Biểu hiện của ung thư di căn não

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Tiến sĩ, Bác sĩ Lê Tấn Đạt - Bác sĩ Nội khoa ung thư, Trung tâm ung bướu xạ trị Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City, Vinmec Central Park.

Di căn não xảy ra khi các tế bào ung thư di chuyển trong dòng máu hoặc hệ thống bạch huyết từ khối u ban đầu, lan ra (di căn) tới não. Đây là một hiện tượng cực kỳ nguy hiểm mà người bệnh cần lưu ý phát hiện càng sớm càng tốt để có hướng xử lý kịp thời. Vậy biểu hiện của ung thư di căn não như thế nào?

Ung thư di căn đến não là sự lây lan của một khối u ung thư di căn đến não, khác với khối u não nguyên phát. Sự khác nhau giữa hai loại tổn thương não này gây ra nhầm lẫn đối với nhiều người.

U não nguyên phát là các u có nguồn gốc từ trong não, có thể là u lành hay u ác. U lành diễn tiến thường chậm, nhưng gây ảnh hưởng đến chức năng của não và khi u lớn có thể gây chèn ép dẫn đến tử vong. U ác trong não diễn tiến nhanh. Hậu quả ung thư não gây tử vong thường do u chèn ép, xuất huyết, phù não chứ không do u di căn đến nơi khác ngoài não.

U não do di căn: Hầu hết các loại ung thư đều có thể di căn đến não, trong đó ung thư thường có di căn não là ung thư phổi, vú, u hắc tố,...Ví dụ, một bệnh nhân bị ung thư phổi có khối u hình thành đầu tiên trong mô phổi, sau đó các tế bào từ khối u tách ra từ khối u ban đầu di chuyển theo máu hoặc hệ thống bạch huyết đến các bộ phận khác của cơ thể, bao gồm cả não. Khối u lan xa được gọi là “di căn”. Khi ung thư phổi di căn đến não, “khối u ở não” thực sự là các tế bào ung thư phổi.

Khi các triệu chứng của bệnh ung thư di căn xảy ra, các triệu chứng và mức độ thường xuyên phụ thuộc vào kích thước, vị trí và số lượng của các di căn. Dấu hiệu ung thư di căn não đến một giai đoạn nào đó có thể thấy trực quan như nôn mửa, động kinh (cơn co giật), sức khỏe suy giảm,... Nhưng nhiều trường hợp hoàn toàn không có triệu chứng gì, khối u di căn chỉ được phát hiện một cách tình cờ khi chỉ định chụp CT scan hay MRI trong khảo sát giai đoạn bệnh của một ung thư nguyên phát nào đó. Các triệu chứng ung thư di căn não có thể gặp gồm có:

2.1 Nhức đầu

Nhức đầu là triệu chứng xuất hiện đầu tiên và thường xuyên nhất. Hầu hết các di căn lên não đều làm tổn thương não và gây áp lực không nhỏ lên hộp sọ. Những cơn đau đầu này không thể suy giảm cả khi bạn sử dụng thuốc đau đầu hay thuốc giảm đau. Chúng thường xuất hiện vào buổi sáng sớm và càng ngày càng tăng cường độ và tần suất đau đầu.

2.2 Mệt mỏi kéo dài

Cơ thể càng ngày càng suy yếu, thậm chí liệt một bên người. Những khối u di căn lên não ảnh hưởng rất nhiều đến chức năng của não, thậm chí làm tê liệt dây thần kinh và khiến một bên cơ thể người bệnh bị yếu hoặc liệt. Cơ thể người bệnh luôn rơi vào trạng thái mệt mỏi, rối loạn tri giác, chóng mặt, đi lại không vững,...

2.3 Nôn mửa kéo dài

Đây là triệu chứng xuất hiện ở tất cả bệnh nhân ung thư di căn não. Triệu chứng này sẽ xuất hiện đi kèm đau đầu chóng mặt.

2.4 Mất ý thức và thay đổi hành vi

Sau một thời gian di căn ung thư vào não, bệnh nhân sẽ dần bị giảm tỉnh táo và thỉnh thoảng có hiện tượng mất ý thức. Ngoài ra còn có triệu chứng mất trí nhớ, thay đổi tâm trạng, thay đổi hành vi và rối loạn tâm thần. Chính vì thế cơ thể luôn uể oải, chán nản, giữ thăng bằng khó khăn và việc nói chuyện gặp khó khăn.

2.5 Thị lực suy giảm

Khả năng nhìn xa, nhìn rõ của bệnh nhân sẽ suy giảm đột ngột. Có hiện tượng nhìn chằm chằm vào một thứ.

2.6 Động kinh

Động kinh (cơn co giật) xuất hiện ở khoảng 35% bệnh nhân ung thư di căn não. Tuổi càng cao càng có nguy cơ bị động kinh và động kinh càng nguy hiểm. Nguy cơ động kinh càng tăng với những người sau 45 tuổi.

2.7 Ho kéo dài

Chính vì những cơn đau đầu kéo dài khiến cho bạn hay bị ho và hắt hơi. Khi cúi xuống sẽ rất khó chịu bởi áp lực của khối u lên não.

2.8 Giọng nói thay đổi

Một trong những biểu hiện ung thư di căn não trực quan nhất đó là giọng nói thay đổi, gặp khó khăn khi nói chuyện. Đặc biệt với sức khỏe suy giảm, bệnh nhân dễ bị viêm họng. Dù cố hết sức để nói nhưng giọng nói vẫn nhỏ, đôi khi còn khò khè. Và khi viêm họng thì giọng nói sẽ tồi tệ hơn nữa

Tất cả những triệu chứng trên có thể gây ra bởi các nguyên nhân khác mà không phải là u não. Khi thấy các dấu hiệu nghi ngờ, tốt nhất người bệnh nên đến bệnh viện để được thăm khám, chẩn đoán một cách chính xác nhất.

Hiện nay tiên lượng sống còn của bệnh nhân ung thư càng ngày càng được cải thiện nhờ các loại thuốc trị ung thư đời mới như điều trị nhắm trúng đích hay điều trị miễn dịch.

Phương pháp điều trị tốt nhất cho bệnh nhân ung thư di căn não sẽ phụ thuộc vào kích thước, số lượng và vị trí của khối u, cũng như các dấu hiệu và triệu chứng, sức khỏe tổng quát và mong muốn của người bệnh. Trong đó có các phương pháp chính bao gồm:

Điều trị bằng nội khoa: Sử dụng Corticosteroid liều cao để giảm sưng, phù nề xung quanh khối u và giảm các dấu hiệu và triệu chứng thần kinh.

Phẫu thuật: Phẫu thuật là một lựa chọn khi di căn đơn ổ và u não di căn nằm ở vị trí dễ tiếp cận khi phẫu thuật, bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt để loại bỏ càng nhiều ung thư càng tốt.

Xạ trị: Xạ trị là sử dụng chùm tia năng lượng cao như bức xạ ion hoá để tiêu diệt tế bào ung thư. Đối với u não di căn, điều trị có thể bao gồm một hoặc cả hai phương pháp xạ trị: Xạ trị toàn bộ não hoặc xạ trị tập trung liều cao SRS.

• Xạ trị toàn bộ não đã được sử dụng nhiều thập niên qua, đối với các di căn não đa ổ hay di căn não không mổ được. Phương pháp này có thể làm nhỏ bướu 25-50%, cải thiện triệu chứng nhưng không thể làm tăng sống còn của người bệnh.
• Xạ trị SRS là một tiến bộ vượt bậc của máy móc và công nghệ xạ trị, có thể tăng liều rất cao chiếu vào bướu với sự chính xác nhất để kiểm soát bướu đồng thời cũng làm tăng sống còn của bệnh nhân. Các kết quả nghiên cứu cho thấy xạ trị SRS có thể gây được đáp ứng làm nhỏ bướu tới 70 - 90% và tăng thời gian sống thêm khoảng 15 tháng so với xạ trị toàn bộ não chỉ 5 tháng.