Bệnh ung thư xương biểu hiện như thế nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ nội trú Trần Đức Thanh - Bác sĩ Phẫu thuật u xương và phần mềm - Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Ung thư xương là những khối u ác tính hiếm gặp có nguồn gốc từ xương với các tế bào trung mô nguyên thủy. Đây là bệnh ác tính cực mạnh và thường xuất hiện trong thời thơ ấu, đòi hỏi phải được chẩn đoán và điều trị kịp thời dưới sự chăm sóc của 1 trung tâm chuyên khoa ung thư xương. Biết ung thư xương biểu hiện như thế nào, nhất là biểu hiện ung thư xương ở trẻ em, sẽ giúp ích rất lớn đến tiên lượng bệnh sau này.

Ung thư xương nguyên phát là bệnh lý ung thư phát triển từ mô xương trong cơ thể. Tuy là bệnh lí hiếm gặp, chỉ < 1% trong tất cả bệnh lý ung thư nhưng bệnh xảy ra chủ yếu ở trẻ em, cho đến lứa tuổi thanh thiếu niên trong độ tuổi từ 10 đến 20 và trong giai đoạn xương phát triển mạnh.

Bệnh ung thư xương được chia thành nhiều loại phụ, với u xương, sarcoma chondrosarcoma và sarcoma Ewing, thường gặp nhất. Mỗi loại khác nhau về đặc điểm, hình ảnh xuất hiện và khả năng điều trị. Tuy nhiên, dù với loại nào, các tế bào ung thư xương thường hung hãn và cần chẩn đoán sớm, sử dụng hình ảnh và sinh thiết mô để chẩn đoán. Sau đó, cắt bỏ bằng phẫu thuật vẫn là phương pháp chính của điều trị bệnh, với hóa trị và xạ trị thường được sử dụng kết hợp.

Ung thư xương nguyên phát là 1 chẩn đoán hiếm gặp. Chẩn đoán sớm bệnh ung thư xương có thể giúp cải thiện khả năng sống sót tổng thể. Tuy nhiên, sự chậm trễ vẫn còn phổ biến. Bệnh sử và thăm khám là bước đầu tiên trong việc chẩn đoán bệnh tại trung tâm chuyên khoa ung bướu.

• Đau là triệu chứng phổ biến nhất của ung thư xương, được mô tả là cơn đau âm ỉ ở sâu, tiến triển theo thời gian, thường trở nên khó giảm đau bằng các thuốc thông thường. Cơn đau có thể gây phiền toái cho giấc ngủ vào ban đêm và đây luôn là dấu hiệu báo trước của biểu hiện ung thư xương ở trẻ em. Bên cạnh đó, nếu khối u xương gần da thì có thể sờ thấy với cảm giác đau khu trú.
• Sưng: nếu khối u phát triển, bạn có thể sờ thấy một khối tăng kích thước hơn bên còn lại.
• Giảm hoặc mất khả năng đi lại do đau, co cứng khớp.
• Mệt mỏi, giảm cân ngoài ý muốn.
• Gãy xương bệnh lý có thể là dấu hiệu đầu tiên và bất kỳ trường hợp gãy xương bất thường nào cũng cần được dự phòng.

Điều quan trọng cần lưu ý là những triệu chứng này cũng có thể do các tình trạng khác gây ra và việc có những triệu chứng này không nhất thiết có nghĩa là một người bị ung thư xương. Tuy nhiên, nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào trong số này, đặc biệt nếu chúng kéo dài hoặc trầm trọng hơn theo thời gian, thì điều quan trọng là phải gặp bác sĩ để được đánh giá. Phát hiện và điều trị sớm ung thư xương có thể cải thiện kết quả và tăng cơ hội điều trị thành công.

Các phương tiện chẩn đoán được sử dụng trong ung thư xương nguyên phát bao gồm hình ảnh, xét nghiệm máu trong phòng thí nghiệm và sinh thiết mô bệnh học.

3.1 Hình ảnh học

Chụp Xquang:

Tất cả bệnh nhân cần được chụp X quang khi xác định được triệu chứng ung thư xương tiềm tàng. Trong các trường hợp này, chụp X quang thường có thể cho thấy những phát hiện như sau:

• Hình dạng vỏ xương nham nhở, gợi ý sự phá hủy xương thứ phát sau một khối u mở rộng nhanh chóng trong xương, thường thấy ở sarcoma Ewing và sarcoma xương
• Xuất hiện dạng thấm, cho thấy khối u tiến triển qua xương, với một vùng không xác định giữa khối u và xương lành, thường thấy trong các khối u tế bào nhỏ, bao gồm cả sarcoma Ewing.
• Dấu hiệu “vỏ hành", với khối u nâng xương màng xương đã hình thành một phần, thường thấy trong sarcoma Ewing.
• "Hình tam giác Codman," với màng xương được nâng lên khỏi xương và chất tạo xương nằm xuống.
• Hình ảnh “tia nắng mặt trời”: khối u phát triển nhanh chóng làm mở rộng

Chụp cộng hưởng từ (MRI):

Chụp MRI vẫn là tiêu chuẩn vàng để đánh giá mức độ khối u cục bộ. Toàn bộ xương chứa khối u cần được chụp cộng hưởng từ để đánh giá đầy đủ các tổn thương di căn nhảy cóc và xâm lấn phần mềm tại chỗ.

Bên cạnh đó, lập kế hoạch sinh thiết là rất quan trọng và MRI cho phép xác định cấu trúc mạch thần kinh. Các kỹ thuật hiện đại, bao gồm cả MRI động, cho phép xác định đặc điểm tốt hơn của các khu vực khối u cấp cao và đã được sử dụng để đánh giá phản ứng của khối u với hóa trị.

Chụp cắt lớp vi tính (CT):

Chụp CT được sử dụng khi chẩn đoán vẫn chưa rõ ràng sau khi chụp MRI hoặc chống chỉ định chụp cộng hưởng từ MRI. Đây vẫn là phương thức được lựa chọn trong ung thư xương nguyên phát vùng chậu và để lập kế hoạch phẫu thuật tái tạo.

Những bệnh nhân có ung thư xương nguyên phát đã được xác nhận yêu cầu phải phân giai đoạn bệnh. CT ngực là tiêu chuẩn vàng để đánh giá bệnh ung thư xương di căn phổi.

Xạ hình xương toàn thân:

Xạ hình xương toàn bộ cơ thể là 1 nghiên cứu y học hạt nhân sử dụng Technetium-99m như một tác nhân tích cực, làm nổi bật các khu vực hoạt động của nguyên bào xương. Hình ảnh sẽ cho phép phát hiện bệnh ác tính và hữu ích trong việc chẩn đoán bệnh di căn.

Chụp cắt lớp phát xạ Positron (PET):

Chụp PET là 1 nghiên cứu y học hạt nhân sử dụng tốc độ trao đổi chất cao của các tế bào khối u, đo lường sự hấp thụ của F-18 fluoro-deoxy-glucose (FDG) được gắn nhãn phóng xạ được tiêm vào. Chụp PET ở một số trung tâm để phân giai đoạn ban đầu của ung thư xương nguyên phát, và các nghiên cứu đã đề xuất hình ảnh học này như một phương thức để theo dõi khi được sử dụng kết hợp với chụp CT.

Xét nghiệm máu:

Các xét nghiệm máu cụ thể trong phòng thí nghiệm không được sử dụng để xác định ung thư xương biểu hiện như thế nào. Tuy nhiên, đây là những xét nghiệm cơ bản ở mọi bệnh nhân. Đặc biệt là những bệnh nhân đang hóa trị, các xét nghiệm cơ bản về urê, creatinin và chức năng gan cho phép đánh giá sơ lược về chức năng gan và thận.

Ngoài ra, các dấu hiệu sinh hóa phosphatase kiềm (ALP) và lactate dehydrogenase (LDH) cung cấp một số giá trị dự đoán và nồng độ có thể được theo dõi trong quá trình điều trị để đánh giá khả năng tái phát của bệnh.

Sinh thiết mô:

Sinh thiết tổn thương là bước cần thiết để chẩn đoán xác định ung thư xương, cho phép đánh giá mô bệnh học và phân loại khối u. Sinh thiết nên được thực hiện cùng với phẫu thuật, lý tưởng nhất là ở một trung tâm ung thư xương chuyên khoa.

Trước khi thực hiện, bác sĩ sẽ cần phải lập kế hoạch tỉ mỉ nhằm thao tác sinh thiết tối ưu, định hướng đến các lựa chọn điều trị phẫu thuật dứt điểm. Các công cụ hình ảnh nên được thực hiện đầy đủ trước khi sinh thiết, để biết ung thư xương biểu hiện như thế nào trong hỗ trợ trong việc lập kế hoạch tiếp cận và ngăn ngừa di căn.

Tóm lại, những người bị ung thư xương có thể gặp một hay nhiều triệu chứng nêu trên. Các triệu chứng ung thư xương ban đầu là những thay đổi mà bạn có thể cảm thấy trong cơ thể mình. Sau đó, việc thăm khám sẽ giúp bác sĩ định hướng và tìm kiếm ung thư xương biểu hiện như thế nào trên các công cụ chẩn đoán như hình ảnh học, sinh thiết và xét nghiệm máu. Nếu ung thư xương được chẩn đoán sớm, nhất là ngay khi cha mẹ phát hiện được biểu hiện ung thư xương ở trẻ em, quá trình điều trị sẽ khả quan hơn, cải thiện được tiên lượng trong tương lai.