Amidan quá phát gây tắc nghẽn đường hô hấp trên

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Trần Minh Tuấn - Bác sĩ Tai mũi họng - Phẫu thuật đầu cổ - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Viêm amidan sẽ khiến amidan sưng to, có thể làm tắc nghẽn đường hô hấp trên, khiến cho việc hô hấp gặp nhiều khó khăn, từ đó ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bạn.

Viêm amidan quá phát là tình trạng của amidan bị viêm cấp tính nhưng không được điều trị kịp thời và đúng cách dẫn tới amidan bị viêm mãn tính quá phát. Bệnh tái phát nhiều lần và kéo dài làm cho amidan sưng phồng hơn so với cấu trúc cơ bản.

Bệnh viêm amidan quá phát có thể gặp ở nhiều đối tượng khác nhau từ trẻ em tới người lớn. Tình trạng này cũng có thể xuất hiện ở một bên hoặc cả hai bên amidan nên còn được gọi là viêm amidan quá phát một bên hoặc hai bên.

Các triệu chứng của viêm amidan quá phát bao gồm:

• Amidan bị viêm sưng to như hai hạt hạnh nhân ở 2 bên thành họng lấn vào trong làm hẹp khoang họng, trụ trước đỏ.
• Đau rát họng, cảm giác khó chịu như có vật ở bên trong.
• Amidan sưng to làm tắc nghẽn đường hô hấp trên gây ra ngủ ngáy, ngủ không yên giấc, thậm chí có thể có những cơn ngưng thở trong lúc ngủ, đồng thời làm cho việc phát âm bất thường, khó nuốt, chậm phát triển thể chất.
• Amidan sưng quá to sẽ làm trẻ khó ăn, ăn chậm hoặc trẻ bỏ ăn khiến cho cơ thể mệt mỏi. Trẻ thường sẽ bị ho khan kéo dài, hay ho về đêm, hơi thở có mùi hôi.

• Do vi khuẩn, virus tấn công: Một số loại vi khuẩn hay vi rút có khả năng tấn công và gây bệnh viêm amidan quá phát như: Adenoviruses, virus Parainfluenza, liên cầu khuẩn, virus Parainfluenzae,...
• Do cấu tạo amidan: Cấu trúc bình thường của amidan có các khe hốc, khiến cho thức ăn và vi khuẩn, virus có thể bị mắc lại đó trong quá trình ăn uống. Vì vậy cần vệ sinh sạch sẽ miệng, họng mỗi ngày để phòng tránh bệnh tái phát.
• Thời tiết thay đổi đột ngột: Khí hậu thay đổi thất thường, đặc biệt là các giai đoạn chuyển mùa, cơ thể không thích nghi kịp nên rất dễ gây tổn thương amidan dẫn tới viêm nhiễm.
• Ảnh hưởng bệnh hô hấp khác: Những người từng bị các bệnh về đường hô hấp như cúm, ho gà, sởi,... sẽ có nguy cơ cao dẫn tới viêm amidan nếu không được chăm sóc đúng cách.
• Cơ thể nhiễm lạnh: Thường xuyên ăn thức ăn lạnh hoặc để cơ thể nhiễm lạnh do thời tiết, điều hòa cũng là căn nguyên gây bệnh viêm amidan quá phát.
• Nguyên nhân khác: Một số nguyên nhân khác có thể gây viêm amidan quá phát khác như chế độ dinh dưỡng, hệ miễn dịch kém, môi trường sống nhiều bụi bẩn,....

Khi bị viêm, amidan sẽ luôn trong tình trạng đỏ ửng và sưng to hơn so với bình thường nhiều lần. Bạn sẽ luôn cảm thấy đau họng, khó chịu, cảm thấy khó thở, ngủ ngáy xảy ra liên tục hơn.

Sở dĩ viêm amidan quá phát gây khó thở là vì khi bị viêm thì amidan sẽ sưng to, chèn ép cuống họng gây cản trở không khí lưu thông qua đường hầu họng. Ngoài ra, vi khuẩn tấn công amidan cũng tấn công lên vùng mũi, gây nên tình trạng viêm mũi và tắc nghẽn vùng mũi, khiến bạn cảm thấy khó thở.

Viêm amidan quá phát gây tắc nghẽn đường hô hấp trên là căn bệnh cực kỳ nguy hiểm. Người bệnh cần phát hiện các dấu hiệu của bệnh một cách nhanh chóng để được điều trị kịp thời, tránh được những biến chứng nguy hiểm sau này.

Tắc nghẽn đường hô hấp trên gây khó thở sẽ khiến bạn mất ngủ, ngủ ngáy, ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, dẫn đến suy nhược cơ thể. Nguy hiểm hơn, bạn có thể phải đối diện với tình trạng ngưng thở khi ngủ có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Nghiêm trọng hơn, viêm amidan quá phát còn có thể dẫn đến áp xe amidan, viêm xoang, viêm mũi, viêm thận thể cấp tính và mãn tính.

Nếu viêm amidan quá phát gây khó thở ở mức độ nhẹ thì có thể điều trị bằng thuốc. Nhưng khi bệnh ở mức độ nặng, tình trạng viêm amidan kéo dài, amidan sưng to và có mủ thì chỉ định phẫu thuật cắt amidan là cần thiết.

Hiện nay, phương pháp điều trị viêm amidan tiên tiến nhất là phẫu thuật cắt amidan. Bác sĩ sẽ cắt bỏ amidan để làm thông thoáng đường thở. Các trường hợp cần phải cắt amidan bao gồm:

• Viêm amidan tái phát trên 5 lần/năm.
• Viêm amidan gây các biến chứng như viêm phế quản phổi, viêm cầu thận, viêm cơ tim, viêm khớp,...
• Amidan sưng to gây tắc nghẽn đường thở, khó nuốt, khó nói, ngủ ngáy hay thậm chí ngưng thở khi ngủ.

Đối với trẻ em, tuổi thích hợp nhất để cắt amidan từ 4 tuổi trở lên. Cắt amidan khi trẻ còn quá nhỏ có thể gây ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch của trẻ. Tuy nhiên trong trường hợp, trẻ có biểu hiện ngưng thở lúc ngủ cần phải cắt amidan bất cứ tuổi nào để tránh nguy cơ đột tử do thiếu oxy.

Để có thể khắc phục tình trạng viêm amidan sưng to gây khó thở kịp thời, bạn cần thực hiện những điều sau đây:

• Khi thấy khó thở do viêm amidan sưng to, bạn cần nằm kê gối cao hơn để dễ thở hơn.
• Bạn nên nằm ngủ trong phòng thoáng khí, không nên sử dụng điều hòa hay quạt điện. Vì điều hòa có thể làm cho tình trạng viêm amidan tồi tệ và nguy hiểm hơn.
• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ, súc miệng và súc họng bằng nước muối sinh lý hoặc dung dịch chuyên dụng để kháng viêm và ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập.
• Bạn nên uống nhiều nước, ăn các thức ăn mềm và dễ nuốt để không làm ảnh hưởng đến amidan, không làm tắc nghẽn đường thở.
• Không ăn các loại thức ăn nóng, cay, đồ lạnh, kem, nước đá... vì chúng làm tổn thương niêm mạng họng, tình trạng viêm amidan sưng to gây khó thở sẽ nặng và nguy hiểm hơn.
• Không hút thuốc lá, không uống rượu bia và không sử dụng chất kích thích.
• Hạn chế tiếp xúc với không khí bị ô nhiễm, đeo khẩu trang khi đi ra ngoài.
• Giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng hầu họng khi trời lạnh.
• Nếu bạn thở gấp, cảm thấy khó thở, suy hô hấp, tức ngực thì nên đến ngay bệnh viện để được thăm khám kịp thời.

Để có thể làm giảm tình trạng viêm amidan sưng to gây khó thở, bạn có thể áp dụng những biện pháp tại nhà dưới đây:

5.1. Bài tập hít thở sâu

Bài tập hít thở sâu được sử dụng trong điều trị các bệnh về đường hô hấp, giúp làm giảm căng thẳng, tăng cường chức năng phổi, cải thiện khả năng hít thở. Bạn cần thực hiện hít thở sâu ít nhất 10 phút/ ngày để làm giảm cơn đau và dễ thở hơn.

Các bước thực hiện hít thở sâu như sau:

• Bước 1: Bạn nằm ngửa xuống sàn nhà hoặc một mặt phẳng như giường, hai tay đặt lên bụng, thả lỏng toàn bộ cơ thể.
• Bước 2: Thực hiện hít vào bằng mũi, đến khi bụng phình lên là được.
• Bước 3: Tiếp theo, bạn hãy ngưng thở trong khoảng 5 giây.
• Bước 4: Sau đó, bạn từ từ hóp bụng lại và thở ra bằng đường miệng đến khi hết khí trong phổi.

Lặp lại tất cả các bước trên từ 5 đến 10 lần.

5.2. Xông hơi bằng nước

Hơi ấm của nước khi xông hơi sẽ giúp kích thích các mạch máu ở niêm mạc mũi giúp bạn dễ thở hơn. Hơn nữa, hơi nước ấm cũng cung cấp độ ẩm, làm chất nhầy trong đường hô hấp loãng ra, bạn sẽ dễ thở hơn.

Các bước thực hiện xông hơi bằng nước như sau:

• Bước 1: Bạn lấy một chậu nước ấm, cho thêm vài giọt tinh dầu như tinh dầu bưởi, tinh dầu oải hương, tinh dầu sả.
• Bước 2: Bạn hãy để mặt lên chậu nước, sau đó trùm khăn mặt và xông hơi nước.

Chú ý: Không nên dùng nước quá nóng hoặc để mặt bạn quá gần chậu nước, vì điều đó rất dễ gây nên nguy cơ bỏng.

Đây là phương pháp đơn giản, có thể thực hiện tại nhà để khắc phục tình trạng viêm amidan sưng to gây khó thở tức thời. Tuy nhiên, nếu tình trạng bệnh trở nên nặng hơn thì bạn cần đến ngay các trung tâm y tế để được điều trị kịp thời.

Để phòng bệnh viêm amidan quá phát thì người bệnh nắm rõ những lưu ý dưới đây:

• Vệ sinh răng miệng sạch sẽ 2 lần/ngày, và sử dụng nước muối sinh lý súc miệng hàng ngày để cản trở sự xâm nhập của vi khuẩn gây hại.
• Đeo khẩu trang khi đi ra ngoài, rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn sau khi về hoặc tiếp xúc vết bẩn.
• Luôn giữ ấm cơ thể khi thời tiết chuyển mùa, đặc biệt là vùng tai mũi họng cần được giữ ấm và che chắn cẩn thận.
• Bổ sung các loại dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể như các vitamin có trong rau, củ, quả. Uống nước ép hoa quả hoặc sinh tố để bổ sung khoáng chất.
• Hạn chế ăn các loại thức ăn cứng, cay, nóng, và đồ uống lạnh.
• Uống đủ nước giúp giảm cảm giác khô rát vùng họng.
• Xây dựng chế độ tập luyện sức khỏe, chế độ nghỉ ngơi lành mạnh để giúp tăng cường sức đề kháng phòng ngừa sự tấn công của các loại tác nhân gây bệnh.

Viêm amidan quá phát là một bệnh lý thường gặp đối với những người có thể trạng yếu. Bệnh tái phát nhiều lần làm ảnh hưởng đến chất lượng của sống của bạn. Vì vậy khi có biểu hiện đau họng kéo dài, bạn cần nhanh chóng tiến hành điều trị, tránh để tình trạng viêm nhiễm nặng gây nên một số biến chứng không mong muốn.