũ còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ cao hơn. Do đó, việc xét nghiệm siêu âm qua thăm khám sức khỏe định kỳ là việc làm quan trọng giúp xác định vị trí thai bất thường và xử lý nhanh chóng đối với các trường hợp mang thai gần vị trí mổ cũ.

3.1 Vỡ tử cung trong thời kỳ thai nghén

Vỡ tử cung trong thời kỳ thai nghén chủ yếu xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như chửa ngoài tử cung, chấn thương hoặc mang thai tại vết mổ cũ. Triệu chứng điển hình của vỡ tử cung trong thời kỳ thai nghén bao gồm:

• Choáng nhẹ hoặc nặng do mất máu
• Có điểm đau chói khi sờ vào vùng hố chậu
• Âm đạo ra máu đỏ
• Sờ thấy thai nhi ở vị trí bất thường

3.2 Vỡ tử cung trong giai đoạn chuyển dạ

Các triệu chứng dọa vỡ tử cung trong giai đoạn chuyển dạ bao gồm:

• Sản phụ đau nhiều do cơn co tử cung mạnh và liên tục
• Thăm âm đạo có dấu hiệu đẻ khó (bất tương xứng thai- khung chậu, ngôi bất thường, u tiền đạo)
• Khám thai nhi thấy có dấu hiệu tim thai nhanh, chậm hoặc không đều

Theo thời gian nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, triệu chứng sẽ trở nên nặng nề và gây ra nhiều mối nguy hiểm hơn như:

• Cơn đau dữ dội, đau chói đột ngột rồi bớt đau dần
• Dấu hiệu choáng: Mặt tái nhợt, vã mồ hôi, mạch nhanh, huyết áp tụt và ngất đi
• Bụng chướng, nắn đau
• Sờ thấy phần thai ngay dưới da bụng
• Tim thai không còn hoạt động nữa

4.1 Dọa vỡ tử cung

• Thiết lập đường truyền tĩnh mạch cho bệnh nhân
• Truyền dung dịch NaCl 0,9% hoặc dung dịch Ringer Lactat
• Đặt thông tiểu cho thai phụ
• Tiến hành mổ cấp cứu lấy thai

4.2 Vỡ tử cung

Hồi sức tích cực cho người bệnh, bao gồm:

Theo dõi dấu hiệu sinh tồn:

• Cho người bệnh nằm đầu thấp, ủ ấm và thở oxy
• Bù khối lượng tuần hoàn bằng cách bù vào các dung dịch đẳng trương như NaCl 0,9%, Ringer Lactat hoặc truyền máu và các dung dịch cao phân tử Gelafuldin, Heasteril tùy vào tình trạng của người bệnh.
• Tiêm kháng sinh liều cao
• Thực hiện thông tiểu và theo dõi lượng nước tiểu

Thực hiện mổ cấp cứu lấy thai và xử trí tử cung:

• Bảo tồn tử cung trong trường hợp thai phụ < 40 tuổi, < 2 con, có vết nứt hoặc vỡ tử cung đơn giản và chưa có dấu hiệu nhiễm trùng
• Cắt tử cung toàn phần trong trường hợp bệnh nhân choáng nặng, có nhiễm trùng, vết vỡ tử cung phức tạp, những người đã sinh đủ 2 con trở lên.

• Những đối tượng có nguy cơ vỡ tử cung cao hơn như mổ đẻ, sinh đẻ nhiều lần, bất tương xứng thai - khung chậu.
• Theo dõi sát các cơn gò với monitor sản khoa của thai phụ trong giai đoạn chuyển dạ
• Phát hiện sớm các trường hợp sinh khó và chỉ định mổ lấy thai trước giai đoạn chuyển dạ
• Sử dụng thuốc tăng cơn co tử cung đúng chỉ định và liều lượng

Tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện có dịch vụ thai sản trọn gói như một giải pháp giúp mẹ bầu an tâm vì đã có sự đồng hành của đội ngũ y bác sĩ trong suốt thai kỳ. Khi lựa chọn Thai sản trọn gói, thai phụ được:

• Quá trình mang thai được theo dõi bởi đội ngũ bác sĩ giàu chuyên môn
• Thăm khám đều đặn, phát hiện sớm các vấn đề bất thường
• Thai sản trọn gói giúp thuận tiện cho quá trình sinh đẻ
• Trẻ sơ sinh được chăm sóc toàn diện.