Cao huyết áp: Nên ăn kiêng thức ăn gì?

Một trong những biện pháp hiệu quả hỗ trợ cho người cao huyết áp nên thực hiện chế độ ăn lành mạnh và hợp lý. Vậy những người mắc căn bệnh này nên ăn gì, không nên ăn gì và ăn như thế nào. Bài viết này sẽ cung cấp thêm những thông tin chi tiết giúp cho người bệnh cao huyết áp có thể áp dụng và thực hiện theo.

Cao huyết áp - bệnh mãn tính xảy ra khi máu lưu thông trong lòng mạch cùng với hiện tượng áp suất cao gây ra nhiều áp lực cho tim cùng với các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến bệnh tim mạch, như tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim...

Cao huyết áp có thể xảy ra theo các loại chủ yếu sau: Cao huyết áp vô căn hay nguyên phát bệnh tăng huyết áp xảy ra khi không có nguyên nhân cụ thể. Và những người mắc bệnh cao huyết áp thứ phát thường chiếm tới 90%. Cao huyết áp thứ phát có liên quan đến một số loại bệnh lý như bệnh thận, bệnh van tim hay một số bệnh liên quan đến nội tiết. Cao huyết áp khi mang thai có thể xảy ra trong thai kỳ và gây ra các triệu chứng tiền sản giật...

Bệnh cao huyết áp gây ra nhiều ảnh hưởng đến sức khoẻ con người: Bệnh cao huyết áp gây ảnh hưởng đến tim mạch và theo thống kê có đến 95% ca tử vong do bệnh tim mạch đều có nguyên nhân từ cao huyết áp. Hoặc gây tổn thương tới não bộ, bao gồm tai biến mạch máu não biến chứng nguy hiểm của huyết áp cao. Hoặc gây tổn thương đến thận... Hơn nữa, cao huyết áp có thể gây ra các biến chứng như biến chứng về não gây ra đột quỵ hoặc liệt nửa người/ toàn thân,... Hoặc biến chứng liên quan đến tim có thể liên quan đến mạch vành, suy tim có thể dẫn đến khó thở hoặc biến chứng với thận liên quan đến tổn thương hệ thống mạch máu do huyết áp cao dẫn tới suy thận...

Huyết áp cao được cảnh báo đe dọa nghiêm trọng đến sức khoẻ của người bệnh đồng thời làm tăng nguy cơ cao mắc các bệnh có tỷ lệ tử vong hàng đầu như đột qụy, phình động mạch, hoặc suy giảm nhận thức... Nguy hiểm hơn đối với những người tăng huyết áp thì giai đoạn đầu họ không hề có biểu hiện hoặc triệu chứng nhận biết để tầm soát bệnh. Mặc dù vậy, nếu bạn áp dụng chế độ ăn hợp lý và lối sống lành mạnh thì bạn có thể phòng ngừa được căn bệnh nguy hiểm này. Vậy những người mắc bệnh cao huyết áp nên ăn gì và không nên ăn gì?

2.1. Những loại thực phẩm người bệnh cao huyết áp nên tránh sử dụng trong bữa ăn

Bên cạnh những loại thực phẩm có tác dụng duy trì huyết áp thì cũng có nhiều loại thực phẩm có thể tác động và khiến cho huyết áp tăng nghiêm trọng hơn. Nên những người tăng huyết áp cũng nên tránh một số loại thực phẩm.

• Muối. hay hàm lượng natri trong muối đều được xếp vào nguyên nhân dẫn đến tình trạng cao huyết áp và các bệnh liên quan đến tim mạch. Trong muối ăn hàm lượng natri chiếm khoảng 40%. Cho nên nếu sử dụng muối có thể dẫn tới các tác hại cho sức khỏe. Bởi vì khi lượng muối trong cơ thể tăng quá mức, có thể sẽ giữ thêm nước để loại các loại muối có lợi khác ra khỏi cơ thể. Theo khuyến nghị của Hiệp hội tim mạch Hoa Kỳ, các chuyên gia khuyến nghị hàm lượng natri một ngày nên dưới 1.500mg và nên hạn chế sử dụng các loại thực phẩm đóng hộp vì hàm lượng muối trong các sản phẩm này chiếm khoảng 75% theo công bố của cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ.
• Thịt nguội hoặc thịt xông khói. Thịt nguội hay thịt xông khói mặc dù khá tiện lợi cho quá trình sử dụng nhưng hàm lượng muối trong các loại thịt chế biến sẵn này khá nhiều. Bởi vì trong quá trình sản xuất, các nguyên liệu đều được ướp gia vị và muối để bảo quản. Cho nên thịt nguội, thịt xông khói không phải là thực phẩm lành mạnh cho người tăng huyết áp. Theo thống kê mỗi khẩu phần thịt nguội khoảng 60 gam có thể chứa tới 500 mg natri trở lên và hàm lượng này vượt quá cao nhu cầu natri của cơ thể.
• Thực phẩm chế biến sẵn. Những thực phẩm chế biến sẵn trong đó có pizza có hàm lượng muối khá cao. Bởi vì để duy trì được hương vị đặc trưng của pizza khi nấu chín thì các nhà sản xuất thường thêm rất nhiều muối vào sản phẩm này. Hơn nữa, khi sử dụng kết hợp phô mai, thịt muối, sốt cà chua thì càng làm tăng hàm lượng muối trong món ăn này.

Theo ước tính, với một khẩu phần phô mai đông lạnh hoặc pizza thịt có chứa hàm lượng natri hơn 700mg cao hơn rất nhiều so với nhu cầu. Lớp vỏ pizza càng dày thì lượng phomai càng nhiều và hàm lượng muối cũng ngày một tăng cao. Vì vậy những người có huyết áp cao hoặc dự phòng bệnh không nên sử dụng loại thực phẩm này.

• Các loại dưa muối chua. Hầu hết các loại thực phẩm đã qua quá trình bảo quản đều có chứa hàm lượng muối nhất định và có khối lượng cao hơn so với nhu cầu một ngày của một người. Bởi vì muối giúp ngăn quá trình phân rã của thực phẩm. Bên cạnh sản phẩm thịt muối thì rau của muối chua và đóng hộp cũng là những sản phẩm có hàm lượng muối khá cao. Một miếng dưa muối chua có thể chứa tới 390 gam natri. Vì vậy những người có dấu hiệu mắc cao huyết áp hoặc đã mắc bệnh hoặc muốn dự phòng bệnh không nên sử dụng những loại rau củ quả muối chua.
• Đường. Mặc dù lượng đường vào cơ thể quá mức có thể gây nên tình trạng thừa cân, béo phì. Tuy nhiên nếu hàm lượng đường vào cơ thể càng cao cũng góp phần làm tăng huyết áp. Và huyết áp cao thường khá phổ biến ở những người mắc bệnh thừa cân béo phì. Theo khuyến nghị của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ phụ nữ nên hạn chế lượng đường bổ sung vào cơ thể và không bổ sung quá mức 6 muỗng đường tương đương khoảng 24 gam mỗi ngày. Còn với nam giới thì không nên quá 9 muỗng tương đương với 36 gam đường mỗi ngày.
• Những thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hoà và chất béo chuyển hoá. Mặc dù thực phẩm giàu chất béo không phải là yếu tố trực tiếp gây nên tình trạng tăng huyết áp, nhưng khi sử dụng nhiều các loại chất béo này có thể khiến cho cơ thể tăng hàm lượng cholesterol xấu và tác động lên tình trạng huyết áp của mỗi người. Ngoài ra, cùng với sự kết hợp của cholesterol xấu cao và nguy cơ tăng huyết áp có thể khiến cho bạn mắc các bệnh liên quan đến tim mạch. Vì vậy, những người tăng huyết áp không nên sử dụng những loại thực phẩm có chứa chất béo bão hoà và chất béo chuyển hoá.
• Ngoài các loại thực phẩm chưa qua chế biến hoặc những thực phẩm đã qua chế biến không nên sử dụng cho người tăng huyết áp thì bạn cũng nên tránh sử dụng các loại đồ uống đặc biệt đồ uống có cồn. Nếu bạn sử dụng một lượng rượu vừa đủ cho mỗi ngày thì việc uống rượu có thể mang lại lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, khi sử dụng rượu quá nhiều sẽ làm cho huyết áp tăng đột ngột. HƠn nữa, rượu còn là nguyên nhân làm tăng các nguy cơ mắc các bệnh như ung thư ....

Bên cạnh đó, ruột cũng có thể làm ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị của thuốc tăng huyết áp. Hơn nữa, rượu còn chứa hàm lượng calo cao nên gan phải thực hiện chuyển hoá cao hơn so với bình thường đồng thời có thể gây nên tình trạng tăng cân.

2.2. Những loại thực phẩm người tăng huyết áp nên sử dụng trong bữa ăn

Những người mức bệnh cao huyết áp có thể kiểm soát hoặc dự phòng bệnh bằng các loại thực phẩm giúp duy trì chỉ số huyết áp. Vậy ăn gì tốt cho cao huyết áp?

• Thực phẩm thuộc nhóm trái cây có múi. Đối với loại trái cây này khá phổ biến ở Việt Nam bao gồm: cam, quýt, bưởi, chanh,.. đều có có tác dụng trong quá trình hạ huyết áp. Thành phần của những loại trái cây này khá giàu vitamin, khoáng chất, cùng với các hợp chất nguồn gốc thực phẩm giúp giữ cho bạn một trái tim khỏe mạnh và giảm thiểu yếu tố nguy cơ liên quan đến huyết áp.

Trong nghiên cứu tìm hiểu về tác dụng của các loại trái cây có múi với bệnh huyết áp được thực hiện ở 101 phụ nữ Nhật với thời gian kéo dài 5 tháng đã chứng minh được rằng việc sử dụng nước chanh hàng ngày cùng với kết hợp bài tập đi bộ có tương quan đáng kể với giảm huyết áp tâm trương. Cơ chế của quá trình này do lượng acid citric và flavonoid trong chanh có tác dụng đối với hoạt động này.

Tuy nhiên, các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng bên cạnh việc nước cam hoặc nước bưởi có tác dụng giúp hạ huyết áp nhưng loại nước ép này còn gây trở ngại đến sự hấp thu của thuốc hạ huyết áp thông thường. Vì vậy, nếu bạn sử dụng loại thực phẩm này để hỗ trợ hạ huyết áp thì bạn nên trao đổi thông tin với bác sĩ trước khi sử dụng để tránh những tương tác giữa thuốc và thực phẩm.

• Cá hồi và các loại cá chứa acid béo lành mạnh. Cá hồi và các loại cá béo khác bao gồm cá thu có hàm lượng acid béo omega 3 khá phong phú giúp giảm viêm đồng thời có tác dụng cả giảm huyết áp. Hơn nữa, những loại thực phẩm này còn chứa nhiều vitamin D tuyệt vời giúp cơ thể hấp thụ canxi chống lại các bệnh như trầm cảm cũng như điều hoà huyết áp. Theo kết quả nghiên cứu tiến hành trên 2036 người khoẻ mạnh thì nồng độ chất béo omega 3 trong máu cao nhất khi huyết áp tâm thu cũng như huyết áp tâm trương thấp hơn đáng kể so với người có nồng độ chất béo này ở trong máu có hàm lượng thấp. Ngoài ra nghiên cứu còn phát hiện ra rằng lượng omega 3 cao hơn có liên quan đến giảm nguy cơ huyết áp tăng trở lại.

• Quả mọng. Các loại quả mọng trong đó có quả việt quất, quả dâu tây,.. chứa rất nhiều hợp chất oxit nitric, có khả năng giúp giãn mạch máu, đồng thời thúc đẩy lưu thông máu giúp huyết áp giảm. Hơn nữa, thành phần của việt quất và dâu tây bao gồm chất chống oxy hóa anthocyanin được chứng minh làm tăng mức oxit nitric trong máu đồng thời giảm sản xuất các phần tử hạn chế mạch máu nên có tác dụng giảm mức huyết áp. Theo nghiên cứu về tác dụng của quả mong cho hơn 34000 người tăng huyết áp cho kết quả hàm lượng chất anthocyanin cao có thể giảm 8% nguy cơ huyết áp cao hơn so với những người có hàm lượng thấp hơn.
• Cà rốt. Loại củ này khá phổ biến ở các bữa ăn hàng ngày. Tuy nhiên, trong thành phần của cà rốt có rất nhiều hợp chất phenolic với các chất như caffeic, p-coumaric... giúp giãn mạch máu và giảm viêm nên có thể hạn chế được quá trình tăng huyết áp. Với cà rốt có thể sử dụng ăn sống hoặc nấu chín. Tuy nhiên nếu sử dụng cà rốt không qua chế biến của nhiệt nên sẽ có lợi ích nhiều hơn đối với các trường hợp có bệnh liên quan tới huyết áp.
• Cà chua. Các sản phẩm chế biến từ cà chua khá giàu chất dinh dưỡng trong đó có ka li, cùng các sắc tố carotenoid, lycopen có nhiều lợi ích cho tim mạch. Sử dụng thực phẩm giàu lycopen có thể giúp giảm các yếu tố nguy cơ đến tim mạch cũng như huyết áp.
• Bông cải xanh. Thực phẩm nguồn gốc thực vật giàu khoáng chất canxi, kali, magie và vitamin C giúp giảm mức độ bệnh tim mạch và kéo dài tuổi thọ của người sử dụng. Khi sử dụng bông cải xanh khoảng 4 phần mỗi tuần trở lên có thể giúp giảm nguy cơ huyết áp cao.
• Các loại đậu như đậu lăng, đậu gà... có hàm lượng dinh dưỡng khá cao trong đó đặc biệt chất xơ và protein từ thực vật. Và nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng sử dụng các loại đậu có thể giúp giảm huyết áp. Theo một đánh giá của nghiên cứu với 554 người được cho sử dụng các loại đậu có khả năng làm giảm đáng kể tình trạng huyết áp.