Sốt xuất huyết nặng có thể đe dọa tính mạng trong vòng vài giờ, cần nhập viện kịp thời

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng

Các triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết có thể trở nên nghiêm trọng trong vòng vài giờ, trong đó sốt xuất huyết nặng là một tình trạng y tế cần được can thiệp cấp cứu và nhập viện theo dõi vì có nguy cơ khiến bệnh nhân tử vong.

Sốt xuất huyết nặng là một tình trạng bệnh nghiêm trọng có thể dẫn đến sốc sốt xuất huyết, xuất huyết nội tạng và thậm chí tử vong. Nhiễm các loại huyết thanh khác nhau của virus làm tăng nguy cơ phát triển sốt xuất huyết nặng.

Cứ 1 trong 4 người bị nhiễm virus sốt xuất huyết sẽ xuất hiện các triệu chứng tương tự như bệnh nhiễm virus thông thường khác. Cứ khoảng 20 người mắc bệnh sốt xuất huyết thì sẽ có 1 bệnh nhân bị sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo. Những trường hợp bệnh diễn tiến thành biến chứng sốt xuất huyết nặng có nguy cơ đe dọa tính mạng bệnh nhân trong vòng vài giờ, do đó cần phải nhập viện điều trị kịp thời.

Bệnh nhân có nhiều khả năng bị sốt xuất huyết nặng tùy vào type virus mà bệnh nhân mắc phải (trong sốt xuất huyết Dengue thì nhiễm Dengue-2 nặng hơn so với các type còn lại). Trong đó, sốt xuất huyết ở trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai, người lớn tuổi có bệnh lý kèm theo thường là nhóm đối tượng có nguy cơ cao diễn tiến thành sốt xuất huyết nặng.

Sốt xuất huyết nặng được công nhận lần đầu tiên vào những năm 1950 trong dịch bệnh sốt xuất huyết ở Philippines và Thái Lan. Ngày nay, sốt xuất huyết nặng ảnh hưởng đến hầu hết các nước châu Á và châu Mỹ Latinh, trở thành nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ em và người lớn ở những khu vực này gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng cần nhập viện và thậm chí là tử vong.

Hiện nay hầu như tất cả các khu vực trên thế giới đều trải qua dịch bệnh sốt xuất huyết nặng, trong đó Đông Nam Á và một số vùng khác được cho là bị ảnh hưởng nghiêm trọng nhất. Dựa trên dữ liệu chính thức do các quốc gia thành viên báo cáo, có hơn 3,34 triệu trường hợp mắc sốt xuất huyết nặng vào năm 2016 và con số này tiếp tục tăng. Chỉ tính riêng ở châu Mỹ, bệnh sốt xuất huyết nghiêm trọng đã khiến 1181 người tử vong vào năm 2015.

Sau khi giảm số lượng các trường hợp mắc sốt xuất huyết vào thời kỳ bùng phát dịch Zika (năm 2017 - 2018), con số ca bệnh lại tăng mạnh vào năm 2019 ở khu vực Tây Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam. Ước tính có khoảng 500 ngàn người mắc sốt xuất huyết nặng phải nhập viện mỗi năm với tỷ lệ tử vong là 2,5%.

Sốt xuất huyết là một bệnh nghiêm trọng ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người lớn, nhưng hiếm khi gây tử vong. Các dấu hiệu nghi ngờ bệnh sốt xuất huyết thường là sốt cao (40°C) kèm theo 2 trong số các triệu chứng sau: nhức đầu dữ dội, đau sau mắt, đau cơ và khớp, buồn nôn, nôn, sưng hạch hoặc nổi mẩn. Các triệu chứng này thường kéo dài 2 - 7 ngày, trước đó là thời gian ủ bệnh từ 4 - 10 ngày sau khi bị muỗi vằn tấn công.

Các dấu hiệu cảnh báo sốt xuất huyết nặng thường bắt đầu xuất hiện từ 3 - 7 ngày sau khi khởi phát bệnh. Nếu bạn hoặc các thành viên gia đình có sốt kèm bất kỳ triệu chứng nào sau đây, cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu và theo dõi kịp thời:

• Đau bụng dữ dội hoặc đau cơ;
• Nôn mửa liên tục (ít nhất 3 lần trong vòng 1 giờ).
• Chảy máu mũi hoặc chảy máu chân răng;
• Nôn ra máu, hoặc có máu trong phân;
• Thở nhanh, khó thở.
• Cảm thấy mệt mỏi nhiều, vật vã, lừ đừ, li bì.

Mặc dù đến nay vẫn chưa có biện pháp điều trị cụ thể cho bệnh sốt xuất huyết hay sốt xuất huyết nặng, nhưng việc phát hiện sớm và tiếp cận chăm sóc y tế đúng cách sẽ làm giảm tỷ lệ tử vong xuống rất thấp, chỉ còn dưới 1%.

Sốt xuất huyết biến chứng có nguy cơ gây tử vong là do:

• Thoát huyết tương do tăng tính thấm thành mạch (gây tụt huyết áp).
• Tràn dịch đa màng : màng bụng, màng phổi, tim,...;
• Suy hô hấp cấp do dịch màng phổi, mô kẽ.
• Xuất huyết nghiêm trọng : chảy máu mũi không cầm, xuất huyết âm đạo, xuất huyết trong cơ và phần mềm; xuất huyết tiêu hóa và nội tạng (phổi, não, gan, lách, thận).
• Suy đa phủ tạng : tim, gan, thận, rối loạn tri giác do xuất huyết não,....

Đối với sốt xuất huyết nặng, sự chăm sóc y tế của các bác sĩ và y tá có kinh nghiệm sẽ ảnh hưởng lớn đến quá trình tiến triển của bệnh, có thể cứu sống bệnh nhân và giảm tỷ lệ tử vong từ hơn 20% xuống dưới 1%. Việc duy trì thể tích dịch đủ và hợp lý trong cơ thể người bệnh đóng vai trò rất quan trọng khi chăm sóc người bị sốt xuất huyết nặng.

Sốt xuất huyết nặng là tình trạng cần được cấp cứu và chăm sóc y tế ngay lập tức hoặc nhập viện theo dõi. Không có cách điều trị đặc hiệu cho bệnh sốt xuất huyết nói chung và sốt xuất huyết biến chứng nói riêng; chủ yếu điều trị hỗ trợ và điều trị triệu chứng. Từ 24 - 48 giờ tiếp theo của giai đoạn sốc sốt xuất huyết là quan trọng, có thể gây nguy hiểm tính mạng thậm chí tử vong. Vì vậy việc chăm sóc y tế đúng cách là rất cần thiết để tránh các biến chứng và giảm thiểu nguy cơ tử vong.

Nguồn tham khảo: Cdc.gov và Who.int