Đột quỵ - Vì sao nguy hiểm?

Được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Bùi Ngọc Phương Hòa - Bác sĩ Nội đa khoa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Với xu hướng ngày càng trẻ hóa và chiếm tỷ lệ tử vong vực kỳ cao, đột quỵ hiện được coi là một bệnh lý vô cùng nguy hiểm trong xã hội hiện tại. Vậy đột quỵ xuất huyết não là gì và chúng ta nên làm gì để hạn chế nguy cơ mắc bệnh cũng như ảnh hưởng đến sức khỏe?

Trong giới y khoa, đột quỵ não được hiểu là một hội chứng lâm sàng, đặc trưng bởi sự mất đột ngột cấp tính các chức năng của não (thường khu trú), tồn tại quá 24 giờ hoặc tử vong trước 24 giờ. Ngoài tên gọi đột quỵ não, bệnh còn được biết đến với tên gọi tai biến mạch máu não, khi những triệu chứng thần kinh khu trú phù hợp với vùng não do động mạch bị tổn thương, phân bố mà không do nguyên nhân chấn thương gây ra.

Nguy hiểm hơn trong trường hợp bệnh nhân bị tai biến, nếu thiếu oxy trong vòng 4 - 5 phút, tình trạng tổn thương sẽ không hồi phục, từ đó ảnh hưởng đến khả năng tư duy và hoạt động của bệnh nhân, thậm chí có thể tử vong ngay sau đó nếu không được cấp cứu kịp thời.

Với những trường hợp được cứu chữa, người bệnh vẫn có nguy cơ đối diện với những di chứng nặng nề như: tê liệt, rối loạn cảm xúc, mất ngôn ngữ, suy giảm chức năng thị giác,...

1.1 Những dạng đột quỵ não phổ biến

Đột quỵ nhồi máu não và đột quỵ chảy máu não là hai dạng đột quỵ phổ biến nhất trong đột quỵ não.

Đối với đột quỵ nhồi máu não, bệnh chiếm trên 85% tổng số các ca bệnh. Nguyên nhân gây bệnh thường là do: Huyết khối, tắc mạch, co thắt mạch.

Còn với đột quỵ chảy máu não, tình trạng này là do thành động mạch mỏng, yếu gây nên các vết nứt khiến mạch máu dễ bị vỡ. Nguyên nhân được xác định là do: tăng huyết áp, vỡ túi phình động mạch não, rối loạn đông cầm máu, chảy máu không xác định rõ nguyên nhân.

Mặc dù tình trạng, đột quỵ xuất huyết não ít gặp hơn khi chỉ chiếm 10 - 20% nhưng lại có xu hướng tử vong nhiều hơn.

Thực tế có rất nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng đột quỵ xuất huyết não và đột quỵ não. Trong đó có những nguyên nhân người bệnh có thể kiểm soát được và có những nguyên nhân bắt nguồn từ chính tình trạng bệnh lý hiện có.

2.1 Nguyên nhân đột quỵ não đến từ yếu tố khách quan

• Tuổi tác: Do bệnh thường gặp phần lớn ở những người trên 50, nên tuổi tác được xác định là yếu tố đầu tiên. Trung bình từ 55 tuổi trở lên cứ 10 năm thì nguy cơ bị bệnh lại tăng gấp hai lần.
• Chủng tộc: Theo đánh giá những người da trắng ít có nguy cơ mắc bệnh hơn so với những người Mỹ gốc Phi.
• Giới tính: Thực tế tình trạng đột quỵ thường xảy ra phổ biến ở nam giới nhiều hơn nữ giới.
• Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình bạn có người đã từng bị đột quỵ não hay đột quỵ xuất huyết não thì bạn sẽ có nhiều khả năng mắc bệnh hơn.

2.2 Đột quỵ do ảnh hưởng từ bệnh lý

Thực tế những người mắc bệnh đái tháo đường, cao huyết áp, tim mạch, mỡ máu, tai biến sẽ có nguy cơ cao đột quỵ hơn so với người bình thường. Bởi những yếu tố này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho tình trạng đột quỵ dễ hình thành từ cục máu đông từ đó gây sức ép lên thành động mạch khiến chúng dễ bị vỡ ra nhanh chóng.

2.3 Đột quỵ do người bệnh có lối sống thiếu lành mạnh

Trong những nguyên nhân gây nên tình trạng đột quỵ thì đây là nguyên nhân mà người bệnh có thể chủ động kiểm soát được. Bởi đột quỵ sẽ có khả năng xảy ra gấp 2 lần với những người thường xuyên hút thuốc, chế độ ăn thiếu lành mạnh, không tập thể dục, uống rượu, ....

Thực tế những dấu hiệu nhận biết đột quỵ không giống nhau, bởi còn phụ thuộc vào thể trạng, độ tuổi.... Phần lớn những dấu hiệu khởi phát bệnh thường đến rất nhanh khiến nhiều người chủ quan. Tuy nhiên, cũng có trường hợp dấu hiệu này có thể lặp đi, lặp lại nhiều lần. Một vài dấu hiệu điển hình và hay gặp nhất của bệnh đột quỵ như:

• Mặt có thể bị tê cứng một nửa hoặc toàn bộ, cười méo mó. Cơ thể trở nên mệt mỏi, thường xuyên phải gắng sức.
• Chân tay bị tê cứng, khó cử động và không thể nâng hai tay qua đầu cùng một lúc. Đây cũng là dấu hiệu dễ dàng nhận biết nhất.
• Người bệnh khi nói sẽ dính chữ, không rõ chữ, nói ngọng.
• Thị lực giảm, mất thăng bằng đột ngột
• Xuất hiện những cơn đau đầu bất chợt hoặc buồn nôn

Còn đối với người trẻ, nguyên nhân thường là do huyết áp tăng đột ngột gây nên tình trạng vỡ phình mạch máu não dẫn đến tử vong. Điều đáng nói là trong những trường hợp này bệnh thường không hề có bất cứ dấu hiệu nào báo trước. Mặc dù vậy nhưng chúng ta hoàn toàn có thể điều trị đột quỵ từ trước khi xảy ra và người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn nếu được tầm soát sớm.