Thuốc chẹn alpha là gì và được chỉ định dùng khi nào?

Thuốc chẹn alpha không phải là nhóm thuốc được ưu tiên trong điều trị tăng huyết áp. Thuốc thường sử dụng kết hợp với các nhóm thuốc ưu tiên khi huyết áp bệnh nhân không kiểm soát được.

Các thuốc chẹn alpha ức chế giải phóng noradrenalin tại các đầu dây thần kinh, giúp giãn mạch cả động mạch và tĩnh mạch qua đó giảm sức cản ngoại vi, cải thiện lưu lượng máu và hạ huyết áp. Ưu điểm của thuốc chẹn alpha là làm tăng nhẹ nồng độ lipoprotein tỷ trọng cao (HDL- được xem là cholesterol tốt) và làm giảm nhẹ nồng độ lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL- được xem là cholesterol xấu). Do đó, thuốc đặc biệt có lợi trong những trường hợp người bệnh tăng huyết áp kèm theo tăng lipid máu. Bên cạnh đó, thuốc còn có tác dụng làm giảm đường huyết nên thích hợp cho người bệnh đái tháo đường và kháng insulin.

Bên tác dụng hạ huyết áp, các thuốc chẹn alpha cũng giúp giãn các cơ khác trên toàn cơ thể nên thuốc cũng được chỉ định trong các trường hợp bí tiểu ở nam giới lớn tuổi có vấn đề về tuyến tiền liệt.

Trong nhóm thuốc chẹn alpha, có các thuốc tác dụng nhanh nhưng hiệu quả không kéo dài, có thuốc khởi đầu tác dụng chậm nhưng hiệu quả lâu hơn. Tùy theo tình trạng sức khỏe của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp. Một số thuốc chẹn alpha thường được sử dụng là: Doxazosin, Prazosin, Terazosin,...

Các thuốc chẹn alpha không phải là nhóm thuốc được ưu tiên trong điều trị huyết áp. Chúng thường được sử dụng sau khi các nhóm thuốc ưu tiên không đạt hiệu quả, hoặc được dùng kết hợp với các nhóm thuốc ưu tiên (như thuốc lợi tiểu, thuốc chẹn beta, thuốc chẹn kênh calci, thuốc ức chế men chuyển, thuốc ức chế thụ thể angiotensin) trong trường hợp huyết áp bệnh nhân khó kiểm soát.

Các thuốc chẹn alpha cũng được chỉ định trong bệnh phì đại lành tính tuyến tiền liệt để điều trị tắc nghẽn đường tiểu tiện. Nhóm thuốc chẹn alpha đối kháng một cách có chọn lọc với co bóp tuyến tiền liệt, màng bọc tiền liệt, đáy bàng quang và niệu đạo; các co bóp này diễn ra qua trung gian các thụ thể alpha1 -adrenergic, do đó thuốc làm giảm trương lực các cơ quan. Từ đó giảm áp lực niệu đạo, giảm lực cản bài niệu từ bàng quang, giải thoát tắc nghẽn đường tiểu tiện và làm biến chuyển các triệu chứng phì đại lành tính tuyến tiền liệt. Có thể dùng thuốc chẹn alpha cho những người bệnh phì đại lành tính tuyến tiền liệt có tăng huyết áp hoặc huyết áp bình thường.

Tác dụng phụ thường gặp của các thuốc chẹn alpha là hạ huyết áp tư thế đứng hoặc ngất, đặc biệt sau khi dùng liều đầu tiên. Để hạn chế nguy cơ này, liều khởi đầu thường <1mg/ngày và uống lúc đi ngủ.

Một số tác dụng phụ khác của thuốc hạ huyết áp chẹn alpha là gây chóng mặt, đau đầu, nhịp tim nhanh, mệt mỏi, ngủ gà, suy nhược cơ thể, chán ăn, rối loạn tiêu hóa, đau xương khớp,...

Để sử dụng các thuốc chẹn alpha một cách an toàn, người bệnh cần đặc biệt lưu ý:

• Trước khi sử dụng thuốc hạ huyết áp chẹn alpha, hãy báo với bác sĩ tất cả các thuốc đang sử dụng, kể cả những thuốc kê đơn và không kê đơn. Điều này rất quan trọng, vì các thuốc chẹn alpha có thể tương tác với các thuốc khác làm tăng hoặc giảm tác dụng.
• Sử dụng thuốc theo đúng hướng dẫn để hạn chế gặp tác dụng phụ, đặc biệt là nguy cơ hạ huyết áp tư thế đứng.
• Người bệnh làm những công việc nguy hiểm như lái xe, vận hành máy móc cần đặc biệt thận trọng vì thuốc có thể gây chóng mặt, buồn ngủ.
• Khi dùng các thuốc chẹn alpha để điều trị phì đại lành tính tuyến tiền liệt, cần loại trừ nguy cơ ung thư hoặc các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự.

Thuốc chẹn alpha không phải là nhóm thuốc được ưu tiên trong điều trị tăng huyết áp. Thuốc thường được bác sĩ chỉ định khi kết hợp với các nhóm thuốc ưu tiên khi huyết áp bệnh nhân không kiểm soát được. Theo đó, để thuốc phát huy tác dụng tốt nhất, người bệnh cần tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.

Nguồn tham khảo: mayoclinic.org