Đường có gây ra bệnh tiểu đường không? Sự thật và lời đồn

Tiêu thụ nhiều đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2. Do đó, những người có nguy cơ mắc bệnh cần thực hiện cắt giảm lượng đường tiêu thụ bên cạnh chế độ ăn uống và tập luyện lành mạnh.

Người thường xuyên uống đồ uống có đường có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn khoảng 25%. Chỉ uống một loại đồ uống có đường mỗi ngày cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường lên 13% mà không phụ thuộc vào cân nặng.

Ngoài ra, các quốc gia tiêu thụ đường nhiều nhất cũng có tỷ lệ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao nhất, trong khi những quốc gia tiêu thụ ít đường có tỷ lệ thấp nhất.

Đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường cả trực tiếp và gián tiếp.

• Đường trực tiếp làm tăng nguy cơ do tác động của đường fructose lên gan, gây ra gan nhiễm mỡ, viêm nhiễm và kháng insulin cục bộ. Những tác động này gây kích hoạt sản xuất insulin bất thường trong tuyến tụy và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.
• Đường gián tiếp làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường bằng cách làm tăng cân và tăng chất béo trong cơ thể - là những yếu tố nguy cơ của bệnh tiểu đường.

Ngoài ra, các nghiên cứu trên động vật cho thấy ăn nhiều đường có thể làm gián đoạn tín hiệu của leptin, một loại hormone thúc đẩy cảm giác no, dẫn đến ăn quá nhiều và tăng cân.

Để giảm tác động tiêu cực của việc tiêu thụ nhiều đường, WHO khuyến cáo không nên nạp quá 10% lượng calo hàng ngày từ các loại đường tinh chế.

Đường ăn chứa sucrose được chế biến từ củ cải đường hoặc mía. Sucrose được tạo thành từ một phân tử glucose và một phân tử fructose liên kết với nhau.

Khi sucrose vào cơ thể, các phân tử glucose và fructose sẽ được phân tách bởi các enzym trong ruột non trước khi được hấp thụ vào máu.

Điều này làm tăng lượng đường trong máu và báo hiệu tuyến tụy tiết ra insulin. Insulin đưa glucose ra khỏi mạch máu và vào tế bào, nơi nó được chuyển hóa thành năng lượng.

Một lượng nhỏ đường fructose cũng được tế bào hấp thụ để tạo năng lượng, phần lớn được đưa đến gan để chuyển hóa thành glucose tạo năng lượng hoặc chất béo để dự trữ.

Ăn nhiều đường hơn mức cơ thể cần, lượng đường dư thừa sẽ được chuyển hóa thành axit béo và được lưu trữ dưới dạng mỡ trong cơ thể.

Vì đường fructose có thể được chuyển hóa thành chất béo, nên việc ăn nhiều đường có xu hướng làm tăng mức triglycerid, có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và gan nhiễm mỡ.

Theo đó, ăn nhiều fructose cũng góp phần làm tăng nồng độ axit uric trong máu. Nếu các tinh thể axit uric này lắng đọng trong khớp, nó có thể gây ra bệnh gout.

Đường tự nhiên là loại đường tồn tại trong trái cây và rau quả và chưa được chế biến. Những loại đường này chứa nhiều chất xơ, nước, chất chống oxy hóa nên chúng được tiêu hóa và hấp thụ chậm hơn, ít có khả năng gây tăng đột biến lượng đường trong máu.

Trái cây và rau quả chứa ít đường hơn nhiều so với các loại thực phẩm chế biến sẵn, nên sẽ dễ dàng kiểm soát lượng đường tiêu thụ. Ví dụ, với cùng một khối lượng, một quả đào có khoảng 8% đường, trong khi một thanh Snickers chứa 50% đường.

Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ăn ít nhất một khẩu phần trái cây mỗi ngày làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường từ 7–13% so với không ăn trái cây.

Một số nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa việc uống nước ép trái cây và nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, có thể do nước trái cây có lượng đường cao và hàm lượng chất xơ thấp. Tuy nhiên vẫn cần phải nghiên cứu thêm.

Một số chất ngọt tự nhiên như mật ong và siro phong, thường không được chế biến nhiều như đường ăn, siro ngô, siro cây thùa, đường dừa và đường mía.

Chúng vẫn là nguồn đường tương đối tinh khiết và gần như không chứa chất xơ. Do đó, nên được tiêu thụ có chừng mực, ít hơn 10% lượng calo hàng ngày.

Chất ngọt nhân tạo là những chất có vị ngọt do con người tạo ra, không thể chuyển hóa thành calo. Tuy nhiên, nó vẫn làm tăng nguy cơ kháng insulin và bệnh tiểu đường type 2.

Chỉ uống một lon soda mỗi ngày có thể làm tăng 25–67% nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2, so với hoàn toàn không uống soda.

Các nghiên cứu đưa ra các kết luận về mối liên hệ giữa chất ngọt nhân tạo và bệnh tiểu đường như sau:

• Chất ngọt nhân tạo có trong thực phẩm làm tăng cảm giác thèm ăn món ngọt, dẫn đến tiêu thụ nhiều đường hơn, gây tăng cân và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
• Chất làm ngọt nhân tạo làm tăng lượng tiêu thụ calo, vì não liên kết chất ngọt nhân tạo với không chứa calo.
• Chất làm ngọt nhân tạo có thể thay đổi loại và số lượng vi khuẩn sống trong ruột già, gây không dung nạp glucose, tăng cân và tiểu đường.

Ngoài đường, còn có các yếu tố khác làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường như:

• Trọng lượng cơ thể: Béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ chính của bệnh tiểu đường type 2. Giảm nguy cơ tiểu đường bằng cách 5–10% trọng lượng cơ thể.
• Tập thể dục: Người có lối sống ít vận động có nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2 gấp 2 lần so với người năng động. Chỉ 150 phút/tuần hoạt động vừa phải có thể giảm nguy cơ này.
• Hút thuốc: Hút từ 20 điếu thuốc trở lên mỗi ngày làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường gấp 2 lần.
• Ngưng thở khi ngủ: Là một yếu tố nguy cơ của bệnh tiểu đường.
• Di truyền: Nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường type 2 là 40% nếu một trong hai bố mẹ mắc bệnh này và gần 70% nếu cả bố và mẹ đều mắc bệnh.

Tiêu thụ nhiều đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2. Vì thế, bạn nên cân nhắc lượng đường được đưa vào cơ thể và duy trì chế độ dinh dưỡng phù hợp. Bên cạnh đó bạn cũng nên thường xuyên tập luyện, thay đổi lối sống để cơ thể phát triển khỏe mạnh.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ thăm khám, điều trị và phòng ngừa các bệnh lý. Khi thực hiện quy trình thăm khám tại Vinmec, Quý khách hàng sẽ được đón tiếp và sử dụng cơ sở vật chất, hệ thống máy móc hiện đại đi kèm với các dịch vụ y tế hoàn hảo dưới sự chỉ dẫn, tư vấn của các bác sĩ giỏi, được đào tạo bài bản ở cả trong và ngoài nước.

Nguồn tham khảo: healthline.com