Siêu âm đánh giá sức căng cơ tim

Với ưu điểm là lượng hóa được tốc độ co và giãn của từng vùng cơ tim, siêu âm sức căng cơ tim giúp chẩn đoán và đánh giá hồi phục của bệnh cơ tim một cách hiệu quả.

Sức căng là thuật ngữ chỉ các sự thay đổi tương đối về chiều dài giữa hai trạng thái. Cho một vật với chiều dài ban đầu L0 được kéo dài hay nén lại với chiều dài mới là L1. Theo công thức Lagrangian, sức căng được quy ước là:

ε=(L1-L0)/L0

Trong đó: ε là sức căng, L0 là chiều dài bàn đầu, L1 là chiều dài tức thời.

Các tế bào cơ tim sắp xếp nằm theo các hướng khác nhau tùy vào các lớp của tim, cụ thể như sau:

• Lớp giữa: các tế bào cơ tim nằm theo hướng chu vi.
• Lớp dưới thượng tâm mạc, các TB cơ tim nằm theo hướng chiều kim đồng hồ +60 độ từ trái sang phải.
• Lớp nội tâm mạc: theo hướng của chiều kim đồng hồ +60 độ từ phải sang trái.
• Đỉnh và đáy quay ngược chiều nhau.

Sự co ngắn và dài ra của thất được tạo ra do quá trình xoắn của thất theo trục dọc, đáy kim xoay ngược chiều kim đồng hồ, đỉnh xoay theo chiều kim đồng hồ, làm cho thất trái bị xoắn như khi chúng ta vắt một cái khăn.

Đo sức căng cơ tim dựa vào hiện tượng, trong thời kỳ tâm thu, thành thất co ngắn lại, dày lên, xoắn theo trục dọc của thất. Do đó có thể đo được sự thay đổi chiều dài một vùng cơ tim hoặc độ thu ngắn và dày lên bằng cách đo sức căng (strain) tại một số điểm của thành.

Sức căng cơ tim được có thể đo bằng siêu âm Speckle tracking, đây là phương pháp phân tích sự dịch chuyển trong không gian của những điểm đốm (được tạo nên từ sự tương tác giữa chùm tia siêu âm và các sợi cơ tim) bằng siêu âm 2D. Bằng cách theo dõi sự dịch chuyển của những điểm đốm trong chu chuyển tim, đánh giá sự biến dạng của cơ tim trong không gian ba chiều (chiều dọc, chiều chu vi, chiều bán kính). Siêu âm Speckle tracking giúp theo dõi, đánh giá liên tục sự biến đổi hình dạng cơ tim theo chu chuyển tim, biểu diễn sức căng cơ tim, tốc độ căng cơ tim, độ xoay, xoắn thất trái dưới dạng các đường cong.

Sức căng cơ tim theo chiều dọc:

• Sức căng theo chiều dọc mô tả sự biến dạng của cơ tim từ đáy tới mỏm tim.
• Sức căng chiều dọc toàn bộ thất trái được coi rất có ý nghĩa như một chỉ số định lượng chức năng toàn bộ thất trái.

Sức căng cơ tim theo chiều bán kính:

• Mô tả sự biến dạng của cơ tim theo hướng về phía trung tâm của buồng tim, vì vậy nó chỉ ra sự dày lên và mỏng đi của thành tim trong chu chuyển tim.
• Giá trị sức căng theo chiều bán kinh có thể thu được từ mặt cắt trục ngắn.

Sức căng cơ tim theo chiều chu vi: mô tả sự ngắn lại của các vùng cơ tim dọc theo chu vi của quả tim và thu được trên mặt cắt trục ngắn.

Siêu âm tim thế nào? Các bước siêu âm sức căng cơ tim bằng phương pháp Speckle tracking như sau:

• Bước 1: Cắt các mặt cắt cơ bản, lựa chọn hình ảnh để lưu vào máy.
• Bước 2: Đánh giá xem các hình ảnh đã chọn có đủ tiêu chuẩn để khảo sát không.
• Bước 3: Lựa chọn các điểm để đánh dấu: tại chân vòng van hai lá, tại mỏm tim.
• Bước 4: Viền nội mạc buồng thất.
• Bước 5: Điều chỉnh ROI
• Bước 6: Đánh giá chất lượng của đường viền “tracking”.
• Bước 7: Thực hiện lại bước 5,6 nếu đường viền tracking chưa tối ưu.

Cùng với nhiều kỹ thuật siêu âm tim mới như siêu âm gắng sức, siêu âm Doppler mô cơ tim,... siêu âm sức căng cơ tim đã mở ra hướng mới trong chẩn đoán phát hiện, đồng thời đánh giá sự hồi phục các bệnh nhân mắc bệnh cơ tim sau khi được can thiệp. Ưu điểm vượt trội của siêu âm sức căng cơ tim là lượng hóa được tốc độ co và giãn của từng vùng cơ tim, từ đó xác định được chức năng vùng và chức năng toàn bộ thất trái sau can thiệp.

Các ứng dụng của siêu âm sức căng cơ tim là:

• Phát hiện sớm các bất thường về giãn cơ phân đoạn
• Đánh giá rối loạn chức năng vùng trong nhồi máu cơ tim
• Đánh giá chức năng vùng cơ tim trong siêu âm gắng sức
• Đánh giá khả năng sống còn của cơ tim
• Phát hiện sớm bệnh cơ tim

Việc đánh giá sớm tình trạng chức năng cơ tim, biết được sức căng cơ tim như thế nào là rất quan trọng trong các bệnh lý về tim mạch, đặc biệt là các bệnh như nhồi máu cơ tim, phì đại cơ tim, cơ tim giãn nở,... Nếu các bệnh lý này không phát hiện kịp thời có nguy cơ dẫn đến các biến chứng rất trầm trọng, thậm chí là tỉ lệ tử vong rất cao do đột tử cơ tim. Cũng như hầu hết các căn bệnh ở hệ khác, việc phát hiện sớm những bất thường sẽ giúp nâng cao rất nhiều hiệu quả điều trị, phòng tránh các biến chứng không mong muốn.