Xét nghiệm đánh giá giảm dự trữ buồng trứng (AMH thấp)

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Xuyến - Bác sĩ lâm sàng - Trung tâm Hỗ trợ sinh sản - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Xét nghiệm AMH là khâu quan trọng để đánh giá khả năng sinh sản của một người phụ nữ ở thời điểm hiện tại và tương lai. Khi nồng độ AMH thấp báo hiệu khả năng dự trữ buồng trứng thấp, cần kết hợp thêm nhiều biện pháp để cải thiện và kích thích buồng trứng phù hợp.

AMH (tên viết tắt là Anti - Mullerian Hormone) là loại hormon được tiết trực tiếp từ tế bào hạt của nang buồng trứng, cho biết số nang noãn non hiện có trong buồng trứng người phụ nữ. Các đặc điểm của chỉ số AMH - Chỉ số đánh giá dự trữ buồng trứng.:

• Đạt chỉ số cao nhất khi 25 tuổi và có xu hướng giảm dần theo độ tuổi;
• Không bị dao động cả trong chu kỳ kinh nguyệt;
• Là yếu tố đánh giá dự trữ buồng trứng, dự đoán khả năng sinh sản của người phụ nữ trong hiện tại và tương lai.

Ở phụ nữ, khả năng dự trữ buồng trứng càng tốt thì khả năng sinh sản càng tốt. Xét nghiệm đánh giá dự trữ buồng trứng thấp AMH là khâu quan trọng để đánh giá khả năng sinh sản của phụ nữ, nhất là với những ai có ý định thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm IVF.

Xét nghiệm đánh giá dự trữ buồng trứng thấp AMH mang lại những giá trị sau:

• Theo dõi tình trạng lão hóa buồng trứng: Giúp dự đoán số noãn còn lại trong buồng trứng, từ đó dự đoán khả ăng sinh sản và tuổi mãn kinh của người phụ nữ.
• Tiên lượng khả năng sinh sản phụ nữ: Chỉ số AMH tương quan trực tiếp với số lượng nang trứng, do vậy độ tuổi, nồng độ AMH giảm dần theo tuổi với tốc độ khác nhau ở mỗi người phụ nữ. Vì thế, xét nghiệm AMH có thể giúp bác sĩ tiên lượng khả năng mang thai và đánh giá tốc độ suy giảm chức năng của buồng trứng. Từ đó có thể tư vấn thời điểm và phương pháp thích hợp để người phụ nữ có thể mang thai tự nhiên hay lựa chọn can thiệp sinh sản.
• Tiên lượng tuổi mãn kinh: Những người mãn kinh hoặc suy buồng trứng sớm sẽ có nồng độ AMH giảm sớm. Việc tiên lượng sự khởi phát của hiện tượng mãn kinh ở phụ nữ và chủ động dùng hormon thay thế sẽ giảm nguy cơ loãng xương và các bệnh do mãn kinh sớm ở phụ nữ.
• Dự đoán chức năng buồng trứng suy giảm sau điều trị ung thư, phẫu thuật: Các phẫu thuật trên buồng trứng như đốt điện cầm máu, cắt, bóc tách trên buồng trứng cũng có thể làm giảm lượng nang noãn.

Xét nghiệm AMH được đánh giá là xét nghiệm đáng tin cậy, giúp phát hiện sớm các tổn thương ở mô buồng trứng khi điều trị ung thư hoặc sau phẫu thuật. Đến nay y học vẫn chưa có biện pháp phục hồi khả năng dự trữ buồng trứng thấp khi nồng độ AMH thấp, giảm nhiều sau phẫu thuật. Tuy nhiên việc biết được thông tin dự trữ buồng trứng thấp vẫn có thể giúp bệnh nhân có những lựa chọn, chiến lược điều trị thích hợp để có con.

Theo đó, phụ nữ cần làm xét nghiệm AMH khi:

• Buồng trứng đa nang;
• Suy buồng trứng sớm;
• Vô sinh nguyên phát, vô sinh thứ phát;
• Tiên lượng mãn kinh;
• Rối loạn kinh nguyệt (kinh ít, kinh thưa, vô kinh nguyên phát, vô kinh thứ phát...);
• Theo dõi quá trình điều trị vô sinh.

Các yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ AMH bao gồm:

• Tuổi tác, di truyền
• Do cơ địa, chủng tộc;
• Sinh hoạt không lành mạnh (uống rượu, hút thuốc; sử dụng các chất kích thích, hay thức khuya, thường căng thẳng, stress)
• Tình trạng béo phì;
• Buồng trứng đa nang;
• Lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng
• Dùng thuốc tránh thai thường xuyên;
• Hóa trị, xạ trị;
• Đã phẫu thuật sinh sản như: cắt buồng trứng, bóc u buồng trứng, mang thai ngoài tử cung, u lạc nội mạc tử cung, các phẫu thuật khác vùng tiểu khung...

4.1. Chỉ số AMH bình thường

Tuy nồng độ AMH không thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt nhưng vẫn bị tác động bởi độ tuổi hoặc các yếu tố bệnh lý, sinh hoạt, stress.

Ở những phụ nữ khỏe mạnh và <38 tuổi, chỉ số AMH bình thường dao động từ 1.25 – 4.74 ng/ml. Đây được coi là mức điều kiện tốt để đáp ứng với các phương pháp hỗ trợ sinh sản, kích thích buồng trứng.

4.2. Chỉ số AMH thấp

• Chỉ số AMH từ 1,0-1,25 ng/ml thể hiện khả năng dự trữ buồng trứng suy giảm, tuy nhiên vẫn có cơ hội mang thai (dù khó khăn).
• Chỉ số AMH thấp: <1 ng/ml thì hầu hết các trường hợp tiên lượng là rất khó mang thai.
• Chỉ số AMH cực thấp (<0,5ng/ml) đánh giá dự trữ buồng trứng thấp, hai buồng trứng đã teo nhỏ và không tìm thấy trên siêu âm, khả năng thụ thai khó khăn. Những trường hợp này thường có chỉ định xin trứng để mang thai.

4.3. Chỉ số AMH cao

Trong trường hợp thụ tinh trong ống nghiệm IVF, phụ nữ có nồng độ AMH cao thường có khả năng đáp ứng với kích thích buồng trứng tốt và số lượng trứng chọc hút được cũng nhiều hơn. Khi chọc hút được nhiều trứng, khả năng chọn lựa được phôi tốt để chuyển vào tử cung cao hơn nên tỷ lệ thụ tinh thành công cũng lớn hơn.

Nếu chỉ số AMH cao và quá cao (>10 ng/ml), thường xảy ra ở phụ nữ bị buồng trứng đa nang có thể dẫn đến nguy cơ bị quá kích buồng trứng, và giảm hiệu quả của quá trình thụ tinh trong ống nghiệm IVF.

Nói chung, nồng độ AMH quá thấp hoặc quá cao có thể khiến bệnh nhân gặp các bất lợi khi làm thụ tinh trong ống nghiệm IVF.

Phụ nữ có chỉ số AMH thấp ngoài khả năng dự trữ buồng trứng suy giảm thì họ cũng có đáp ứng kém với thuốc kích thích buồng trứng. Do đó, bác sĩ sẽ phải sử dụng phác đồ điều trị đặc biệt gồm nhiều loại thuốc hoặc liều cao để kích thích buồng trứng để thu được số nang noãn mong đợi. Với trường hợp này, cơ hội đậu thai thường thấp hơn những người có chỉ số AMH bình thường. Tuy nhiên không phải trường hợp nào cũng có đáp ứng kích thích buồng trứng giống nhau.

Chỉ số AMH đóng vai trò quan trọng nhưng không phải là tất cả để đánh giá khả năng thành công của một ca IVF. Bởi chỉ số này chỉ mới đánh giá dự trữ buồng trứng trong cơ thể người phụ nữ chứ chưa phản ánh được chất lượng của buồng trứng. Do đó các bác sĩ cần phải kết hợp thêm siêu âm, xét nghiệm, kiểm tra chuyên sâu khác để có cái nhìn đầy đủ và chính xác nhất về tỷ lệ thành công cho một ca thụ tinh trong ống nghiệm IVF.