Gốc tự do và những điều cần biết

Trong cơ thể con người thường xuyên diễn ra nhiều hoạt động tế bào sôi nổi, bao gồm cả tích cực và tiêu cực, quá trình hình thành gốc tự do là một ví dụ điển hình. Đây là quá trình ảnh hưởng lớn đến sắc đẹp và sức khỏe của con người, đặc biệt là ở giai đoạn cuối của cuộc đời. Hãy cùng tìm hiểu xem gốc tự do là gì và gốc tự do tác động như thế nào đến làn da nói riêng và sức khỏe nói chung ở bài viết này.

Gốc tự do hay còn được gọi là “Free radical”. Vậy “Free radical là gì”? Đây là những nguyên tử hay phân tử bị mất đi một điện tử ở lớp vỏ ngoài cùng. Do không cân bằng về điện tử nên chúng rất bất ổn, thường tạo ra các phản ứng để chiếm đoạt điện tử còn thiếu từ các phân tử khác và liên tục tạo ra các chuỗi gốc tự do mới, gây rối loạn hoạt động bình thường của tế bào. Có nhiều loại gốc tự do nguy hiểm như: Superoxide, peroxy lipid, ozone, hydrogen peroxide và hydroxyl radical gây ra nhiều tổn thương tế bào.

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh sự tấn công của gốc tự do gây ra hơn 60 loại bệnh khác nhau, trong đó có những bệnh đặc biệt nguy hiểm như: sa sút trí tuệ, suy giảm trí nhớ, lão suy, bệnh Alzheimer, đột quỵ, tăng huyết áp vô căn, đái tháo đường, bệnh xơ vữa động mạch, ung thư. Ước tính một người sống đến 70 tuổi có khoảng 17 tấn gốc tự do được hình thành như vậy.

Theo các nhà khoa học, các gốc tự do hủy hoại tế bào da nói riêng và nhiều loại tế bào khác theo diễn tiến sau đây:

• Oxy hóa màng tế bào gây trở ngại cho việc đào thải chất bã và hấp thu chất dinh dưỡng
• Tấn công các ty lạp thể và phá vỡ các nguồn cung cấp năng lượng.
• Oxy hóa và làm suy yếu các kích thích tố, các enzym khiến cơ thể không tăng trưởng được.

Hậu quả là những phản ứng dây chuyền gây ra tổn thương màng tế bào, các phân tử protein và ngay cả ADN... dẫn đến các biến đổi làm tổn hại, rối loạn chức năng của các cơ quan, thậm chí gây chết tế bào. Chính vì nguy hại như vậy nên gốc tự do được xem là “sát thủ giấu mặt” dẫn đến tình trạng lão hóa da (da nhăn nheo, chảy xệ, nám, tàn nhang....) và phần lớn bệnh tật.

Theo thời gian, các gốc tự do không ngừng sản sinh và gây ra những tác hại đối với sắc đẹp lẫn sức khỏe tổng quát, trong khi hệ thống miễn dịch của cơ thể lại từng bước suy yếu dần. Chính vì thế, để có làn da khỏe mạnh bạn cần hạn chế các yếu tố tăng sinh gốc tự do và bổ sung thêm chất giúp chống gốc tự do cho cơ thể.

3.1. Giảm yếu tố gây tăng sinh gốc tự do

Các gốc tự do không chỉ sinh ra từ quá trình chuyển hóa trong cơ thể mà còn được hình thành dưới tác động của các yếu tố bên ngoài như rượu bia, khói thuốc lá, môi trường ô nhiễm (khói bụi, ánh nắng, hóa chất, phóng xạ...), chấn thương, nhiễm khuẩn, stress - căng thẳng thần kinh... Vì thế, để bảo vệ sức khỏe và làn da, bạn cần hạn chế tối đa tác động của các yếu tố này bằng cách:

• Luôn giữ tinh thần ở trạng thái cân bằng, cảm xúc lạc quan, tích cực. Hạn chế tối đa stress và chủ động loại bỏ những tác nhân khiến mình căng thẳng.
• Rèn luyện đều đặn về trí tuệ và thể lực: Thường xuyên vận động não bộ bằng cách tư duy, đọc sách, tập thể dục mỗi ngày.
• Sinh hoạt điều độ, lành mạnh: Hạn chế làm việc quá sức, giữ trạng thái cân bằng giữa ngủ, nghỉ và làm việc; hạn chế thức khuya, hạn chế sử dụng bia rượu, thuốc lá.
• Giữ cho môi trường sống xung quanh luôn tự nhiên, sạch sẽ, thoáng đãng.

3.2. Bổ sung chất chống gốc tự do từ thực phẩm

Ngoài việc hạn chế những yếu tố có hại đến từ bên ngoài, một chế độ dinh dưỡng giàu các chất chống oxy hóa có thể giúp cơ thể tăng khả năng phòng vệ và dễ dàng trung hòa các gốc tự do hơn.

• Các chất chống gốc tự do phổ biến bao gồm: Vitamin E và vitamin C, vitamin A (beta carotene) và Selen... có đa dạng trong các loại rau quả, thịt cá. Chính vì vậy chúng ta nên có chế độ bổ sung dinh dưỡng hợp lý.
• Hạn chế các món ăn nhiều dầu mỡ, thực phẩm đóng hộp chế biến sẵn, hạn chế các chất có cồn như bia, rượu...

Tóm lại, sự tấn công của gốc tự do sẽ gây ra nhiều bệnh lý nguy hiểm như sa sút trí tuệ, suy giảm trí nhớ, đột quỵ, tăng huyết áp, ung thư... Vì thế, để hạn chế và phòng ngừa các tác hại do gốc tự do gây ra, bạn cần hạn chế các yếu tố tăng sinh gốc tự do và bổ sung thêm chất chống oxy hóa cho cơ thể.