Béo phì ảnh hưởng đến hệ xương khớp thế nào?

Béo phì có liên quan đến một loạt các bệnh lý cơ xương khớp ở người lớn. Do đó, việc giảm cân rất quan trọng trong việc cải thiện một số biểu hiện của bệnh cơ xương khớp và cải thiện chức năng. Hãy cùng đọc bài viết dưới đây để hiểu thêm về béo phì ảnh hưởng đến hệ xương khớp thế nào.

Béo phì đại diện cho một vấn đề sức khỏe cộng đồng lớn và mang theo nguy cơ phát triển các vấn đề y tế nghiêm trọng, góp phần đáng kể vào gánh nặng của các bệnh mãn tính trên toàn cầu. Khi tỷ lệ béo phì gia tăng, gánh nặng xã hội của các tình trạng về khuyết tật, chất lượng cuộc sống liên quan đến sức khỏe và chi phí chăm sóc sức khỏe, cũng tăng lên. Có bằng chứng về mối liên hệ của béo phì với một số bệnh đi kèm bao gồm tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, bệnh mạch vành, tắc nghẽn ngưng thở khi ngủ, kinh nguyệt không đều và một số loại ung thư. Thừa cân và béo phì cũng được chứng minh là có liên quan đến đau đầu tái phát và mãn tính ở cả thanh thiếu niên và người lớn. Tăng chỉ số khối cơ thể (BMI) đã được xác định là một yếu tố nguy cơ độc lập đối với sự phát triển các triệu chứng của rối loạn cơ xương (MSDs). Tỷ lệ mắc bệnh viêm xương khớp và đau thắt lưng được báo cáo ở những người béo phì lần lượt là 34% và 22%.

Gánh nặng béo phì trên toàn cầu đang tăng lên ở mức báo động. Béo phì có liên quan đến một loạt các bệnh lý cơ xương khớp ở người lớn. Giảm cân rất quan trọng trong việc cải thiện một số biểu hiện của bệnh cơ xương khớp và cải thiện chức năng.

Đồng thời, một phần do dân số già, gánh nặng của các bệnh viêm khớp và cơ xương khớp là nguyên nhân gây đau và tàn tật tiếp tục gia tăng. Trong một phân tích về chi phí điều trị trực tiếp của bệnh béo phì, người ta ước tính rằng chi phí cho bệnh viêm xương khớp chỉ đứng sau chi phí cho bệnh tiểu đường trong các điều kiện liên quan đến béo phì.

Có một mối liên quan tích cực đáng kể giữa rối loạn cơ xương và mức độ béo phì. Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh gần đây đã báo cáo rằng ở Hoa Kỳ, hơn 31% người lớn béo phì được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh viêm khớp so với chỉ 16% ở những người không béo phì. Bản chất và mức độ ảnh hưởng của béo phì đối với hệ thống cơ xương và các bệnh lý liên quan không được đánh giá tốt. Điều này thật đáng ngạc nhiên khi xét đến tỷ lệ cao của các tình trạng cơ xương mãn tính trong dân số già nhanh và gánh nặng xã hội liên quan do mất năng suất và chi phí chăm sóc sức khỏe trực tiếp. Ngoài ra, các cơn đau mãn tính và tàn tật liên quan đến các bệnh lý cơ xương khớp không chỉ ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của một cá nhân mà thường dẫn đến việc lối sống ít vận động liên quan đến các bệnh đi kèm nghiêm trọng khác nhau.

2.1. Viêm xương khớp

Thoái hóa khớp (OA) là dạng viêm khớp phổ biến nhất và là nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật mãn tính ở người lớn tuổi. Nghiên cứu đã chứng minh rằng béo phì là một yếu tố nguy cơ đáng kể cho cả sự phát triển và tiến triển của viêm khớp gối - xương đùi (cả triệu chứng và X quang). Một mối liên quan khác khiêm tốn hơn, cũng đã được chứng minh giữa béo phì và viêm khớp ở các vị trí khác như khớp háng, bàn tay và xương chậu - xương đùi, cho thấy rằng cả yếu tố cơ học và chuyển hóa có thể là nguyên nhân gây ra mối liên hệ giữa bệnh viêm khớp và béo phì.

• Viêm khớp gối

Béo phì cũng là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với sự tiến triển của viêm khớp gối và có những ảnh hưởng bất lợi lâu dài đến khớp gối. Một vài nghiên cứu đã xem xét vai trò của các yếu tố cơ học, cụ thể là lệch khớp, trong việc làm trung gian mức độ nghiêm trọng hoặc tiến triển của thoái hoá khớp đầu gối. Ở những bệnh nhân bị tràn dịch khớp gối, có mối liên hệ giữa BMI và mức độ nghiêm trọng trên ảnh chụp X quang ở những người bị lệch khớp varus, nhưng không phải ở những người bị lệch van tim. BMI có tương quan thuận với tình trạng lệch khớp varus.

Mặc dù mối liên hệ chặt chẽ giữa viêm khớp gối và béo phì đã được chứng minh, các yếu tố cơ bản về cơ chế của tác động này vẫn chưa được làm sáng tỏ hoàn toàn. Tuổi tác, lipid huyết thanh, axit uric huyết thanh, đường huyết hoặc bệnh tiểu đường, phân bố mỡ trong cơ thể, huyết áp, hút thuốc lá, hẹp bao tử, cắt tử cung hoặc liệu pháp thay thế estrogen không được phát hiện có ảnh hưởng đến mối quan hệ béo phì - viêm khớp.

Có một số bằng chứng cho thấy kích thước xương đầu gối có thể quan trọng trong sự phát triển của viêm khớp gối. Kích thước xương đầu gối nằm dưới sự kiểm soát di truyền mạnh mẽ và cao hơn ở con của những người bị viêm khớp nặng. Các nhà nghiên cứu đề xuất rằng chỉ số BMI lớn hơn có thể tạo ra kích thước xương dưới sụn đầu gối lớn hơn hoặc xương dưới sụn đầu gối có thể đáp ứng với tải trọng cao hơn bằng cách mở rộng diện tích bề mặt khớp.

BMI cao hơn cũng có liên quan đến tăng nguy cơ tổn thương thoái hóa sụn chêm. Tuy nhiên, không chắc rằng tổn thương thoái hóa sụn chêm có vai trò căn nguyên trong sự phát triển của thoái hoá khớp gối hay không.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến thoái hóa khớp: Ngoài yếu tố tuổi và giới nữ ảnh hưởng đến bệnh nhiều nhất, người ta nhận thấy vấn đề béo phì liên quan nhiều đến thoái hóa khớp gối, đặc biệt phụ nữ béo phì sau mãn kinh. Vai trò estrogen bảo vệ chống thoái hóa khớp, phụ nữ sau mãn kinh và phụ nữ cắt buồng trứng thường hay mắc thoái hóa khớp gối. Tư thế trục của chân, ở những người chân vòng kiềng hay chân choãi dễ bị thoái hóa khớp gối.

Chấn thương và vi chấn thương lặp đi lặp lại nhiều lần, gây tổn thương sụn chêm, dây chằng chéo, các dị vật của chấn thương dẫn đến thoái hóa khớp và yếu tố di truyền góp phần là một trong các nguyên nhân của thoái hóa khớp.

• Viêm khớp háng

Dữ liệu Khảo sát Khám sức khỏe và Dinh dưỡng Quốc gia đầu tiên cho thấy béo phì có liên quan chặt chẽ với viêm khớp háng hai bên hơn là viêm khớp háng một bên. Một đánh giá có hệ thống đã tìm thấy bằng chứng về mối liên quan tích cực giữa béo phì và sự xuất hiện của viêm khớp háng. Mối liên quan giữa béo phì và viêm khớp háng càng mạnh khi chẩn đoán bao gồm các tiêu chí lâm sàng cũng như X quang.

2.2. Bệnh Gout

Tỷ lệ nam giới mắc bệnh gout ở Việt Nam ngày càng gia tăng, tuy nhiên vẫn chưa có con số đánh giá cụ thể nghiên cứu về dịch tễ tỷ lệ mắc bệnh gút do còn nhiều bệnh nhân đến khám và tự điều trị ở các phòng khám tư nhân. Bệnh gút có liên quan đến quá trình chuyển hóa purin trong cơ thể, nồng độ acid uric vượt quá độ bão hòa trong máu gây kết tủa dưới da, ở thận, ở xương khớp tạo nên những cơn đau cấp ở khớp và xung quanh khớp kèm hiện tượng sưng.

Giới nam tỷ lệ mắc Gout do tăng nồng độ acid uric máu tăng cao. Đã có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc tăng acid uric trong máu ở đối tượng những người béo phì càng làm tỷ lệ mắc bệnh gút tăng cao. Axit uric là sản phẩm cuối cùng của quá trình phân giải purin. Nó là một axit yếu thường bị ion hóa thành muối urat hòa tan trong huyết tương. Phần lớn axit uric tồn tại ở dạng monosodium urate. Giới hạn hòa tan của muối urat là khoảng 6,8 mg / dl ở 37 ° C. Ở nồng độ cao hơn, các tinh thể urat bị kết tủa. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tinh thể urat không bị kết tủa do tác dụng của một số chất hòa tan trong huyết thanh. Phần lớn acid uric trong máu ở dạng tự do, chỉ <4% liên kết với protein huyết thanh. Nồng độ axit uric trong máu trung bình ở nam giới là 5,1 ± 1,0 mg / dl (420 μmol / L) và ở phụ nữ là 4,0 ± 1 mg / dl (360 μmol / L). được coi là có tăng axit uric. Bình thường, quá trình tổng hợp và bài tiết axit uric ở trạng thái cân bằng. Tổng lượng axit uric trong cơ thể là khoảng 1200 mg (ở nam giới), và 600 mg (ở phụ nữ). Khi axit uric hình thành trong cơ thể, khoảng 2/3 tổng số axit uric được tổng hợp và cùng một số lượng bài tiết chủ yếu qua thận.

Tỷ lệ nồng độ acid uric tăng cao trong thời gian dài gây lắng đọng tinh thể urat sodium tạo sụn khớp và màng hoạt dịch khớp. Các vi tinh thể này có thể đứt, gãy và giải phóng các tinh thể trong gầm của khớp. Các tinh thể bị tế bào viền của màng hoạt dịch khớp thực bào sau đó giải phóng các ion tiền viêm, gây các phản ứng sốt, thường kèm theo sưng đau cấp tính tại khớp. Những cơn đau này có thể kéo dài vài ngày. Sau nhiều cơn gout cấp xảy ra và nhiều năm sau tổn thương khớp mạn tính gọi là gút mạn tính có các tophi ở bàn chân, mỏm khuỷu tay, bàn tay...

Béo phì là một trong những tiêu chuẩn của hội chứng chuyển hóa. Nguyên nhân giảm thải acid uric trong đó có liên quan đến hội chứng chuyển hóa, giảm phân số thải acid uric ở thận. Ở người béo phì liên quan đến chế độ ăn giàu purin, đặc biệt ở nam giới uống quá nhiều bia và rượu, tăng sản xuất acid uric.

Điều trị bệnh gút ở người béo phì luôn chú ý đến chế độ ăn giảm cân, đồ uống không bia, không rượu, không ăn các thức ăn giàu chất purin, hạn chế các thức ăn gây rối loạn lipid máu. Ngoài điều trị cơn gút cấp nhằm giảm đau khớp cho người bệnh. Sau đó điều trị nền để duy trì mức acid uric dưới ngưỡng 360 μmol/l. Hàng ngày bệnh nhân gút nên uống nước khoáng giàu bicarbonate (500 ml mỗi ngày). Ngoài các đợt đau khớp nên có chế độ luyện tập giảm cân phù hợp và kiểm soát acid uric, các thành phần lipid máu hay còn gọi là mỡ máu ở mức sinh lý của cơ thể.

Nguồn tham khảo: nature.com